Tăng trưởng trong thách thức, khó khăn

Tăng trưởng mạnh

Theo số liệu từ Bộ Tài chính, năm 2008, thị trường BH tiếp tục duy trì mức tăng trưởng ổn định, tăng 8,22% so với năm 2007; tổng doanh thu toàn thị trường dự kiến đạt 26.082 tỷ đồng, trong đó doanh thu phí BH chiếm 78,1% tỷ đồng và doanh thu hoạt động đầu tư chiếm 21,9%. Đến cuối năm 2008, ngành BH huy động đầu tư trở lại nền kinh tế khoảng 57.000 tỷ đồng, tăng hơn 10.000 tỷ đồng so với năm 2007. Cũng trong năm 2008, DNBH đã giải quyết bồi thường và trả tiền BH hơn 6.400 tỷ đồng, đảm bảo sự phát triển ổn định của các tổ chức, cá nhân không may gặp rủi ro, qua đó góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Đến nay, thị trường BH có 11 DNBH nhân thọ, 26 DNBH phi nhân thọ, 1 DN tái BH và 10 DN môi giới BH với tổng số vốn chủ sở hữu gần 18.000 tỷ đồng.

Theo tiến trình hội nhập tài chính, đến nay, toàn thị trường có 21 DNBH có vốn nước ngoài, trong đó phi nhân thọ có 11 DNBH có vốn nước ngoài (4 liên doanh), nhân thọ có 10 DNBH 100% vốn nước ngoài, môi giới BH có 4 DN 100% vốn nước ngoài. Theo Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, quá trình mở cửa thị trường BH không làm suy giảm năng lực cạnh tranh của DNBH trong nước, mà còn là yếu tố buộc DNBH trong nước nâng cao năng lực cạnh tranh để tồn tại và phát triển. Hoạt động kinh doanh BH luôn liên quan đến tái BH và các sản phẩm BH dễ dàng bắt chước, sao chụp nên yếu tố hội nhập của ngành mang tính tất yếu đối với từng DNBH.

Về mặt sản phẩm, trước sức ép cạnh tranh ngày càng gay gắt, DNBH đã liên tục đưa ra thị trường các sản phẩm mới với nhiều ưu việt. Đến nay, khối phi nhân thọ có 3 sản phẩm BH bắt buộc và 600 sản phẩm BH do DNBH đăng ký với Bộ Tài chính; khối nhân thọ có gần 200 sản phẩm BH được Bộ Tài chính phê duyệt. Các sản phẩm BH có sự khác biệt giữa DNBH này với DNBH khác, mang tính cạnh tranh cao để khách hàng lựa chọn. Đã có nhiều sản phẩm BH đòi hỏi kỹ thuật công nghệ BH cao như: BH hàng không, BH vệ tinh, BH công trình 70 tầng... Đặc biệt, BH nhân thọ đã ra đời, phát triển sản phẩm BH liên kết chung (universal life) và BH liên kết đơn vị (unit link) phù hợp với sự phát triển của thị trường BH - chứng khoán - đầu tư - tài chính trong giai đoạn mới.

Về quy mô vốn, các DN đã có sự điều chỉnh theo hướng tăng lên để đáp ứng năng lực cạnh tranh. Nhiều DNBH có vốn chủ sở hữu lớn như Bảo Minh (2.067 tỷ đồng), PVI (1.754 tỷ đồng), Bảo Việt (1.005 tỷ đồng); có dự phòng BH cao như Bảo Việt (1.895 tỷ đồng), Bảo Minh (635 tỷ đồng), Bảo Việt Nhân Thọ (12.215 tỷ đồng), Prudential (13.059 tỷ đồng). Vốn chủ sở hữu và dự phòng nghiệp vụ tăng mạnh làm cho năng lực của từng DNBH nâng lên rõ rệt, tăng khả năng nhận tái BH trong nước và giảm dần phần tái BH nước ngoài.

Định hướng phát triển năm 2009

Theo kế hoạch phát triển thị trường BH toàn diện nhằm đáp ứng nhu cầu BH của nền kinh tế; nâng cao năng lực tài chính, kinh doanh của DN hoạt động BH; đáp ứng yêu cầu cạnh tranh và hội nhập quốc tế, Bộ Tài chính đặt mục tiêu trong năm 2009 và 2010 tiếp tục duy trì mức tăng trưởng của cả thị trường ổn định từ 12% đến 13%/năm, trong đó BH nhân thọ tăng từ 8% đến 10% và BH phi nhân thọ tăng từ 15% đến 18%. Như vậy, kỳ vọng của Bộ Tài chính là cao hơn năm 2008 (tăng 8,22% so với năm 2007). Năm 2009 được đánh giá là khó khăn hơn rất nhiều so với năm 2008, cơ sở nào để ngành BH giữ vững và tăng cao nhịp độ tăng trưởng. Trao đổi với ĐTCK, một chuyên gia ngành BH cho biết, đứng trước khó khăn của nền kinh tế, Chính phủ vừa có gói giải pháp kích cầu kinh tế, trong đó gói tài chính có thể lên đến 6 tỷ USD hướng vào xây dựng cơ bản, xây dựng nhà cho người nghèo..., hứa hẹn tạo ra nhiều công việc mới cũng như tiêu thụ một lượng lớn nguyên liệu cơ bản như: sắt, thép, xi măng... Bên cạnh đó, nguồn vốn ODA tiếp tục được các nhà tài trợ nước ngoài cam kết đảm bảo, nguồn vốn FDI có thể sụt giảm nhưng không nhiều. Đó chính là những điều kiện tốt giúp mảng thị trường BH phi nhân thọ đảm bảo tốc độ tăng trưởng. Mảng BH nhân thọ sẽ gặp khó khăn hơn khi thu nhập của người dân có thể bị ảnh hưởng do khó khăn từ suy giảm kinh tế. Bên cạnh đó là sự tham gia cạnh tranh ngày càng khốc liệt của các DN mới, DNBH nước ngoài gia tăng sự hiện diện tại Việt Nam.

Mặc dù đạt mức tăng trưởng cao, nhưng chất lượng vẫn là thách thức đối với DN ngành BH. Tình trạng hạ phí BH nhằm tạo lợi thế cạnh tranh diễn ra phổ biến, nhất là trong lĩnh vực BH xe cơ giới, không chỉ tạo ra môi trường cạnh tranh không lành mạnh, mà còn ảnh hưởng tới sự an toàn tài chính của DNBH. Năng lực tài chính, quản trị DN, chất lượng sản phẩm BH, phát triển kênh phân phối cũng là vấn đề khiến DNBH thành lập sau phải đương đầu với DN đã tham gia thị trường từ sớm và DN nước ngoài. Việc sử dụng nguồn vốn có được từ thu phí BH sao cho an toàn và hiệu quả trong bối cảnh TTCK ảm đạm cũng là thách thức không nhỏ.