Tăng trưởng huy động thấp chưa từng có
Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 26/8/2022, tín dụng toàn ngành đã tăng 9,9% so với đầu năm, trong khi tăng trưởng huy động vốn mới chỉ đạt khoảng 3,8% - mức thấp chưa từng có từ trước tới nay.
“Thị trường rất nóng về huy động vốn, kéo theo nhiều tổ chức tín dụng tăng lãi suất huy động lên rất cao, lãi suất chênh lệch có khi lên tới 1%/năm cùng kỳ hạn ở các ngân hàng khác nhau”, ông Nguyễn Thanh Tùng, Phó tổng giám đốc phụ trách Ban điều hành Vietcombank cho hay.
Áp lực lên lãi suất trên thị trường I (khu vực tổ chức và dân cư) cũng tăng dần trong thời gian qua. Cụ thể, mặt bằng lãi suất huy động vốn niêm yết trên thị trường này tiếp tục điều chỉnh tăng từ 0,3-0,9%/năm tại một số ngân hàng thuộc nhóm ngân hàng cổ phần tư nhân (trong đó có một số ngân hàng đã điều chỉnh tăng lãi suất huy động 2-3 lần trong tháng như Techcombank, MBBank, TPBank, Sacombank, SeABank, OCB, BAC A BANK, MSB) với mức điều chỉnh dao động từ 20-40 điểm cơ bản đối với kỳ hạn 12 tháng. Tính đến thời điểm hiện tại, lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng niêm yết dành cho khách hàng tổ chức đã tăng 40-140 điểm cơ bản so với cuối năm 2021 và trên thực tế, mức tăng này có thể lớn hơn.
Trong diễn biến có liên quan, Ngân hàng Nhà nước đã chính thức bổ sung hạn mức (room) tăng trưởng tín dụng cho một số ngân hàng thương mại với mức phân bổ rải đều từ 0,7-4%. Theo đó, mức tăng trưởng tín dụng của toàn hệ thống ước tính sẽ tăng thêm khoảng 2%. TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, với tỷ lệ room tín dụng được điều chỉnh, ước tính tổng dư nợ tín dụng vào khoảng 13,6% - vẫn trong hạn mức của cả năm 2022 là 14%.
Còn dựa trên ước tính của VNDS Research, 15 ngân hàng thương mại được nới room trong thời gian qua, chiếm khoảng 80% quy mô dư nợ của toàn ngành. Với tỷ lệ tăng trưởng tín dụng được cấp thêm từ 1-4%, ước tính sẽ có khoảng 279.000 tỷ đồng được bơm vào nền kinh tế, so với thời điểm cuối tháng 8/2022.
Cũng theo TS. Nghĩa, lãi suất trên thị trường 1 vẫn trong xu hướng tăng do nhu cầu vốn lớn, các ngân hàng thương mại cũng có nhiều hợp đồng tín dụng chưa hoàn thành nhưng Ngân hàng Nhà nước đang thận trọng về cung tiền bởi phải đề phòng lạm phát.
Thực tế, cơ quan này liên tục có những động thái linh hoạt trên thị trường mở để điều tiết thanh khoản. Cụ thể, trong tháng 8/2022, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục phát hành hơn 160.000 tỷ đồng và để hơn 94.000 tỷ đồng đáo hạn thông qua kênh tín phiếu. Ngoài ra, có 35.000 tỷ đồng được đấu thầu trong tháng 8/2022, kết hợp với hơn 74 tỷ đồng đáo hạn trong tháng thông qua hợp đồng bán - mua (reverse repo OMO).
Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước cũng đã bán ra hơn 3 tỷ USD trong tháng 8/2022, tức là đã gián tiếp hút hơn 70.000 tỷ đồng khỏi hệ thống. Như vậy, Ngân hàng Nhà nước đã hút ròng hơn 75.000 tỷ đồng qua các kênh tín phiếu, hợp đồng bán - mua và bán ngoại tệ. Tỷ giá liên ngân hàng biến động ở tất cả các kỳ hạn trong suốt tháng 8/2022 do thanh khoản hệ thống ngân hàng không ổn định trước hoạt động bơm - hút liên ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước thông qua các công cụ trên.
Tiếp nối sang tháng 9, thanh khoản trên hệ thống vẫn gặp nhiều áp lực, phần nhiều đến từ việc đáo hạn các hợp đồng bán USD khiến dòng tiền bị rút ra khỏi hệ thống, đẩy mặt bằng lãi suất liên ngân hàng bật tăng mạnh. Từ đầu tháng 9/2022 tới nay, lãi suất liên ngân hàng có những thời điểm vượt qua 7,5%/năm - mức cao nhất kể từ năm 2012.
Gần như ngay lập tức, Ngân hàng Nhà nước đã hỗ trợ thị trường thông qua nghiệp vụ mua kỳ hạn, với tổng khối lượng đạt 64.400 tỷ đồng, đồng thời linh hoạt nâng kỳ hạn giao dịch lên 14 ngày. Cùng với đó, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục sử dụng cơ chế đấu thầu lãi suất và lãi suất OMO dao động quanh mức 4,5%/năm cho kỳ hạn 7 ngày và 4,65%/năm cho kỳ hạn 14 ngày, qua đó giúp lãi suất liên ngân hàng “hạ nhiệt”.
Lãi suất dự báo tăng 0,2-0,3%/năm trong tháng 9
Chia sẻ với Báo Đầu tư Chứng khoán, một lãnh đạo cao cấp BIDV cho biết, các yếu tố tác động nhìn chung đều theo hướng tạo áp lực tăng đối với mặt bằng lãi suất VND.
“Đó là sự gia tăng áp lực từ môi trường quốc tế và đặc biệt là xu hướng đi lên của tỷ giá trong nước, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước cũng dịch chuyển theo chiều hướng thắt chặt rõ nét hơn. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục điều tiết cung tiền thận trọng thông qua việc tăng cường hút tiền qua kênh tín phiếu và bán ngoại tệ với khối lượng hút ròng ước đạt khoảng 160.000-17000 tỷ đồng trong tháng 8/2022”, vị này nói, đồng thời cho hay, thanh khoản VND của toàn hệ thống nhìn chung vẫn ở trạng thái kém dồi dào và đặc biệt chuyển sang trạng thái căng thẳng trong giai đoạn cuối tháng 8/2022 khi dòng tiền tiếp tục bị hút về Ngân hàng Nhà nước qua kênh tín phiếu và bán ngoại tệ. Ngoài ra, cân đối huy động - cho vay vẫn chịu áp lực thu hẹp mạnh trong bối cảnh hoạt động huy động vốn gặp nhiều khó khăn.
Theo các chuyên gia phân tích, mặc dù được hỗ trợ bởi nguồn cung bổ sung từ kênh đấu thầu OMO và nhận tiền gửi Kho bạc Nhà nước, nhưng thanh khoản VND vẫn sẽ ở trạng thái kém dồi dào bởi 2 nguyên nhân:
Thứ nhất, dòng tiền tiếp tục bị hút về Ngân hàng Nhà nước khi các giao dịch mua ngoại tệ kỳ hạn đến hạn thanh toán và khả năng các ngân hàng thương mại có thể sẽ phải tiếp tục bán ngoại tệ giao ngay trong bối cảnh nguồn cung ngoại tệ dự kiến vẫn kém thuận lợi.
Thứ hai, cân đối huy động - cho vay dự kiến tiếp tục thu hẹp trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng có thể được đẩy nhanh hơn sau khi Ngân hàng Nhà nước cấp thêm room tín dụng cho các ngân hàng, còn huy động vốn vẫn tương đối khó khăn do nguồn cung vốn hạn chế, đặc biệt từ cấu phần dòng vốn ngoại tệ vẫn chưa có sự cải thiện.
“Cùng với đó, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước dự kiến tiếp tục duy trì định hướng thắt chặt trong bối cảnh áp lực từ môi trường quốc tế và tỷ giá chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Đây cũng là yếu tố cộng hưởng khiến mặt bằng lãi suất VND trên thị trường 1 tiếp tục chịu áp lực tăng thêm khoảng 0,2-0,3%/năm trong tháng 9 này”, vị lãnh đạo BIDV dự báo.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, giám đốc nguồn vốn một ngân hàng cổ phần nêu quan điểm: “Ngân hàng Nhà nước sẽ khó duy trì lãi suất liên ngân hàng ở mức thấp trong thời gian tới vì Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) có thể sẽ có thêm 3 đợt tăng lãi suất nữa từ giờ cho tới cuối năm, gây áp lực mất giá lên tỷ giá VND/USD và Ngân hàng Nhà nước sẽ phải giữ chênh lệch lãi suất giữa VND và USD liên ngân hàng dương nhằm hỗ trợ tỷ giá. Tôi dự báo lãi suất điều hành của Ngân hàng Nhà nước có thể tăng dần trong khoảng 50-75 điểm phần trăm từ nay cho tới cuối năm 2022”.
