Frank Eckard, Tổng giám đốc điều hành của nhà sản xuất nam châm Magnosphere cho biết, đã nhận được rất nhiều cuộc gọi trong những tuần gần đây. Các nhà sản xuất ô tô và nhà cung cấp phụ tùng đang rất tuyệt vọng trong việc tìm kiếm nguồn nam châm thay thế vì đang thiếu hụt nguồn cung do lệnh hạn chế xuất khẩu của Trung Quốc.
Một số người nói rằng, nhà máy của họ có thể phải đóng cửa vào giữa tháng 7 nếu không có nguồn cung nam châm dự phòng. Toàn bộ ngành công nghiệp ô tô đang trong cơn hoảng loạn… Họ sẵn sàng trả bất kỳ giá nào.
Ngành ô tô đang lo ngại rằng tình hình đất hiếm có thể dẫn đến cú sốc chuỗi cung ứng lớn thứ ba chỉ trong vòng 5 năm. Trước đó, tình trạng thiếu hụt chất bán dẫn đã khiến hàng triệu chiếc ô tô bị xóa sổ khỏi kế hoạch sản xuất của các nhà sản xuất ô tô từ khoảng năm 2021 đến năm 2023; hay đại dịch Covid năm 2020 đã khiến các nhà máy phải đóng cửa trong nhiều tuần.
Những cuộc khủng hoảng đó đã thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô củng cố các chiến lược chuỗi cung ứng. Các giám đốc điều hành đã ưu tiên nguồn cung dự phòng cho các thành phần chính và xem xét lại việc sử dụng hàng tồn kho đúng lúc, giúp tiết kiệm chi phí nhưng có thể gặp vấn đề không có hàng tồn kho khi khủng hoảng xảy ra.
Lần này, khi nguồn cung đất hiếm thắt chặt, ngành công nghiệp có ít lựa chọn tốt do mức độ thống trị thị trường của Trung Quốc. Số phận của các dây chuyền lắp ráp của các nhà sản xuất ô tô đã được giao cho các quan chức Trung Quốc để họ xem xét hàng trăm đơn xin cấp phép xuất khẩu.
Hiệp hội các nhà cung cấp ô tô châu Âu (CLEPA) cho biết, một số nhà máy cung cấp ô tô của châu Âu đã đóng cửa, với nhiều sự cố ngừng hoạt động sắp xảy ra.
"Sớm muộn gì thì điều này cũng sẽ xảy ra với tất cả mọi người", Benjamin Krieger, Tổng thư ký CLEPA cho biết.
Ngày nay, ô tô sử dụng động cơ làm từ đất hiếm trong nhiều bộ phận như gương chiếu hậu, loa stereo, bơm dầu, cần gạt nước kính chắn gió và cảm biến rò rỉ nhiên liệu và cảm biến phanh.
Công ty tư vấn AlixPartners cho biết, Trung Quốc kiểm soát tới 70% hoạt động khai thác đất hiếm trên toàn cầu, 85% công suất tinh chế và khoảng 90% sản lượng hợp kim kim loại và nam châm đất hiếm. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), một chiếc xe điện trung bình sử dụng khoảng 0,5 kg các nguyên tố đất hiếm và một chiếc xe chạy bằng nhiên liệu hóa thạch chỉ sử dụng một nửa số lượng đó.
Trung Quốc cũng từng siết chặt xuất khẩu đất hiếm trước đây sau một cuộc tranh chấp với Nhật Bản vào năm 2010. Nhật Bản đã phải tìm nhà cung cấp thay thế và đến năm 2018, Trung Quốc chỉ chiếm 58% lượng đất hiếm nhập khẩu của nước này.
"Trung Quốc đã có một lá bài đất hiếm để triển khai khi muốn", Mark Smith, CEO của công ty khai khoáng NioCorp - công ty đang phát triển một dự án đất hiếm tại Nebraska, dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất trong vòng ba năm cho biết. Trên toàn ngành, các nhà sản xuất ô tô đã cố gắng giảm sự phụ thuộc vào nam châm đất hiếm từ Trung Quốc hoặc thậm chí phát triển nam châm không cần những nguyên tố đó, nhưng hầu hết các nỗ lực đều cách xa quy mô cần thiết nhiều năm.
"Điều thực sự là xác định... và tìm ra các giải pháp thay thế bên ngoài Trung Quốc”, Joseph Palmieri, Giám đốc quản lý chuỗi cung ứng tại nhà cung cấp Aptiv cho biết.
Các nhà sản xuất ô tô bao gồm General Motors và BMW, cùng các nhà cung cấp lớn như ZF và BorgWarner đang nghiên cứu các động cơ có hàm lượng đất hiếm từ thấp đến bằng 0, nhưng rất ít công ty có thể mở rộng quy mô sản xuất đủ để cắt giảm chi phí.
EU đã đưa ra các sáng kiến bao gồm Đạo luật Nguyên liệu thô quan trọng để thúc đẩy các nguồn đất hiếm của châu Âu. Tuy nhiên, Noah Barkin, cố vấn cấp cao tại Rhodium Group cho biết họ đã không hành động đủ nhanh.
Ngay cả những công ty đã phát triển các sản phẩm có thể bán được cũng phải chật vật để cạnh tranh với các nhà sản xuất Trung Quốc về giá.
David Bender, đồng Giám đốc mảng kinh doanh tái chế nam châm của Heraeus - công ty chuyên về kim loại Đức - cho biết, công ty chỉ hoạt động ở mức công suất 1% và sẽ phải đóng cửa vào năm tới nếu doanh số không tăng.
Niron Magnetics có trụ sở tại Minneapolis đã phát triển nam châm không chứa đất hiếm và đã huy động được hơn 250 triệu USD từ các nhà đầu tư bao gồm GM, Stellantis và Magna.
"Chúng tôi đã thấy sự thay đổi đột ngột về sự quan tâm từ các nhà đầu tư và khách hàng kể từ khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc có hiệu lực", Tổng giám đốc điều hành Jonathan Rowntree cho biết. Công ty đang có kế hoạch xây dựng một nhà máy trị giá 1 tỷ USD dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất vào năm 2029.
Warwick Acoustics có trụ sở tại Anh đã phát triển loa không chứa đất hiếm dự kiến sẽ xuất hiện trên một chiếc ô tô hạng sang vào cuối năm nay. Tổng giám đốc điều hành Mike Grant cho biết, công ty đã đàm phán với nhiều nhà sản xuất ô tô khác, mặc dù loa này dự kiến sẽ không có mặt trên các mẫu xe phổ thông trong khoảng 5 năm nữa.
Khi các công ty ô tô tìm kiếm các giải pháp dài hạn hơn, họ phải chật vật để ngăn chặn nguy cơ đóng cửa nhà máy.
Các nhà sản xuất ô tô phải tìm ra nhà cung cấp nào của cần giấy phép xuất khẩu. Ví dụ, Mercedes-Benz đang đàm phán với các nhà cung cấp về việc xây dựng kho dự trữ đất hiếm.
Các nhà phân tích cho biết, những hạn chế này có thể buộc các nhà sản xuất ô tô phải sản xuất ô tô mà không có một số bộ phận nhất định và đỗ xe cho đến khi có sẵn, như GM và các công ty khác đã làm trong cuộc khủng hoảng chất bán dẫn.
Sự phụ thuộc của các nhà sản xuất ô tô vào Trung Quốc không chỉ dừng lại ở các nguyên tố đất hiếm. Một báo cáo năm 2024 của Ủy ban Châu Âu cho biết, Trung Quốc kiểm soát hơn 50% nguồn cung toàn cầu của 19 nguyên liệu thô chính bao gồm mangan, than chì và nhôm.
Andy Leyland, đồng sáng lập của công ty chuyên về chuỗi cung ứng SC Insights cho biết, bất kỳ nguyên tố nào trong số đó cũng có thể được Trung Quốc sử dụng làm đòn bẩy. "Đây chỉ là một lời cảnh báo", ông nói.
