Hoàn thành sửa Luật Phá sản ngay trong Kỳ họp thứ mười của Quốc hội

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Phá sản sửa đổi. Ảnh: P.T

Rõ tiêu chí phục hồi hay phá sản

Tiếp tục Phiên họp thứ 49, chiều 12/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Phá sản sửa đổi. Trình bày tờ trình Dự án luật, Phó chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Tiến cho biết, lần sửa đổi này bổ sung mới 22 điều, sửa đổi, bổ sung 62 điều, giữ nguyên 5 điều.

Về nội dung cụ thể, ông Tiến đề cập nội dung đáng chú ý, bổ sung phục hồi là thủ tục độc lập theo hướng ưu tiên áp dụng phục hồi để tạo cơ hội và nâng cao hiệu quả phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, kịp thời hỗ trợ sản xuất - kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế.

Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh của Dự thảo luật theo hướng xây dựng, hoàn thiện thủ tục phục hồi là thủ tục độc lập được thực hiện trước thủ tục phá sản.

“So với luật hiện hành, đây là chế định mới, hướng đến việc bảo vệ doanh nghiệp, hợp tác xã có nguy cơ mất khả năng thanh toán có cơ hội tái cơ cấu, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh trước khi phải tiến hành thủ tục phá sản theo quy định. Đồng thời, việc bổ sung thủ tục phục hồi là cần thiết và phù hợp với thông lệ quốc tế”, Thường trực cơ quan thẩm tra nhấn mạnh.

Tuy nhiên, về mối quan hệ giữa thủ tục phục hồi và thủ tục phá sản, Thường trực cơ quan thẩm tra cho rằng, vẫn còn sự chồng lấn và giao thoa về phạm vi, thủ tục áp dụng và hậu quả pháp lý. Trong đó, Dự thảo luật quy định, cùng một sự kiện pháp lý là doanh nghiệp, hợp tác xã lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán, nhưng dẫn đến 2 hệ quả là người đại diện theo pháp luật và người quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã có quyền nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phục hồi, hoặc có nghĩa vụ nộp đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản.

Báo cáo thẩm tra nêu rõ, quy định này có thể dẫn đến tình trạng cùng một thời điểm tòa án vừa nhận được đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phục hồi, vừa nhận được đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản, thì theo nguyên tắc của Dự thảo luật, tòa án phải ưu tiên áp dụng thủ tục phục hồi. Tuy nhiên, khi đã có đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phá sản, thì việc thụ lý đơn yêu cầu áp dụng thủ tục phục hồi trong trường hợp này có thể không khả thi, dẫn đến kéo dài thời gian giải quyết vụ việc phục hồi, phá sản, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích của các bên.

Do đó, Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị, cần phải nghiên cứu theo hướng quy định nguyên tắc, tiêu chí, điều kiện để tòa án có căn cứ lựa chọn áp dụng thủ tục phục hồi, hay thủ tục phá sản trong từng trường hợp cụ thể. Chẳng hạn, trường hợp mất khả năng thanh toán, nhưng vẫn có căn cứ cho thấy doanh nghiệp, hợp tác xã có khả năng phục hồi (còn tài sản, phương án phục hồi hoạt động kinh doanh khả thi hoặc có cam kết hỗ trợ từ chủ nợ lớn...), thì cho phép áp dụng thủ tục phục hồi.

Ngược lại, trường hợp mất khả năng thanh toán và thực tế không còn khả năng phục hồi (không còn tài sản, không bảo đảm chi phí cho việc phục hồi, phương án phục hồi hoạt động kinh doanh không khả thi...), thì phải quyết định ngay việc mở thủ tục phá sản để giảm chi phí và thủ tục tố tụng không cần thiết.

Rút ngắn thời gian giải quyết phá sản

Tại tờ trình, cơ quan soạn thảo xin ý kiến sửa tên luật là Luật Phục hồi, phá sản. Thường trực cơ quan thẩm tra và nhiều ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với đề xuất này. “Để đảm bảo rõ ràng, dễ hiểu hơn, đề nghị cân nhắc thêm phương án tên gọi là Luật Phục hồi, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã”, Phó chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Lê Thị Nga nêu ý kiến.

Nội dung tiếp theo được cơ quan chủ trì soạn thảo tách riêng xin ý kiến là quy định tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản do ngân sách nhà nước bảo đảm trong trường hợp không phải nộp tạm ứng chi phí phá sản hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền, tài sản để nộp hoặc còn tài sản nhưng không thể bán để bảo đảm chi phí phá sản.

Tán thành, song Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị, cần phải đánh giá tác động của việc dùng ngân sách nhà nước để chi trả chi phí phá sản, nhằm bảo đảm tính khả thi, tránh lạm dụng chính sách gây thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước. “Đồng thời, cần phải xác định cụ thể nguồn kinh phí và trình tự, thủ tục phù hợp với quy định của Luật Ngân sách nhà nước”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, ông Phan Văn Mãi đề nghị.

Đồng tình, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, cần cân nhắc việc quy định sử dụng trực tiếp ngân sách nhà nước để tạm ứng chi phí phá sản, vì điều này không phù hợp với quy định của luật ngân sách và sẽ tạo ra áp lực lớn cho cân đối ngân sách.

Thay vào đó, bà Thanh đề xuất, nghiên cứu có cơ chế thành lập quỹ hỗ trợ phục hồi và phá sản - một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Nguồn hình thành quỹ từ vốn điều lệ ban đầu do ngân sách cấp, một phần từ phí phá sản, một phần từ tài sản thu hồi và huy động từ tổ chức, cá nhân. Cách làm này vừa giảm gánh nặng cho ngân sách, vừa phù hợp với thông lệ quốc tế, đồng thời bảo đảm có nguồn để xử lý những vụ việc thật sự cần thiết.

Nêu ý kiến, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị đánh giá tác động việc dùng ngân sách nhà nước để đảm bảo chi phí phá sản trong trường hợp không phải nộp tạm ứng chi phí phá sản hoặc doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tiền tài chính để nộp hoặc còn tài sản nhưng không thể bán để đảm bảo chi phí phá sản, đảm bảo đồng bộ với quy định của Luật Ngân sách nhà nước mới sửa đổi.

Lần sửa đổi này, Chủ tịch Quốc hội lưu ý, phải rà soát, rút ngắn thời gian tiến hành các thủ tục giải quyết phá sản, bởi đã lâm vào tình trạng phá sản thì kéo dài nữa là rất thiệt hại. Thủ tục phải rút gọn, cải cách thủ tục hành chính nhanh, nghiên cứu đơn giản hóa thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh, tăng cường sự phối hợp giữa tòa án với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong giải quyết vụ việc phục hồi, phá sản.

“Theo báo cáo tổng kết thi hành luật, thời gian bắt đầu thụ lý đến khi giải quyết vụ việc thường kéo dài, phụ thuộc vào tính chất, mức độ phức tạp của vụ việc, có vụ kéo dài 10 năm, 16 năm vẫn đang thi hành. Cần xem lại thời gian này, xây dựng thủ tục tố tụng điện tử và phá sản giản lược”, Chủ tịch Quốc hội phát biểu.

Báo cáo sau đó, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng nói, trong trường hợp các doanh nghiệp đã mất khả năng thanh toán sau khi đã dùng rất nhiều biện pháp và đã cố gắng hết mức mà không hồi phục được, thì thủ tục phá sản càng làm nhanh càng tốt, môi trường càng thuận lợi và chi phí càng giảm đi.

Về đề xuất dùng ngân sách nhà nước để đảm bảo chi phí phá sản trong một số trường hợp nêu trên, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết chủ yếu chi trả lương, chi phí cho quản tài viên cho thi hành án, các khoản này miễn được.

Gút lại phần thảo luận, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh lưu ý một số vấn đề cần tiếp tục hoàn thiện để đảm bảo chất lượng trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ mười. “Tiếp tục nghiên cứu để làm rõ, thống nhất phương án xử lý vấn đề tạm ứng chi phí phá sản, nguồn chi trả chi phí phá sản, tách bạch các thủ tục phục hồi, thủ tục phá sản, đơn giản hóa quy trình thủ tục để rút ngắn thời gian, rút ngắn quy trình giải quyết”, ông Vũ Hồng Thanh đề nghị.