Cơ chế gỡ khó cho các dự án BOT giao thông thua lỗ

Công bằng với tất cả đối tượng áp dụng

Tinh thần trách nhiệm là điều có thể nhận thấy trong Công văn số 12835/BTC-PTHT vừa được Bộ Tài chính gửi Bộ Xây dựng để góp ý vào Dự thảo Nghị định quy định chi tiết về việc tháo gỡ vướng mắc của dự án BOT giao thông. Có tới 10 nhóm vấn đề được Bộ Tài chính nêu ra và đều là những nội dung sẽ giúp nghị định này khi được ban hành sẽ có tính khả thi cao hơn.

Trước đó, trong hồ sơ xin ý kiến các bộ, ngành và địa phương liên quan, Bộ Xây dựng đã xây dựng Dự thảo Nghị định quy định chi tiết về việc tháo gỡ vướng mắc của dự án BOT giao thông gồm 13 điều, 3 chương. Chương I quy định chung; Chương II quy định về xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021; Chương III quy định về chấm dứt hợp đồng dự án BOT giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021.

Liên quan phạm vi điều chỉnh, tại Công văn số 7356/BXD-CĐBVN, Bộ Xây dựng xác định, Nghị định sẽ quy định chi tiết Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) về việc xử lý vướng mắc của dự án BOT đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021, gồm Điều 99a, Luật PPP về xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ; Điều 52, Luật PPP về chấm dứt hợp đồng trước thời hạn dự án BOT giao thông.

Tuy nhiên, Dự thảo Nghị định lại quy định theo hướng mở rộng phạm vi điều chỉnh chấm dứt hợp đồng BOT trước thời hạn cho các dự án BOT giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021 (tất cả các lĩnh vực giao thông, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường thủy, hàng hải, hàng không).

Do đó, Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng làm rõ sự phù hợp với quy định tại Luật PPP về việc mở rộng phạm vi điều chỉnh Dự thảo Nghị định đối với các hợp đồng BOT chấm dứt trước thời hạn cho tất cả các dự án BOT giao thông được ký kết trước ngày 1/1/2021.

“Đồng thời, lưu ý, Nghị định khi ban hành phải đảm bảo tính khả thi, công bằng đối với tất cả các đối tượng áp dụng (tránh phân biệt đối xử đối với các hợp đồng BOT ký trước ngày 1/1/2021 và các hợp đồng BOT ký sau ngày 1/1/2021), tránh lợi ích nhóm, lãng phí, thất thoát nguồn lực của Nhà nước”, Bộ Tài chính nêu trong Công văn số 12835.

Cần hướng dẫn cụ thể hơn

Một nội dung quan trọng khác được Bộ Tài chính đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo Dự thảo Nghị định làm rõ và rà soát để quy định cho phù hợp là tỷ lệ chia sẻ phần giảm doanh thu.

Cụ thể, khoản 1, Điều 6, Dự thảo Nghị định quy định, đối với các dự án BOT giao thông được ký trước ngày 1/1/2021, Nhà nước chia sẻ phần giảm doanh thu theo tỷ lệ được xác định không quá 75% tỷ lệ bình quân giữa mức doanh thu bị sụt giảm và doanh thu trong phương án tài chính của dự án trong 3 năm gần nhất; trong đó, mức doanh thu bị sụt giảm được xác định bằng doanh thu trong phương án tài chính trừ doanh thu thực tế.

Tuy nhiên, khoản 2, Điều 82, Luật số 64/2020/QH14, được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 90/2025/QH15 quy định: “Khi doanh thu thực tế đạt thấp hơn doanh thu trong phương án tài chính tại hợp đồng dự án PPP với tỷ lệ trong khung từ dưới 90% đến dưới 75%, Nhà nước chia sẻ với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án PPP 50% phần chênh lệch giữa doanh thu trong phương án tài chính và doanh thu thực tế. Cơ quan có thẩm quyền xác định cụ thể tỷ lệ chia sẻ phần giảm doanh thu trong quá trình đàm phán với nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án”.

Như vậy, tỷ lệ chia sẻ của Nhà nước giữa các dự án PPP áp dụng theo quy định tại Luật PPP số 64/2020/QH15, được sửa đổi, bổ sung tại khoản 30, Điều 2, Luật số 90/2025/QH15, có sự khác biệt so với đề xuất áp dụng đối với dự án BOT đường bộ ký hợp đồng BOT trước ngày 1/1/2021 được đề cập tại Dự thảo Nghị định.

Bộ Tài chính đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu, cân nhắc bổ sung nguyên tắc hướng dẫn cụ thể về mức “giảm tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu” và “giảm lãi suất vốn vay” (tại khoản 1, Điều 7, Dự thảo Nghị định) để đảm bảo tính công bằng, khả thi trong quá trình đàm phán.