Tiếp tục cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo giải trình tại phiên họp ngày 27/11 của Kỳ họp thứ mười

Sẽ cấm kinh doanh N2O và các chất hướng thần mới

Sáng 27/11, 19 vị đại biểu Quốc hội đã góp ý hoàn thiện Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi (Dự thảo) với nhiều quy định mới về tăng cường phân cấp, phân quyền, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, huy động các nguồn lực bên ngoài ngân sách nhà nước cho phát triển kinh tế đất nước.

Trước đó, ngày 11/11, Dự thảo đã được Quốc hội thảo luận tại tổ với 56 lượt ý kiến. Tại báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến thảo luận tổ của các vị đại biểu Quốc hội, Bộ Tài chính (cơ quan soạn thảo) đã tiếp thu tối đa các ý kiến góp ý, hoàn thiện Dự thảo phục vụ phiên thảo luận toàn thể.

Đáng chú ý, Dự thảo mới đã bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào Điều 6, giao Chính phủ quy định xử lý chuyển tiếp đối với dự án đầu tư sản xuất thiết bị điện tử cho thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam chỉ để xuất khẩu đã được cho phép, chấp thuận đầu tư trước thời điểm Nghị quyết số 173/2024/QH15 có hiệu lực thi hành.

Quy định tại Điều 6 cũng là nội dung được nhiều đại biểu quan tâm thảo luận tại hội trường. Cụ thể, việc bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào Dự thảo, theo đại biểu Nguyễn Anh Trí (Hà Nội), là rất phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới.

Nhấn mạnh, quy định tại Điều 6 chính là vòng gác đầu tiên của hệ thống pháp luật, đại biểu Phạm Trọng Nhân (TP.HCM) “khẩn thiết đề nghị” Quốc hội bổ sung bóng cười (khí N2O dùng cho mục đích giải trí), cùng các chất hướng thần mới vào Điều 6 của Dự thảo để thiết lập lệnh cấm tuyệt đối đối với hoạt động kinh doanh những mặt hàng này.

Vị đại biểu TP.HCM nhấn mạnh, thị trường N2O đang vận hành hoàn toàn ngoài vòng kiểm soát của Nhà nước, với “5 không” (không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc, không báo cáo y tế định kỳ).

Nêu rõ những cơ sở khoa học về mức độ nguy hiểm của “bóng cười”, đại biểu Nhân cho rằng, “thị trường này không thể quản lý được và giải pháp duy nhất là khóa chặt cửa trước”.

Ông Nhân cũng nói rõ, việc cấm N2O không gây tranh chấp thương mại và nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm hoặc kiểm soát chặt chẽ (Anh cấm tuyệt đối, Hà Lan cấm bán và sở hữu…). Ông Nhân đề nghị giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện các chất hướng thần mới để cập nhật kịp thời danh mục cấm, rà soát toàn bộ khí công nghiệp và khí thực phẩm nhằm ngăn chặn tình trạng lợi dụng bao bì để “tuồn” chất cấm.

Đề nghị này nhận được sự đồng tình của một số vị đại biểu khác.

Hồi âm ý kiến đại biểu khi báo cáo giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, sẽ tiếp thu ý kiến đại biểu để bổ sung các chất như đại biểu đề cập vào Điều 6, đồng thời sẽ phối hợp với Bộ Công an và Bộ Y tế để điều chỉnh cho chặt chẽ, nhằm ngăn ngừa và có trường hợp loại trừ (như liên quan đến sản xuất theo yêu cầu của Bộ Y tế).

Sẽ giảm tiếp ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện

Lần sửa đổi này Chính phủ đã đề xuất cắt giảm 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện không đáp ứng các tiêu chí, điều kiện theo quy định tại Điều 7, Luật Đầu tư và rà soát, sửa đổi phạm vi của 22 ngành, nghề.

Thảo luận tại tổ và hội trường, một số vị đại biểu đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, tinh gọn, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho hay, Bộ Tài chính đã được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ rà soát rất chặt chẽ để thực hiện việc cắt giảm tối đa. Dự thảo ban đầu dự kiến cắt 25 ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nhưng qua rà soát tiếp, dự kiến tối thiểu sẽ cắt giảm được 50 ngành nghề.

“Hiện nay, Thủ tướng tiếp tục giao Bộ Tài chính phối hợp với các bộ, ngành để rà soát, cắt giảm. Sau khi Luật có hiệu lực, Chính phủ sẽ giao các bộ, ngành sửa đổi tiếp các điều kiện kinh doanh, chuyển sang cơ chế kiểm soát bằng tiêu chuẩn, bằng quy chuẩn, đảm bảo thực hiện đầy đủ quyền tự do kinh doanh của người dân và doanh nghiệp”, Bộ trưởng hồi âm đại biểu.

Bên cạnh nội dung trên, các vị đại biểu còn góp ý về những quy định khác để Luật Đầu tư sửa đổi thật sự trở thành đạo luật kiến tạo phát triển.

Về cơ chế chấp thuận chủ trương đầu tư, đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) nhấn mạnh, đây là “cửa vào đầu tiên” của mọi dòng vốn, quyết định chi phí, tốc độ và khả năng dự liệu của doanh nghiệp.

Cho rằng, sửa Điều 24 (Dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư) phải dựa trên 3 trụ cột “giữ có chọn lọc - bỏ có nguyên tắc - thiết kế theo rủi ro”, đại biểu đề nghị giữ nguyên 8 trường hợp rủi ro cực cao liên quan quốc phòng, an ninh, môi trường nghiêm trọng và di sản, nhằm bảo vệ lợi ích cốt lõi quốc gia.

Vị đại biểu Gia Lai cũng góp ý về chính sách ưu đãi đầu tư, nhấn mạnh đây là đòn bẩy thể chế, nhưng phải thực chất, minh bạch và có thể đo lường.

Nhận xét, Điều 14 còn thiên về các dự án quy mô vốn lớn, nhiều lao động, trong khi Việt Nam đang cần thu hút các dự án công nghệ cao, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng xanh và kinh tế tuần hoàn, đại biểu Hoàng Anh góp ý, ưu đãi phải chuyển từ quy mô sang chất lượng.

Ông đề nghị bổ sung các tiêu chí định lượng, gồm tỷ lệ đầu tư R&D, tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo, mức phát thải carbon, tỷ lệ lao động chất lượng cao. Và khi giao Thủ tướng Chính phủ quyết định “hình thức ưu đãi khác”, phải ràng buộc nguyên tắc chỉ áp dụng cho dự án có tác động lan tỏa về công nghệ, đổi mới sáng tạo hoặc chuyển đổi xanh; công khai - minh bạch - phù hợp cam kết quốc tế.

Góp ý về thủ tục đầu tư đặc biệt (Điều 28), đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Lâm Đồng) nhận xét, quy định cơ chế rút gọn trình tự, thủ tục đối với các dự án đầu tư vào khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế là cần thiết, phù hợp với yêu cầu cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thu hút các dự án có quy mô lớn, công nghệ cao.

Tuy nhiên, theo đại biểu, nếu việc áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt được vận dụng theo hướng giảm nhẹ các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo vệ môi trường và an toàn công trình, thì nguy cơ phát sinh rủi ro trong quá trình triển khai dự án là hiện hữu và địa phương là cấp trực tiếp chịu trách nhiệm xử lý hậu quả khi xảy ra sự cố môi trường, cháy nổ, tai nạn lao động hoặc tranh chấp với người dân.

Vì vậy, ông Thông kiến nghị, Dự thảo cần quy định rõ trách nhiệm của nhà đầu tư trong trường hợp vi phạm các nội dung đã cam kết khi áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt, bao gồm các biện pháp như thu hồi giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, chấm dứt ưu đãi đầu tư, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật; và xác định trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong trường hợp buông lỏng thẩm định, kiểm tra, giám sát, gây hậu quả trong quá trình thực hiện dự án.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cảm ơn các góp ý tâm huyết, sâu sắc của các vị đại biểu và cho biết, sẽ tiếp thu tối đa để chuẩn bị Dự thảo chất lượng cao nhất trình Quốc hội bấm nút.