Chính phủ đang thúc đẩy các kế hoạch quốc gia như Quy hoạch Điện VIII, Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia... đang mở ra nhiều cơ hội cho nhà đầu tư.
Báo cáo Nền Kinh tế Xanh Đông Nam Á do Bain & Company, GenZero, Google, Standard Chartered và Temasek phối hợp thực hiện vừa công bố cho thấy nhiều dữ liệu quan trọng.
Theo đó, tỷ trọng đầu tư vào các lĩnh vực xanh của các quốc gia trong nhóm SEA-6 (nhóm 6 nền kinh tế trong khu vực Đông Nam Á gồm: Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Việt Nam) đã chứng kiến mức tăng trưởng ấn tượng 43% so với năm trước, đạt 8 tỷ USD; trong đó 60% tổng số thương vụ đến từ Malaysia và Singapore.
Ngành năng lượng tiếp tục chiếm hai phần ba tổng giá trị đầu tư xanh trong khu vực với quy mô thương vụ ngày càng tăng. Trong đó, năng lượng mặt trời ghi nhận mức tăng đầu tư lớn nhất (tăng 100%), trong khi các giao dịch trong lĩnh vực quản lý chất thải tăng 60% so với cùng kỳ năm ngoái, chủ yếu từ các dự án xử lý nước thải và tái chế.
Tương tự như ở Ấn Độ và Hàn Quốc, các tập đoàn tư nhân tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt trong các hoạt động đầu tư xanh tại khu vực Đông Nam Á. Mức độ đầu tư vào khu vực của quỹ khí hậu và quỹ hạ tầng cũng tăng mạnh, tăng gấp 4 lần và gấp 14 lần so với năm trước.
Đặc biệt, các khoản đầu tư nước ngoài từ ngoài khu vực APAC vào nền kinh tế xanh của SEA-6 đã tăng hơn 3 lần trong năm qua, trong khi các khoản đầu tư từ APAC cũng đã tăng gấp đôi. Tuy đầu tư nội địa của các nước SEA-6 đã giảm 40%, nhưng các nhà đầu tư trong khu vực vẫn rất tích cực tham gia vào quá trình phát triển kinh tế xanh ở các khu vực khác trong APAC.
Riêng tại Việt Nam, đầu tư xanh từ khu vực tư nhân đạt 161 triệu USD vào năm 2024, chiếm khoảng 2% tổng đầu tư của nhóm SEA-6. Khối lượng giao dịch tăng lên và dòng vốn đầu tư đã chuyển dịch từ năng lượng mặt trời sang giao thông vận tải và điện gió.
Chính phủ đang thúc đẩy các kế hoạch quốc gia như Quy hoạch Điện VIII, Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia và Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu đến năm 2050, đồng thời mở rộng hạ tầng lưới điện và triển khai khoảng 3.000 trạm sạc xe điện, theo báo cáo.
Có thể nói, thúc đẩy nền kinh tế xanh thông qua cách tiếp cận hệ thống đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ từ tất cả các bên liên quan – doanh nghiệp, nhà đầu tư và chính phủ.
Theo báo cáo này, Đông Nam Á đang ghi nhận những tiến triển nhất định trong định giá carbon và phát triển thị trường carbon, với những bước tiến về mặt pháp lý và lượng tín chỉ được phát hành ngày càng tăng. Tuy nhiên, tốc độ này cần được đẩy nhanh hơn nữa để phát huy hết tiềm năng, đặc biệt là tạo ra các cơ chế kích thích tài chính nhằm bảo vệ và phục hồi hệ sinh thái thay vì khai thác cạn kiệt. Để mở rộng quy mô thị trường carbon, khu vực cần kích cầu, phát triển nguồn cung và xây dựng cơ sở hạ tầng hỗ trợ.
Quan trọng nhất, Đông Nam Á cần đảm bảo nguồn nhu cầu ổn định với mức giá đủ hấp dẫn để các dự án khả thi về mặt tài chính. Để thúc đẩy thị trường phát triển, khu vực cần triển khai các cơ chế tuân thủ và xây dựng hệ thống đăng ký, sàn giao dịch minh bạch nhằm củng cố niềm tin vào chất lượng tín chỉ carbon.
Ông Anshari Rahman, Giám đốc chính sách và phân tích tại GenZero, chia sẻ: “Việc gia tăng nguồn cung tín chỉ carbon chất lượng cao, được hậu thuẫn bởi khung chính sách rõ ràng, nhất quán cùng với cơ sở hạ tầng hỗ trợ đầy đủ là điều thiết yếu để thu hút đầu tư và kích cầu”.
Theo ông, để mang lại những lợi ích bền vững về xã hội và kinh tế, nguồn cung cũng cần đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế như ICVCM và CORSIA - những chuẩn mực đang định hình thị trường toàn cầu. Thông qua quá trình hợp tác giữa các quốc gia Đông Nam Á, thị trường carbon sẽ trở thành bệ phóng cho quá trình chuyển đổi net-zero và tăng cường khả năng phục hồi kinh tế ở khu vực.
Theo đó, trí tuệ nhân tạo (AI) vừa là thách thức vừa là cơ hội cho nền kinh tế xanh. Nhu cầu về trung tâm dữ liệu tại Đông Nam Á đang tăng trưởng nhanh chóng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) đạt 19% đến năm 2030, ở cả nhóm công việc liên quan đến AI lẫn công việc không liên quan đến AI.
Các trung tâm dữ liệu này có thể tạo ra tới 2% tổng lượng phát thải ở các quốc gia thuộc nhóm SEA-6. Tuy nhiên xu hướng này có thể thay đổi nhờ những tiến bộ về phần cứng, phần mềm và việc gia tăng sử dụng năng lượng sạch.
Để phát triển các trung tâm dữ liệu bền vững, cần triển khai đa dạng các giải pháp năng lượng xanh, trong đó việc mở rộng tiếp cận với lưới điện sạch đóng vai trò then chốt. Đồng thời, thúc đẩy cơ chế mua điện thông qua các hợp đồng mua bán điện (PPA) hoặc các cơ chế bù đắp carbon có độ tin cậy cao.
Song, AI cũng góp phần cắt giảm 3-5% lượng khí phát thải trong các lĩnh vực phát thải cao như nông nghiệp tự nhiên, năng lượng và giao thông vận tải.
Tuy nhiên, để khai thác tối đa tiềm năng này, chính phủ các nước cần đầu tư một cách có chủ đích, ban hành chính sách hỗ trợ phù hợp và thúc đẩy việc áp dụng AI trên quy mô lớn.
