Theo các cuộc phỏng vấn của Reuters với nhiều nhà máy điện, ngân hàng tài trợ dự án, nhà phân tích và nhà tư vấn, tính kinh tế lâu dài của các nhà máy điện khí - vốn được sử dụng chủ yếu ở châu Âu và một số khu vực ở Mỹ để bù đắp cho tính chất không liên tục của năng lượng gió và mặt trời - đang thay đổi nhanh chóng.
Họ cho biết, một số nhà khai thác pin đã cung cấp năng lượng dự phòng cho lưới điện với mức giá cạnh tranh hơn so với các nhà máy điện chạy bằng khí đốt, điều này có nghĩa là khí đốt sẽ được sử dụng ít hơn.
Sự thay đổi này đã thách thức các giả định về nhu cầu khí đốt dài hạn và có thể khiến khí đốt tự nhiên có vai trò nhỏ hơn trong quá trình chuyển đổi năng lượng trên toàn cầu.
Theo dữ liệu do Tổ chức Giám sát Năng lượng Toàn cầu, trong nửa đầu năm nay, 68 dự án nhà máy điện khí đã bị tạm dừng hoặc hủy bỏ trên toàn cầu. Một trong những nguyên nhân là do giá điện thấp và không có trợ cấp của chính phủ.
Mô hình được kiểm soát
Các nhà phân tích cho biết, các nhà phát triển dự án không còn có thể sử dụng mô hình tài chính giả định rằng các nhà máy điện khí được sử dụng liên tục trong suốt vòng đời hơn 20 năm của chúng. Thay vào đó, các nhà điều hành cần dự đoán lượng khí đốt cần sản xuất trong thời gian có nhu cầu cao nhất và bù đắp cho sự gián đoạn của các nguồn năng lượng tái tạo khó dự đoán.
Nigel Scott, người đứng đầu bộ phận tài chính hàng hóa và thương mại có cấu trúc tại Sumitomo Mitsui Banking Corporation cho biết: “Vấn đề đang trở nên phức tạp hơn”.
Ba nhân viên ngân hàng liên quan đến tài trợ dự án năng lượng cho biết, các ngân hàng đang tập trung tài trợ cho các nhà máy có doanh thu đảm bảo.
Nhiều quốc gia trên toàn thế giới, đặc biệt là ở châu Âu đã có các khoản thanh toán cho các nhà máy điện dự phòng. Ở những thị trường này, các nhà sản xuất điện đấu thầu để trở thành nhà cung cấp điện dự phòng.
Nhưng hệ thống này từ lâu đã bị các nhà vận động môi trường chỉ trích vì nó có thể trợ cấp cho nhiên liệu hóa thạch. Những người ủng hộ điều này cho rằng, cần phải đảm bảo sự tích hợp suôn sẻ của năng lượng tái tạo và các khoản thanh toán cũng có thể mang lại lợi ích cho năng lượng từ pin.
Những người được chọn để cung cấp nguồn điện dự phòng được trả tiền để giữ cho các nhà máy sẵn sàng hoạt động trong thời gian ngắn nhằm đáp ứng nhu cầu cao điểm hoặc để bù đắp cho sự cố ngừng hoạt động ở các nhà máy khác hoặc để bù đắp cho sự chênh lệch trong hoạt động sản xuất điện gió hoặc năng lượng mặt trời. Mặc dù vậy, những khoản thanh toán này có thể cải thiện tính kinh tế cho các nhà máy đốt khí đốt nhưng không đủ để đảm bảo lợi nhuận lâu dài.
Theo BloombergNEF, chi phí của pin lithium-ion đã giảm hơn một nửa từ năm 2016 đến năm 2022 xuống còn 151 USD cho mỗi kilowatt giờ lưu trữ pin.
Đồng thời, công suất năng lượng tái tạo đã đạt mức kỷ lục. Theo tổ chức nghiên cứu European Electrical Review của Ember, điện gió và năng lượng mặt trời cung cấp 22% điện năng của EU vào năm ngoái, gần như tăng gấp đôi thị phần so với năm 2016 và lần đầu tiên vượt qua thị phần sản xuất điện từ khí đốt.
Simon Virley, người đứng đầu bộ phận năng lượng của KPMG cho biết: “Trong những năm đầu, thị trường công suất bị chi phối bởi các nhà máy điện sử dụng nhiên liệu hóa thạch cung cấp nguồn điện linh hoạt… Hiện nay pin, bộ kết nối và người tiêu dùng đang chuyển đổi cách sử dụng điện và cũng đang mang lại sự linh hoạt đó”.
Rủi ro gia tăng cho các nhà máy điện khí
Helen Sanders, người đứng đầu bộ phận quan hệ doanh nghiệp và tính bền vững tại SSE Thermal cho biết, tính kinh tế của một nhà máy điện khí giờ đây sẽ khác.
“Tôi không nghĩ rằng chúng tôi sẽ đưa ra quyết định đầu tư mà không có bảo đảm doanh thu thông qua một số loại cơ chế hiện nay vì rủi ro cố hữu liên quan đến bảo mật doanh thu”, ông cho biết.
“Nếu bạn đang đầu tư vào thứ gì đó hoàn toàn dựa trên sự tiếp xúc với thị trường thương mại, bạn thực sự sẽ phải thấy giá điện rất cao, nếu bạn chỉ chạy trong số giờ thấp hơn”, ông cho biết thêm.
Những nỗ lực cắt giảm lượng khí thải carbon có thể làm tăng thêm một chi phí khác cho các nhà máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch: các quốc gia trong đó có Anh và Mỹ đang xem xét yêu cầu các nhà vận hành trang bị thêm cơ sở hạ tầng thu giữ carbon cho các nhà máy.
Các quy định của Liên minh châu Âu được đưa ra vào tháng 1/2023 cũng yêu cầu các nhà máy khí đốt đang tìm cách tiếp cận nguồn tài chính xanh phải được xây dựng bằng cách thu hồi carbon hoặc có thể chuyển sang sử dụng nguồn năng lượng phát thải carbon thấp từ năm 2035.
