Các đại biểu cắt băng khai mạc chuỗi trưng bày tại Hoàng thành Thăng Long vào sáng 19/8. Ảnh: N.Khánh.
Sự kiện do Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức, dưới sự chỉ đạo của UBND Thành phố Hà Nội, thu hút sự quan tâm của lãnh đạo Trung ương, thành phố, đông đảo nhân chứng lịch sử, cựu chiến binh, học sinh, sinh viên và người dân Thủ đô.
Di sản nghìn năm và những “địa chỉ đỏ” trong lòng đất
Trong bài phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Thanh Quang, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội khẳng định: Hoàng thành Thăng Long là di sản văn hóa thế giới, nơi hội tụ giá trị lịch sử và văn hóa tiêu biểu của dân tộc. Không chỉ lưu giữ lớp trầm tích hơn 1.300 năm lịch sử, nơi đây còn là “địa chỉ đỏ” cách mạng, gắn liền với thời đại Hồ Chí Minh, với những di tích như: Nhà và Hầm D67, Hầm chỉ huy tác chiến T1, Hầm Cơ yếu - Bộ Tổng tham mưu và Kỳ đài/Cột cờ Hà Nội.
Trong suốt nhiều năm qua, Trung tâm đã phối hợp với các nhà khoa học, chuyên gia, cơ quan chuyên môn để nghiên cứu, trùng tu, bảo tồn và mở cửa các di tích này cho công chúng. Không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn vật thể, nhiều hoạt động giá trị gia tăng đã được triển khai như: gặp gỡ, tri ân nhân chứng lịch sử, sưu tầm hiện vật, ứng dụng công nghệ số (QR code, tour tham quan ảo 360°, thuyết minh tự động) nhằm đưa di sản đến gần hơn với người dân và du khách quốc tế.
Đặc biệt, các hội thảo khoa học chuyên đề như “Vai trò của Tổng hành dinh trong Tổng tiến công và nổi dậy Mùa Xuân 1975” hay “Khôi phục, phát huy giá trị Hầm chỉ huy tác chiến” đã góp phần khẳng định giá trị đặc biệt của những công trình nằm sâu trong lòng đất nhưng chứa đựng sức mạnh to lớn làm nên chiến thắng lịch sử.
Một trong những điểm nhấn của chuỗi hoạt động là triển lãm tại Nhà và Hầm D67 với chủ đề “Hành trình đến ngày toàn thắng”. Không gian trưng bày này gắn liền với vai trò chỉ đạo chiến tranh của Bộ Tổng tham mưu trong giai đoạn ác liệt nhất từ năm 1972 đến 1975.
Tại đây, dòng chảy lịch sử được tái hiện qua những sự kiện tiêu biểu: từ biến cố Vịnh Bắc Bộ mở đầu cho cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất, đến câu chuyện về Nhà và Hầm D67 gắn với quyết tâm đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh”, rồi tiếp nối là những trận đánh trong cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ hai, để cuối cùng khép lại bằng bản hùng ca Đại thắng mùa Xuân 1975.
Khách tham quan không chỉ được xem lại các tài liệu, hiện vật quý như thiết bị tác chiến, bản đồ, bức điện, mà còn được trải nghiệm hệ thống thuyết minh đa phương tiện, âm thanh nổi giúp tái hiện không khí khẩn trương của Bộ Tổng tham mưu trong những ngày “ra trận trên bàn giấy”.
Đặc biệt, phòng làm việc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp được phục dựng nguyên trạng, tạo dấu ấn mạnh mẽ về vai trò chỉ huy tối cao của ông trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Ngay sau Nhà và Hầm D67 là Hầm Cơ yếu, một bộ phận trong hệ thống hầm Khu A thành cổ Hà Nội. Đây là nơi lực lượng cơ yếu - “người giữ mạch máu thông tin” làm việc, đảm bảo các mật điện, chỉ thị, mệnh lệnh từ Tổng hành dinh luôn thông suốt, ngay cả khi Mỹ ném bom ác liệt xuống Hà Nội.
Triển lãm lần này đã công bố nhiều hình ảnh, tài liệu và hiện vật lần đầu ra mắt công chúng, giúp khắc họa rõ vai trò đặc biệt của ngành Cơ yếu trong thắng lợi chung. Người xem có thể tận mắt thấy các bản mật điện, máy móc, hình ảnh chiến sĩ làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, từ đó cảm nhận sự thầm lặng những quyết định của lực lượng này.
Anh Trần Xuân Thành, một người dân đưa hai con nhỏ đến tham quan chia sẻ: “Những tư liệu và hình ảnh tại Hầm Cơ yếu giúp thế hệ trẻ không chỉ hiểu thêm về lịch sử, mà còn nuôi dưỡng niềm tự hào và tình yêu đất nước”.
Ông Nguyễn Thanh Quang cho biết: quá trình phục hồi Hầm Cơ yếu được tiến hành trên nguyên tắc tôn trọng tuyệt đối yếu tố gốc, không can thiệp thô bạo vào di tích. Các hiện vật, tài liệu trưng bày đều được nghiên cứu kỹ lưỡng nhằm phát huy giá trị lịch sử và tạo dấu ấn mới cho Hoàng thành, đặc biệt thu hút giới trẻ và khách quốc tế.
 |
Các đại biểu tham quan trưng bày. Ảnh: N.Khánh. |
Khơi dậy niềm tự hào, hun đúc tình yêu Tổ quốc
PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đánh giá: “Các di tích cách mạng Nhà và Hầm D67, Hầm Cơ yếu - Bộ Tổng tham mưu là thành tố quan trọng trong quần thể Hoàng thành Thăng Long thời đại Hồ Chí Minh. Đây cũng là một trong những cơ sở góp phần đưa Hoàng thành Thăng Long được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới”.
Ông nhấn mạnh, việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích này có ý nghĩa to lớn trong giáo dục truyền thống yêu nước, khát vọng hòa bình, tinh thần tự lực, tự cường và lòng biết ơn với các thế hệ đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Đồng thời, nó khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc ở giai đoạn mới.
Không chỉ dừng lại ở những hầm chỉ huy, chuỗi sự kiện còn mở rộng ra Kỳ đài/Cột cờ Hà Nội, nơi diễn ra trưng bày với chủ đề “Tổ quốc và khát vọng hòa bình”. Tại đây, bằng công nghệ chiếu sáng mỹ thuật và 3D mapping, Cột cờ Hà Nội - biểu tượng thiêng liêng của Thủ đô được tôn vinh, vừa rực rỡ giá trị lịch sử, vừa khẳng định khát vọng hội nhập, phát triển của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.
Trưng bày tại Cột cờ Hà Nội sẽ chính thức mở cửa đón công chúng từ ngày 1/9, hứa hẹn trở thành điểm nhấn đặc biệt trong dịp kỷ niệm Quốc khánh.
Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Thanh Quang nhấn mạnh: “Những câu chuyện lịch sử được tái hiện sinh động trong các trưng bày hôm nay giúp chúng ta ôn lại trang sử vàng chói lọi, tri ân lớp lớp anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì hòa bình, tự do. Đó cũng là nguồn cảm hứng bất tận, tiếp sức mạnh cho thế hệ hôm nay viết tiếp câu chuyện hòa bình, văn minh, thịnh vượng của dân tộc trong kỷ nguyên mới”.
Từ những hầm chỉ huy nằm sâu dưới lòng đất đến Cột cờ Hà Nội hiên ngang giữa trời, mỗi hiện vật, mỗi tư liệu được trưng bày đều mang trong mình thông điệp: giữ gìn ký ức lịch sử không phải để hoài niệm, mà để bước tiếp vững vàng hơn trên con đường phát triển.
Chuỗi trưng bày tại Hoàng thành Thăng Long không chỉ là hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, mà còn góp phần đưa di sản đến gần hơn với công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Đây cũng là một sản phẩm du lịch văn hóa độc đáo, kết nối quá khứ với hiện tại, lịch sử với đời sống đương đại.
Trong bối cảnh Hà Nội đang đẩy mạnh phát triển du lịch văn hóa và du lịch thông minh, việc khai thác giá trị các di tích cách mạng trong Hoàng thành Thăng Long mở ra hướng đi mới: biến ký ức lịch sử thành trải nghiệm sống động cho du khách, tạo sức hút đặc biệt cho Thủ đô trong dòng chảy hội nhập quốc tế.
Triển lãm độc đáo trong các hầm chiến lược tại Hoàng thành Thăng Long là minh chứng sinh động cho sự kết hợp giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch, giữa giá trị lịch sử và sức hút đương đại. Đây không chỉ là dịp để nhân dân và du khách ôn lại những trang sử hào hùng, mà còn là cơ hội để Hà Nội khẳng định vai trò trung tâm văn hóa - lịch sử, điểm đến hấp dẫn của bạn bè quốc tế.
