Đã đến lúc nền kinh tế không thể tiếp tục dựa vào động lực tăng trưởng truyền thống, mà phải thúc đẩy đổi mới sáng tạo
Phác thảo bức tranh kinh tế năm 2026
Bức tranh kinh tế năm 2026 bắt đầu được phác họa, với một trong những điểm nhấn quan trọng nhất, đó là tăng trưởng GDP dự kiến đạt 10%. Bộ Tài chính khi dự thảo phiên bản đầu tiên của Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội năm 2026 đã đưa ra con số này.
Ngoài tăng trưởng GDP, các chỉ tiêu khác cũng được đề xuất, như GDP bình quân đầu người đạt 5.400-5.500 USD; lạm phát khoảng 5%; tỷ lệ lao động có bằng, chứng chỉ đạt 29,5%; tỷ lệ giảm hộ nghèo khoảng 1-1,5%; tỷ lệ số xã đạt chuẩn nông thôn mới (theo bộ tiêu chí giai đoạn 2026-2030) đạt tối thiểu 15%...
Hồi cuối tháng 5/2025, khi ban hành chỉ thị về việc xây dựng Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội năm 2026, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chỉ đạo, Kế hoạch phải được xây dựng trên cơ sở đánh giá đầy đủ, thực chất kết quả thực hiện Kế hoạch năm 2025 và dự báo tình hình thế giới, trong nước; phân tích, dự báo, chủ động các phương án, giải pháp đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm, “đảm bảo mục tiêu tăng trưởng hai con số”.
Dự thảo Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 2026 mà Bộ Tài chính xây dựng đang theo đúng chỉ đạo này. Theo đó, năm 2026 sẽ là năm đầu tiên nền kinh tế thực hiện mục tiêu tăng trưởng 2 con số, nhằm đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng của dân tộc.
Câu hỏi đặt ra là, liệu nền kinh tế có thể đạt mức tăng trưởng 10% trong năm tới không? Những kết quả đạt được trong năm 2025, có thể nói, sẽ là “bệ đỡ” quan trọng cho nền kinh tế trong năm 2026.
Báo cáo Chính phủ mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, đánh giá chung kết quả thực hiện Kế hoạch năm 2025, nền kinh tế đã “cơ bản hoàn thành” mục tiêu tổng quát, dự kiến đạt và vượt toàn bộ 15/15 chỉ tiêu chủ yếu. Trong đó, tăng trưởng GDP năm 2025 ước đạt tối thiểu 8%, đạt mục tiêu của Trung ương, Quốc hội; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD, trở thành nước thu nhập trung bình cao; lạm phát khoảng 4%...
“Những tháng cuối năm, cần tiếp tục phấn đấu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt 8,3-8,5%”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
Số liệu thống kê về tình hình kinh tế - xã hội 9 tháng đầu năm 2025 phải tới đầu tháng 10/2025 mới chính thức được công bố. Tuy vậy, những diễn biến của nền kinh tế trong 8 tháng cho thấy, nhiều khả năng, tăng trưởng GDP quý III tiếp tục ở mức khả quan.
Ngân hàng UOB, trong báo cáo gần đây, dự báo, quý III/2025, tăng trưởng GDP của Việt Nam có thể đạt 7,6%, còn quý IV dự kiến đạt 7,2%, qua đó đưa tăng trưởng GDP cả năm 2025 lên 7,5%, cao hơn con số 6,9% dự báo trước đó. Xuất nhập khẩu tăng mạnh, cộng với những kỳ vọng được hỗ trợ từ đầu tư công gia tăng là những lý do căn bản khiến UOB điều chỉnh dự báo tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2025.
Chuẩn bị cho sự bứt tốc
“Bất chấp rủi ro và bất ổn từ thuế quan, nền kinh tế Việt Nam vẫn thể hiện khả năng chống chịu và tính năng động”, các chuyên gia của Ngân hàng UOB nhận định và đánh giá cao việc hoạt động xuất khẩu của Việt Nam vẫn “đặc biệt mạnh mẽ”, dù vẫn tiềm ẩn rủi ro, nếu nhu cầu từ Mỹ suy yếu do áp lực giá từ thuế.
Có một thực tế phải thừa nhận là nền kinh tế Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những thách thức không nhỏ. Đó có lẽ cũng là lý do các định chế quốc tế, trong các dự báo gần đây về tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2026, đều đưa ra mức thấp hơn tốc độ tăng trưởng của năm 2025.
Ngay như UOB, sau khi điều chỉnh tăng dự báo tăng trưởng GDP cả năm 2025 lên 7,5%, vẫn khá thận trọng khi giữ nguyên dự báo tăng trưởng năm 2026 ở mức 7%.
Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới (WB), khi cập nhật Báo cáo kinh tế vào đầu tháng 9, đã dự báo, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ chậm lại trong năm 2026, còn 6,1%, trước khi phục hồi lên 6,5% vào năm 2027 nhờ thương mại toàn cầu khởi sắc và Việt Nam tiếp tục giữ lợi thế là điểm đến sản xuất cạnh tranh.
Tương tự, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ ở mức 6,3% trong năm nay và 6% trong năm tới. Còn Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đưa ra con số 6,5% trong năm nay và 5,6% trong năm 2026.
Những dự báo khác nhau cho thấy sự bất định của kinh tế toàn cầu và trong nước. Khó khăn là khôn lường, nhưng Chính phủ vẫn quyết tâm đưa nền kinh tế đạt mức tăng trưởng 2 con số từ năm tới. Do vậy, chắc chắn, phải nỗ lực và quyết liệt thực hiện nhiều nhiệm vụ, giải pháp mang tính đột phá.
Khi xây dựng Dự thảo Kế hoạch Phát triển kinh tế - xã hội 2026, Bộ Tài chính đã đề xuất 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, trong đó nhấn mạnh yêu cầu tổ chức triển khai ngay, hiệu quả các nhiệm vụ, đề án, dự án quan trọng tại Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng XIV, nhất là về hoàn thiện thể chế, pháp luật; ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô; xác lập mô hình tăng trưởng mới; phát triển kết cấu hạ tầng, nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo…
Để thúc đẩy tăng trưởng năm 2026 đạt 10% trở lên, tạo đà, tạo lực, tạo thế cho tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo, Bộ Tài chính cho rằng, các địa phương động lực như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng, Đồng Nai, Lâm Đồng... cần đạt mức tăng trưởng 2 con số. Sự tăng tốc, bứt phá của các địa phương sẽ tạo động lực quan trọng cho tăng trưởng toàn nền kinh tế.
Nhằm giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài và thúc đẩy tăng trưởng, bà Mariam J. Sherman, Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào cho rằng, Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư công và kiểm soát rủi ro trong hệ thống tài chính và thúc đẩy các cải cách cơ cấu.
Tại cuộc hội thảo mới đây về động lực cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong kỷ nguyên mới, ông Nguyễn Đức Hiển, Phó trưởng ban Ban Chính sách, chiến lược Trung ương cho rằng, đã đến lúc không thể tiếp tục dựa vào các động lực tăng trưởng truyền thống như khai thác tài nguyên, lao động giá rẻ, mà phải thúc đẩy các động lực đổi mới sáng tạo, khoa học - công nghệ…
“Mục tiêu tăng trưởng cao không phải ngoài tầm với”, ông Phạm Anh Tuấn, Phó viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định và cho rằng, để có thể tăng trưởng 2 con số, Việt Nam cần đặt trọng tâm vào các động lực như đầu tư tư nhân, thu hút dòng vốn đầu tư công nghệ cao gắn với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh…
