Quản lý viên chức theo cơ chế linh hoạt
Theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) quy định việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức phải dựa trên yêu cầu vị trí việc làm, năng lực và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ. Đây là định hướng quan trọng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực khu vực công.
Cụ thể, việc tuyển dụng viên chức sẽ thực hiện theo 2 hình thức thi tuyển hoặc xét tuyển, đồng thời các đơn vị sự nghiệp công lập được tự chủ lựa chọn phương thức phù hợp với đặc thù ngành, lĩnh vực.
Dự thảo bổ sung cơ chế tiếp nhận trực tiếp người có kinh nghiệm ở khu vực công hoặc tư vào làm viên chức, thay cho quy định chỉ thi hoặc xét tuyển trước đây. “Cách làm này nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao và tạo tính linh hoạt trong bổ sung nguồn nhân sự cho khu vực công”, Bộ trưởng Trà cho biết.
Bên cạnh đó, viên chức được mở rộng quyền hành nghề và hợp tác nghề nghiệp, được phép ký hợp đồng dịch vụ, góp vốn hoặc tham gia điều hành doanh nghiệp nếu pháp luật không cấm. Quy định này nhằm khuyến khích đổi mới sáng tạo, phù hợp với xu hướng xã hội hóa trong các lĩnh vực khoa học, giáo dục, y tế, văn hóa.
Dự thảo cũng xác định rõ 3 nhóm vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập: nhóm quản lý, nhóm chuyên môn, nghiệp vụ và nhóm hỗ trợ. Cách phân loại này giúp làm rõ trách nhiệm, tiêu chuẩn của từng vị trí, qua đó trả lương theo vị trí việc làm thay vì bình quân như trước đây.
“Luật cũng thể chế hóa các chính sách khuyến khích viên chức đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Thu hút nhân tài vào khu vực công
Theo ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, cơ quan thẩm tra cơ bản tán thành với việc chuyển đổi phương thức quản lý viên chức theo vị trí việc làm, vì đây là yêu cầu tất yếu trong đổi mới hệ thống cán bộ, công chức, viên chức theo tinh thần Kết luận 121 của Trung ương.
“Việc tuyển dụng, xét tuyển hay tiếp nhận viên chức cần căn cứ vào năng lực, hiệu quả công việc thay vì chỉ dựa trên văn bằng, chứng chỉ hay thâm niên”, ông Tùng nhấn mạnh, đồng thời đề nghị Chính phủ đảm bảo sự thống nhất giữa hệ thống vị trí việc làm và cơ chế trả lương, đãi ngộ theo hiệu quả thực thi nhiệm vụ.
Lần đầu tiên, Luật Viên chức (sửa đổi) đặt ra cơ chế liên thông giữa khu vực công và tư, tạo điều kiện thu hút nhân lực chất lượng cao từ xã hội, chuyên gia, nhà khoa học, người Việt Nam ở nước ngoài hoặc người nước ngoài có trình độ cao đang sinh sống tại Việt Nam vào khu vực công lập.
 |
Ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội. Ảnh: Hồng Phong |
Đặc biệt, các đơn vị sự nghiệp trong lĩnh vực đặc thù như văn hóa, nghệ thuật, thể thao được phép ký hợp đồng trực tiếp với cá nhân có năng khiếu, năng lực mà không phải thực hiện quy trình tuyển dụng viên chức thông thường. Bộ trưởng Trà nhận định đây là điểm mở linh hoạt nhằm thu hút nhân tài và phù hợp với đặc thù quản lý của từng lĩnh vực.
Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cũng tán thành với quy định cho phép viên chức ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với tổ chức, đơn vị khác ngoài nơi công tác, miễn là không vi phạm quy định pháp luật.
“Quy định này giúp viên chức phát huy năng lực chuyên môn, đóng góp cho xã hội, đồng thời tăng thu nhập chính đáng”, ông Hoàng Thanh Tùng nói.
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, một nội dung quan trọng trong dự thảo là đổi mới cơ chế đánh giá viên chức. Việc đánh giá sẽ dựa trên kết quả, sản phẩm công việc và mức độ hài lòng của người dân, tổ chức, doanh nghiệp, thay vì chỉ thực hiện định kỳ cuối năm như trước.
Đánh giá được thực hiện thường xuyên, liên tục, đa chiều, có sự tham gia của lãnh đạo, đồng nghiệp, người dân thụ hưởng dịch vụ công và cơ quan quản lý cấp trên. Đồng thời, ứng dụng công nghệ số được yêu cầu triển khai đồng bộ, hình thành cơ sở dữ liệu quốc gia về viên chức nhằm bảo đảm minh bạch, công khai trong tuyển dụng, sử dụng và phát triển đội ngũ.
“Trên cơ sở dữ liệu này, các cơ quan sẽ có điều kiện sàng lọc viên chức không đáp ứng yêu cầu, hướng tới hình thành đội ngũ tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả”, Bộ trưởng khẳng định.
Dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) cũng bổ sung nhiều quy định đổi mới cơ chế quản trị đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tự chủ, minh bạch và chịu trách nhiệm giải trình.
Theo đó, các đơn vị sự nghiệp được phân loại rõ theo tính chất nhiệm vụ: nhóm phục vụ nhiệm vụ quản lý nhà nước, nhóm cung cấp dịch vụ công cơ bản, và nhóm cung cấp dịch vụ công theo cơ chế thị trường. Cách phân loại này giúp làm cơ sở xác định mức độ tự chủ tài chính, biên chế và mô hình quản trị phù hợp, góp phần tăng hiệu quả hoạt động và khuyến khích sáng tạo trong cung cấp dịch vụ công.
“Việc đổi mới này nhằm phát huy năng lực tự chủ, tinh giản biên chế, khắc phục tình trạng dàn trải, manh mún, đồng thời nâng cao chất lượng đội ngũ và hiệu quả phục vụ người dân”, Bộ trưởng nói.
Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đánh giá, quy định về thẩm quyền tuyển dụng viên chức tại Điều 18 của dự thảo luật là bước cụ thể hóa chủ trương phân cấp, phân quyền, phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
“Giao thẩm quyền tuyển dụng về cho địa phương và đơn vị sự nghiệp sẽ phát huy tính chủ động, sáng tạo, nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực công lập”, ông Hoàng Thanh Tùng nhận định.
Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng lưu ý Chính phủ cần có hướng dẫn cụ thể khi thực thi, để đảm bảo đồng bộ giữa quy trình tuyển dụng, đánh giá và trả lương theo vị trí việc làm, tránh chồng chéo trong thẩm quyền giữa cơ quan quản lý nhà nước và đơn vị sự nghiệp.
