Tăng tính thanh khoản
Theo quy định tại Sàn giao dịch vàng (SGDV) Sài Gòn và một số đơn vị triển khai sau như SGDV SJC Hà Nội, Trung tâm Giao dịch vàng Phú Quý, SGDV Đông Á…, NĐT được phép mua - bán khống đến 93% tổng vốn đầu tư. NĐT chỉ cần ký quỹ 7% và sẽ được hỗ trợ tín dụng để đầu tư đến 100%. Hiểu một cách nôm na, NĐT có 10 triệu đồng có thể đầu tư đến 140 triệu đồng để kinh doanh. Để đảm bảo an toàn, các đơn vị tổ chức SGDV đưa ra tỷ lệ cảnh báo và tỷ lệ xử lý. Trong trường hợp vay để mua vàng, nếu giá vàng giảm khiến mức ký quỹ chỉ còn 5% thì NĐT phải nộp thêm tiền để duy trì tỷ lệ ký quỹ 7%. Nếu NĐT không nộp thêm tiền để đảm bảo, mà giá vàng tiếp tục giảm khiến mức ký quỹ giảm xuống đến 4% thì SGDV sẽ tự động xử lý toàn bộ tài sản hoặc một phần tài sản của NĐT để đảm bảo an toàn vốn vay. Trong trường hợp NĐT vay vàng bán khống, nếu giá vàng lên thì cũng chịu sự kiểm soát với các tỷ lệ trên.
Giá trị giao dịch trên SGDV Sài Gòn nhiều phiên lên đến gần 10.000 tỷ đồng. Hai phiên thấp nhất gần đây cũng đạt trên 5.000 tỷ đồng. Trong khi đó, thời đỉnh cao, giá trị giao dịch của sàn HOSE cũng chỉ đạt 2.000 tỷ đồng/phiên. Giá trị giao dịch lớn phản ánh tính thanh khoản cao, thị trường thực sự sôi động. Việc mua - bán khống tạo điều kiện cho NĐT vốn ít có cơ hội đầu tư. Nếu tính toán tốt thì họ có thể thu lợi, ngân hàng thu được lãi, trong khi đơn vị tổ chức SGDV cũng có phí giao dịch.
Như vậy, với việc cho phép giao dịch ký quỹ, SGDV đã tạo cho mình một sự sôi động nhất định. Giám đốc một SGDV tại Hà Nội cho biết, không chỉ có giao dịch ký quỹ, tới đây, sàn này còn triển khai dịch vụ hợp đồng tương lai (NĐT có thể mua - bán trong thời điểm hiện tại bằng một giá xác định trước và hợp đồng có hiệu lực trong một thời điểm xác định trong tương lai).
Đã đến lúc áp dụng cho chứng khoán?
Việc áp dụng giao dịch ký quỹ trong kinh doanh vàng qua sàn mang lại sự sôi động cho thị trường cũng như gia tăng cơ hội cho NĐT, nhưng việc áp dụng nghiệp vụ này cho TTCK cũng khiến nhiều người băn khoăn. Vàng và chứng khoán cùng là tài sản nhưng về bản chất lại có những điểm khác nhau. Trong khi giao dịch vàng qua tài khoản được đảm bảo bằng vàng vật chất và có thể chuyển thành tiền bất cứ lúc nào (thanh khoản cao) thì chứng khoán lại là tài sản vô hình và tính thanh khoản kém hơn. Trong giai đoạn khó khăn của TTCK vừa qua, không ít cổ phiếu tốt thuộc diện phải giải chấp, bán rẻ cũng không có người mua. Do đó, nếu áp dụng tỷ lệ ký quỹ, tỷ lệ cảnh báo và tỷ lệ xử lý như SGDV thì khi giá cổ phiếu xuống đến mức phải xử lý, người cho vay cũng khó bán được cổ phiếu để bảo toàn vốn.
Không phải đến bây giờ, nghiệp vụ giao dịch ký quỹ mới được đề xuất triển khai thực hiện trên TTCK. Ngay hồi đầu năm, UBCK đã có kế hoạch triển khai nhiều nghiệp vụ mới cho thị trường nhưng đến nay, cơ quan này vẫn tỏ ra thận trọng với việc triển khai nghiệp vụ ký quỹ.
Trong cuộc gặp mặt báo giới gần đây, ông Vũ Bằng, Chủ tịch UBCK cho rằng, việc triển khai nghiệp vụ mua - bán khống vào thời điểm này là chưa đủ điều kiện. Trước hết, quy định pháp lý chưa cho phép. Ngoài ra, tiềm lực tài chính yếu, việc quản trị rủi ro của CTCK cũng chưa tốt để có thể triển khai mua - bán khống. Thông tin trên thị trường chưa thực sự minh bạch cũng là rủi ro rất lớn cho NĐT.
Tuy nhiên, theo một số CTCK, việc triển khai nghiệp vụ mua - bán khống hoàn toàn có thể thực hiện được. Vấn đề là truyền thông như thế nào để NĐT hiểu và quyết định có sử dụng nghiệp vụ đó hay không. "Một bữa tiệc có nhiều món ăn sẽ tạo cơ hội cho nhiều người có khẩu vị khác nhau được thưởng thức. Trên TTCK cũng vậy, nếu có nhiều nghiệp vụ mới, NĐT sẽ có thêm lựa chọn đầu tư", ông Trần Thanh Hải, quyền Tổng giám đốc CTCK Hà Thành cho biết. Bên cạnh những dịch vụ mới vẫn có những dịch vụ truyền thống cho NĐT lựa chọn, ai cảm thấy rủi ro thì không tham gia, hoặc CTCK không đủ khả năng tài chính cũng như khả năng quản trị thì không triển khai.
Đại diện một CTCK khác thì cho rằng, khi triển khai nghiệp vụ mua - bán khống trên TTCK, để giảm thiểu rủi ro cho các bên, có thể nâng tỷ lệ ký quỹ cao hơn (khoảng 20%) so với sàn vàng hiện nay (7%). Tỷ lệ xử lý, tỷ lệ cảnh báo cũng có thể cao hơn, sát với tỷ lệ ký quỹ.
