Cơ hội chia miếng bánh lớn
Theo Markets & Markets và PwC, ngành công nghiệp hàng không - vũ trụ, đặc biệt là UAV toàn cầu, đang tăng trưởng bùng nổ với Tốc độ Tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) trên 15%. Dự báo đến năm 2030, thị trường UAV toàn cầu có thể đạt 128 tỷ USD và tiếp tục tăng lên 700 tỷ USD vào năm 2035.
Việt Nam cũng đang đứng trước cơ hội lớn tham gia ngành công nghiệp này. Ước tính quy mô thị trường UAV tại Việt Nam sẽ đạt 2-3 tỷ USD vào năm 2030, hướng tới mục tiêu 10 tỷ USD doanh thu và tạo ra 1 triệu việc làm vào năm 2035.
UAV đang được sử dụng ngày càng rộng rãi tại Việt Nam. Trong nông nghiệp, riêng khu vực Đồng bằng sông Cửu Long đã có hơn 3.000 drone hoạt động trên 1,5 triệu ha đất canh tác. Thị trường UAV và robot nông nghiệp được dự báo đạt 363,7 triệu USD vào năm 2030, tăng 4,76%/năm. Một UAV trong nông nghiệp có khả năng phun thuốc và giám sát 60-70 ha cây trồng mỗi ngày, trong khi một lao động lành nghề chỉ xử lý được 1 ha. Trong ngành điện lực, một giờ bay UAV có thể thay thế 3 ngày làm việc của một đội công nhân dựng đường dây.
Trong logistics, với dự kiến thương mại điện tử Việt Nam đạt 63 tỷ USD vào năm 2030, UAV trở thành phương án “giao hàng chặng cuối” cực kỳ hiệu quả. Các chương trình thử nghiệm tại Thái Nguyên, Tuyên Quang, Lạng Sơn đã chứng minh khả năng rút ngắn thời gian giao hàng và giải quyết các vấn đề về địa hình.
Nắm bắt cơ hội này, Viettel đã nghiên cứu, phát triển và ứng dụng UAV từ rất sớm. Trong đợt mưa lũ tháng 10-11/2025, Viettel đã sử dụng drone mang thiết bị phát sóng 4G/5G di động, hoạt động ở độ cao khoảng 50-100 m, phủ sóng bán kính lên đến 6 km, hoạt động liên tục đến 24 giờ nhờ nhận năng lượng qua dây cáp hybrid từ mặt đất, phục vụ công tác ứng cứu thiên tai.
Bên cạnh đó, Viettel đã nghiên cứu, thiết kế và sản xuất thành công nhiều mẫu UAV không thua kém của các nước tiên tiến trên thế giới.
Trung tướng Tào Đức Thắng, Chủ tịch Viettel cho biết, doanh nghiệp đang phát triển thiết bị bay không người lái lưỡng dụng, nhằm xây dựng hệ sinh thái kinh tế tầm thấp, phục vụ cả kinh tế và quốc phòng.
Một doanh nghiệp khác là CT Group, hồi tháng 8/2025 đã ký hợp đồng xuất khẩu 5.000 UAV sang Hàn Quốc. Đây là UAV hạng nặng, tải trọng từ 60 đến 300 kg, do CT UAV thuộc Group sản xuất. CT Group nghiên cứu UAV từ năm 2016, hiện có 5 nhà máy UAV và chuẩn bị xây dựng Trung tâm không gian tại TP.HCM, đủ chỗ cho 10.000 kỹ sư nghiên cứu và thí nghiệm công nghệ kinh tế không gian. Một nhà máy UAV tại Tây Ninh cũng đang chờ triển khai.
Ông Trần Kim Chung, Chủ tịch CT Group chia sẻ, doanh nghiệp dự kiến hoàn thành đơn hàng 5.000 chiếc UAV xuất khẩu sang Hàn Quốc vào năm 2026 và đang đàm phán 10 đơn hàng khác tại nhiều quốc gia. CT Group làm chủ 6 công nghệ lõi quan trọng gồm: thiết kế và sản xuất mạch điện tử, công nghệ composite đúc thân máy bay, bộ điều khiển bay, công nghệ viễn thông, gimbal chống rung và công nghệ pin. Công ty làm chủ 85-90% công nghệ sản xuất UAV, với 16 dòng sản phẩm chủ yếu phục vụ phát triển kinh tế. Ngoài UAV, CT Group còn thiết kế chip - điều mà không nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất UAV làm được.
Khơi thông điểm nghẽn để UAV Việt “bay xa”
Mặc dù ngành công nghiệp UAV rất tiềm năng, cơ hội cho Việt Nam là không nhỏ, nhưng hành lang pháp lý hiện vẫn chưa hoàn chỉnh.
Ông Trần Anh Tuấn, Phó chủ tịch thường trực, kiêm Giám đốc điều hành Mạng lưới công nghệ hàng không - vũ trụ và UAV Việt Nam cho rằng, UAV không chỉ là chiến lược trong quốc phòng, mà còn được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp, logistics, giám sát an ninh, quản lý năng lượng, cứu hộ - cứu nạn. Nhu cầu thị trường UAV nội địa đang gia tăng nhanh chóng.
Để ngành này phát huy hết khả năng, ông Tuấn đề xuất, Chính phủ tăng cường đầu tư cho R&D, hỗ trợ tài chính, xây dựng các gói tín dụng, quỹ đầu tư ưu đãi cho doanh nghiệp và start-up UAV; đặt hàng UAV “Make in Vietnam” phục vụ nông nghiệp, quốc phòng, an ninh, quản lý tài nguyên; hoàn thiện hành lang pháp lý, triển khai khu sandbox thử nghiệm UAV, ban hành quy định và tiêu chuẩn về thiết kế, sản xuất, bảo trì và cấp phép bay UAV.
Đồng quan điểm, ông Vũ Anh Tú, Giám đốc công nghệ Tập đoàn FPT bổ sung, đây là lĩnh vực đặc biệt, không bên nào có thể làm đơn lẻ, cần hợp tác đa chiều giữa Nhà nước, doanh nghiệp, viện/trường và cộng đồng người dùng. Nhà nước là kiến trúc sư thể chế và hạ tầng; doanh nghiệp đầu tư công nghệ, phát triển nền tảng; viện/trường cung cấp tri thức, chuẩn mực và nhân lực; cộng đồng người dùng sẽ là thước đo thành công.
Về phần mình, ông Trần Kim Chung kiến nghị, về cải cách thể chế, Bộ Khoa học và Công nghệ cần phối hợp với Bộ Quốc phòng, Bộ Công an thành lập Tổ liên ngành tháo gỡ vướng mắc pháp lý. CT Group đề xuất SIM định danh cho UAV để quản lý vùng bay và thu phí đăng kiểm. Doanh nghiệp cũng mong Chính phủ hỗ trợ hạ tầng sản xuất UAV, tiếp cận nguồn vốn cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời nâng cao năng lực quốc gia, đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.
UAV là một trong 4 nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược ưu tiên triển khai ngay năm 2025, cùng với mô hình ngôn ngữ lớn tiếng Việt (LLM), trợ lý ảo, AI camera và robot di động tự hành; hệ thống, thiết bị mạng di động 5G; hạ tầng mạng blockchain và ứng dụng truy xuất nguồn gốc, tài sản mã hóa.
