Sẵn sàng đón sóng nâng hạng
Thị trường chứng khoán Việt Nam đang trải qua giai đoạn “siêu sóng” khi chỉ số VN-Index ngày 21/8/2025 có lúc tiệm cận ngưỡng 1.700 điểm, vượt xa đỉnh cũ 1.528,47 điểm (6/1/2022). Phiên giao dịch 4/8/2025, thanh khoản HOSE vượt 78.000 tỷ đồng, trong khi kỷ lục trước đó chỉ quanh 40.000 tỷ đồng/phiên.
Từ phiên giao dịch đầu tiên (28/7/2000) chỉ với 2 doanh nghiệp niêm yết là REE và SAM, 4 công ty chứng khoán, vốn hóa thị trường khi đó đạt 0,28% GDP; đến cuối tháng 6/2025, thị trường chứng khoán đã có hơn 1.600 doanh nghiệp niêm yết và đăng ký giao dịch, với quy mô vốn hóa cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp đạt gần 100% GDP. Toàn thị trường hiện có 82 công ty chứng khoán, 43 công ty quản lý quỹ, trên 10 triệu tài khoản đầu tư - tương đương khoảng 10% dân số. Thị trường chứng khoán Việt Nam đang là một trong những thị trường sôi động bậc nhất, với quy mô vốn hóa và thanh khoản thuộc nhóm dẫn đầu ASEAN.
Hệ thống công nghệ mới chẳng khác nào tuyến cao tốc rộng hơn, thông suốt hơn cho thị trường chứng khoán.
Có thể nói, chứng khoán Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử, đúng vào thời điểm đất nước trở thành điểm sáng của châu Á về tăng trưởng, cải cách và chuyển đổi số.
Kinh tế vĩ mô ổn định, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng cao, cải cách thể chế diễn ra mạnh mẽ, lợi nhuận doanh nghiệp cải thiện, cùng kỳ vọng nâng hạng thị trường vào tháng 9/2025 bởi FTSE Russell… là những động lực quan trọng. Chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ tăng trưởng đã kích hoạt dòng vốn đầu tư đổ vào mạnh mẽ.
Trong những phiên đột biến về thanh khoản, hệ thống giao dịch của HOSE vẫn vận hành mượt mà, không lặp lại tình trạng nghẽn lệnh, đơ lệnh như năm 2021 - khi làn sóng nhà đầu tư mới (F0) ồ ạt tham gia giữa đại dịch Covid-19.
Trước đó, ngày 5/5/2025, HOSE đã chính thức đưa hệ thống công nghệ giao dịch KRX vào vận hành - một trong những điều kiện then chốt để nâng cao năng lực kỹ thuật và cải thiện trải nghiệm của nhà đầu tư.
Tại tọa đàm “Đảm bảo hạ tầng công nghệ thời chứng khoán bùng nổ”, thuộc chuỗi chương trình “Đổi mới sáng tạo - Đòn bẩy cho kỷ nguyên mới” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức tuần qua, bà Vũ Yến Dung, Giám đốc Phòng Vận hành chứng khoán, Công ty Chứng khoán VPS cho biết, trong thời điểm thị trường bùng nổ, hệ thống VPS có lúc ghi nhận 500.000 - 700.000 khách hàng và 700.000 - 800.000 lệnh/phiên, mức cao nhất nhiều năm qua. Mặc dù vậy, hạ tầng giao dịch vẫn vận hành ổn định, thông suốt.
Là công ty chứng khoán có thị phần môi giới lớn nhất HOSE, với tệp khách hàng chủ yếu là cá nhân ưa giao dịch liên tục, nhu cầu xử lý lệnh tại VPS luôn ở mức rất cao. Tuy nhiên, nhờ liên tục đầu tư hạ tầng công nghệ và mở rộng dịch vụ, Công ty tự tin hệ thống có thể đáp ứng khối lượng lệnh gấp nhiều lần hiện nay.
Ông Ngô Quang Huy, Phó giám đốc Công ty Giải pháp phần mềm tài chính (FSS) cho hay, với vai trò đối tác cung cấp giải pháp lõi (core) cho hơn 35 công ty chứng khoán và 10 công ty quản lý quỹ, FSS coi những phiên giao dịch bùng nổ vừa qua là “bài kiểm tra” đã được dự báo.
“FSS cùng các công ty chứng khoán đã đầu tư chiến lược trong một thời gian dài để xây dựng hạ tầng công nghệ, bao gồm cả phần mềm và phần cứng, không chỉ đáp ứng nhu cầu giao dịch hiện tại mà còn đáp ứng yêu cầu tăng trưởng gấp 3 - 5 lần. Hệ thống core do FSS cung cấp được phát triển trên nền tảng kiến trúc mở, có khả năng kết nối, mở rộng và thường xuyên được kiểm thử (stress test) để kiểm tra sức chịu đựng”, ông Huy nhấn mạnh.
Trên nền tảng này, thị trường chứng khoán đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải chuyển mình về chất, hướng tới nâng hạng từ cận biên lên mới nổi. Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, nâng cao chất lượng công bố thông tin, cải thiện hạ tầng công nghệ, đồng thời tăng cường kỷ luật thị trường và bảo vệ nhà đầu tư.
Công nghệ mới không chỉ rút ngắn thời gian thanh toán và đáp ứng tiêu chí chu kỳ T+2, mà còn tăng cường năng lực giám sát, quản lý rủi ro, xử lý khối lượng lệnh lớn; đồng thời cho phép triển khai các nghiệp vụ như giao dịch trong ngày (T0), quyền chọn, bán khống có kiểm soát, cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (CCP) và ký quỹ theo chuẩn quốc tế - những tiêu chí quan trọng để MSCI xem xét nâng hạng thị trường.
TS. Chu Tuấn Linh, Giảng viên Khoa Sau đại học, Trường đại học Hùng Vương nhận định, việc vận hành hệ thống công nghệ mới giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiệm cận chuẩn mực quốc tế, cải thiện tính minh bạch, hiệu quả và tạo tiền đề nâng thanh khoản, mở rộng khả năng tiếp cận của nhà đầu tư tổ chức, đồng thời thúc đẩy sự ra đời của các sản phẩm tài chính mới.
Công nghệ thúc đẩy cá nhân hoá và nâng cao trải nghiệm
Theo ông Ngô Quang Huy, với nhà đầu tư, hệ thống mới có năng lực xử lý mạnh mẽ chẳng khác nào một tuyến cao tốc rộng hơn, thông suốt hơn. Với công ty chứng khoán và đơn vị cung cấp giải pháp hạ tầng, hệ thống này không chỉ xử lý triệt để vấn đề nghẽn lệnh mà còn là nền tảng để triển khai các sản phẩm phức tạp.
Vẫn theo ông Huy, việc phát triển hạ tầng công nghệ hiện nay và thời gian tới đặt ra hai thách thức: vừa phải đáp ứng khối lượng giao dịch tăng cao, nhất là khi xuất hiện sản phẩm mới (giao dịch T0, bán khống…), vừa phải nâng cao trải nghiệm người dùng - tốc độ xử lý nhanh, giao dịch mượt mà từ đặt lệnh đến quản trị rủi ro.
Do đó, để chuẩn bị cho giai đoạn nâng hạng thị trường và triển khai sản phẩm mới, các thành viên thị trường cần ưu tiên an toàn hệ thống, chuyển đổi dần sang kiến trúc mở (API) nhằm tăng kết nối, phát triển dịch vụ mới; đồng thời đầu tư dữ liệu để đem lại trải nghiệm cá nhân hóa cho nhà đầu tư.
“Chúng tôi đã xây dựng hệ thống API cho các công ty chứng khoán, sẵn sàng tích hợp giao dịch thuật toán. Với nhà đầu tư tổ chức, FSS xây dựng hệ thống giao dịch tự động (robot trading) theo thuật toán riêng để tích hợp với công ty chứng khoán. Chúng tôi cũng đã có nền tảng phục vụ nhà đầu tư quản lý giao dịch đa tài sản: cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và sắp tới có thể cả tiền số”, ông Huy thông tin.
Tại VPS, bà Vũ Yến Dung cho biết, Công ty đã nghiên cứu, ứng dụng nhiều công nghệ mới không chỉ trong vận hành mà cả trải nghiệm khách hàng: VPS ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tổng hợp, phân tích thông tin thị trường, nâng cao trình độ đội ngũ, hỗ trợ khách hàng quản lý danh mục hiệu quả. Dữ liệu lớn (Big Data) cũng được áp dụng trong phân tích trải nghiệm khách hàng và hoạch định chiến lược.
Cả chuyên gia FSS và VPS đều khẳng định, hoàn toàn có thể tận dụng “chất xám Việt” để phát triển hạ tầng công nghệ cho thị trường chứng khoán.
Theo bà Dung, nhân sự Việt Nam nhanh nhạy, thích ứng tốt với công nghệ quốc tế, đồng thời am hiểu hành vi của nhà đầu tư trong nước, nên khoảng cách công nghệ không còn xa như trước.
Đồng quan điểm, ông Huy cho rằng, khoảng cách giữa các nhà cung cấp giải pháp trong nước và quốc tế gần như không còn, thậm chí có thể vượt trội nhờ lợi thế am hiểu thị trường, từ đó phát triển sản phẩm nhanh chóng và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của nhà đầu tư.
Sự chủ động, đổi mới và tiên phong ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số của các công ty chứng khoán và thành viên thị trường được kỳ vọng sẽ thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam vươn tới tầm cao mới, phát triển cả về bề rộng lẫn chiều sâu, đóng góp vào kỷ nguyên tăng trưởng của nền kinh tế.
