Tuy nhiên, lựa chọn hình thức hợp tác công tư phù hợp cho những trường hợp cụ thể vẫn là băn khoăn lớn của các bên. Đây là khởi đầu quan trọng, có thể giúp hạn chế những rủi ro phát sinh, nhưng cũng có thể gây khó khăn cho doanh nghiệp nếu không có chọn lựa chuẩn xác.
Trong thời gian qua, hoạt động hợp tác công tư trong lĩnh vực KHCN ở Việt Nam đã được triển khai thực hiện thông qua các hình thức theo quy định của pháp luật về đầu tư theo phương thức PPP và liên doanh, liên kết theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Tính đến năm 2025, trong lĩnh vực này đã có một số dự án đã được triển khai, nhưng kết quả còn chưa phù hợp với tiềm năng, nhu cầu.
Nghị định số 180/2025/NĐ-CP về cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã mở rộng hơn không gian hợp tác công tư với hình thức áp dụng theo quy định của Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) gồm nhiều loại hợp đồng như BOT, BTO, BOO, BTL, BLT, O&M, BT; hợp tác theo cơ chế sử dụng tài sản công vào mục đích liên doanh, liên kết theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; các hình thức hợp tác công tư khác như cơ chế đặt hàng hoặc tài trợ nhiệm vụ KHCN, đổi mới sáng tạo, hợp tác 3 bên giữa Nhà nước, tổ chức KHCN và doanh nghiệp.
Nghị định đang được các bên liên quan tích cực triển khai, nhiều doanh nghiệp cũng sẵn sàng tham gia vào các dự án mới. Tuy nhiên, đi vào thực tiễn triển khai, một số ý kiến cho biết vẫn còn những lúng túng khi lựa chọn hình thức hợp tác công tư nào phù hợp.
Bà Lê Xuân Hòa, đại diện Hiệp hội Dữ liệu quốc gia cho biết, Nghị định số 180/2025/NĐ-CP quy định đa dạng hình thức hợp tác công tư ngoài Luật PPP, nhưng lựa chọn hình thức hợp tác nào đối với doanh nghiệp vẫn là một vấn đề khó. Ví dụ trường hợp doanh nghiệp hình thành tài sản rồi, muốn đưa tài sản vào hợp tác với 1 đơn vị sự nghiệp công lập thì theo hình thức hợp tác nào, doanh nghiệp có thể tặng/cho tài sản cho đơn vị sự nghiệp và tiếp tục hợp tác theo hình thức hợp tác O&M hay không? Bên cạnh đó, theo bà Hòa, khác với dự án PPP hạ tầng có dòng doanh thu cụ thể, các dự án dữ liệu khó xác định dòng tiền, khó có doanh thu ổn định, doanh nghiệp cũng băn khoăn nếu họ tham gia đầu tư cơ sở dữ liệu dùng chung, hay hệ thống AI thì theo hình thức hợp tác nào, nguồn thu xác định ra sao, giá phí như thế nào và Nhà nước thanh toán bằng cách nào?
Ông Nguyễn Hoàng Minh, Tổng giám đốc FPT IS chia sẻ, doanh nghiệp nhiều khi quen với một số hình thức hợp tác công tư truyền thống, ví dụ hợp đồng BOT theo Luật PPP. Tuy nhiên, nhiều trường hợp dự án trong lĩnh vực KHCN có nguồn thu không rõ ràng, nguồn thu thấp hoặc không có nguồn thu thì không phù hợp cách hợp tác truyền thống này. Vậy có thể áp dụng hình thức hợp tác công tư nào để thu hút tư nhân, đó là vấn đề mà doanh nghiệp cần có thêm hướng dẫn cụ thể, để các bên cùng biết được có nhiều hình thức hợp tác công tư mới, từ đó đưa ra những sự lựa chọn phù hợp.
 |
Doanh nghiệp đang chờ đợi những hướng dẫn cụ thể hơn để triển khai các dự án hợp tác công tư trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ảnh: Tiên Giang |
Một số doanh nghiệp khác cho rằng, Nghị định số 180/2025/NĐ-CP mở ra các hình thức hợp tác công tư khác tại Chương IV như hợp tác “3 nhà”, nhưng cần có hướng dẫn cụ thể hơn để tạo thuận lợi trong triển khai.
Thông tin tại Hội nghị triển khai Nghị định số 180/2025/NĐ-CP diễn ra cuối tuần qua, đại diện Văn phòng PPP thuộc Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Tài chính cho biết, Nghị định có hướng dẫn nguyên tắc lựa chọn, định hướng các nhóm sản phẩm, dịch vụ và chủ thể thực hiện phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi khi áp dụng. Các bên căn cứ vào từng dự án, nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp, hợp tác với Nhà nước như thế nào để lựa chọn cho phù hợp.
Đại diện Văn phòng PPP cũng nhận định, trong trường hợp nguồn thu của dự án không rõ, chưa dự báo được thì hợp tác như thế nào là bài toán khó. Một số gợi mở như nếu không có nguồn thu thì có thể lựa chọn hợp đồng BT, xây dựng xong thì Nhà nước trả bằng đất, bằng tiền; dự án nguồn thu không ổn định, chưa dự báo được thì có thể áp dụng BTL, BLT, Nhà nước thanh toán dần cho doanh nghiệp, còn doanh nghiệp vận hành, cung cấp dịch vụ; BOT áp dụng cho dự án nhìn rõ nguồn thu, tính toán được số lượng người dùng...
Đại diện Văn phòng PPP cho biết thêm, trong PPP có một loại hợp đồng tháo gỡ được vấn đề định giá, đó là hợp đồng kinh doanh quản lý O&M, phù hợp trong bối cảnh Nhà nước đã đầu tư xong 1 tài sản công, ví dụ phòng thí nghiệm, hệ thống cơ sở dữ liệu, kêu gọi doanh nghiệp vào kinh doanh, quản lý, khai thác tài sản đó…
