Khi ngày càng nhiều pin và tấm pin mặt trời đạt đến giai đoạn cuối của vòng đời tại Trung Quốc, các doanh nghiệp Trung Quốc đang áp dụng nền kinh tế tuần hoàn, khi đó các vật liệu được tái sử dụng và đưa trở lại thành các sản phẩm mới, góp phần giảm thiểu chất thải và bảo tồn tài nguyên.
Với các kim loại có thành phần thiết yếu trong nhiều công nghệ năng lượng sạch đang phát triển nhanh chóng hiện nay, chu kỳ này đặc biệt có ý nghĩa về mặt cải thiện sự độc lập về khoáng sản của Trung Quốc khi nước này điều hướng căng thẳng thương mại toàn cầu đang gia tăng.
“Việc tái chế khoáng sản chủ yếu là vì mục đích an ninh tài nguyên… Trung Quốc cũng đang tìm kiếm sự tăng trưởng kinh tế mới bằng cách tăng cường các nỗ lực tái chế, vốn trước đây chủ yếu được thúc đẩy bởi nhu cầu giải quyết các vấn đề ô nhiễm”, Du Huanzheng, giáo sư chuyên về kinh tế tuần hoàn tại Đại học Tongji của Thượng Hải nói và cho biết thêm, việc nâng cấp thiết bị và trao đổi hàng tiêu dùng trên quy mô lớn đã thúc đẩy nhu cầu tái chế và đại diện cho tiềm năng tăng trưởng kinh tế mới.
Để đáp ứng nhu cầu gia tăng này, một công ty mới trực thuộc Hội đồng Nhà nước đã được thành lập vào năm ngoái. Theo thông báo chính thức vào tháng 10, Tập đoàn Tái chế Tài nguyên Trung Quốc đặt mục tiêu xây dựng một mạng lưới tái chế tài nguyên ngoại tuyến bao gồm chất thải từ hàng tiêu dùng bền, chẳng hạn như sản phẩm điện tử, đến thiết bị điện gió và quang điện đã ngừng sản xuất.
Sau khoảng một thập kỷ tăng trưởng nhanh chóng trong việc sử dụng xe điện, trong đó tuổi thọ pin được đặt ở mức giới hạn trên là 8 năm, Trung Quốc đã bắt đầu ghi nhận việc ngừng sản xuất ắc quy ô tô trên quy mô lớn.
Theo tờ Economic Daily, trọng lượng của ắc quy ô tô đã qua sử dụng ở Trung Quốc dự kiến sẽ vượt quá 4 triệu tấn mỗi năm vào năm 2028 và giá trị sản lượng hàng năm của ngành tái chế ắc quy thải sẽ là hơn 280 tỷ nhân dân tệ (38,5 tỷ USD).
Trong khi đó, với thời gian sử dụng dài hơn nhưng đã được triển khai sớm hơn, các môđun quang điện từ hệ thống điện mặt trời của Trung Quốc dự kiến sẽ bắt đầu ngừng hoạt động trong năm nay và làn sóng ngừng hoạt động đó sẽ tăng cường trong nửa thập kỷ tới.
Không giống như nhiên liệu hóa thạch sẽ biến mất sau khi đốt cháy, kim loại trong các sản phẩm năng lượng mới này có thể được tái chế và điều này có tầm quan trọng sống còn trong bối cảnh cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đang ngày càng tồi tệ.
“Bên cạnh việc tăng cường nỗ lực tìm kiếm các mỏ khoáng sản quan trọng trong nước, Trung Quốc đang gặp nhiều khó khăn hơn trong việc mua từ các đồng minh của Mỹ, chẳng hạn như Úc và Canada. Hoạt động kinh doanh với các nhà cung cấp khoáng sản khác như Congo và Chile, cũng có thể bị ảnh hưởng khi chính quyền Tổng thống Donald Trump gây sức ép buộc các đối tác thương mại cô lập Trung Quốc”, một giáo sư kinh tế môi trường tại Bắc Kinh cho biết.
Trung Quốc phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động nhập khẩu nhiều loại khoáng sản quan trọng, đặc biệt là các loại khoáng sản phục vụ cho năng lượng mới và sản xuất cao cấp, như coban, niken và lithium. Mặt khác, Mỹ và châu Âu cũng cảnh báo về sự phụ thuộc vào Trung Quốc, vì hầu hết các liên kết trung gian của quá trình tinh chế và thành phẩm đều do Trung Quốc chi phối.
Trong khi các nhà sản xuất pin và ô tô hàng đầu như Contemporary Amperex Technology (CATL) và BYD đang hoàn thiện cách bố trí trong lĩnh vực tái chế pin trong những năm gần đây, các công ty nhỏ hơn cũng đang đổ xô đến thị trường tiềm năng này với hy vọng giành được một phần thị phần.
Vị giáo sư kinh tế môi trường tại Bắc Kinh lưu ý, Trung Quốc vẫn còn trong giai đoạn đầu trong việc tái chế chất thải năng lượng mới, nhưng hoạt động này chưa thực sự tiên tiến ở bất kỳ đâu trên thế giới. Liên minh châu Âu dẫn đầu về các tiêu chuẩn và hệ thống tái chế, và Trung Quốc được hưởng lợi thế lớn về chuỗi công nghiệp hoàn chỉnh và thị trường quy mô lớn.
Trong khi đó, Giáo sư Du Huanzheng cho rằng, đây là một lĩnh vực mới đã thu hút nhiều nhà đầu tư nhưng lại thiếu quy định và đột phá về công nghệ.
“Các doanh nghiệp đang thể hiện nhiều sự quan tâm, nhưng hoạt động tái chế quy mô lớn vẫn chưa diễn ra và một hệ thống tái chế hoàn thiện vẫn chưa được hình thành”, ông cho biết.
Hiện tại, Trung Quốc đang áp dụng chính sách ‘danh sách trắng’ để chuẩn hóa thị trường tái chế pin và tránh các tai nạn an toàn cũng như ô nhiễm môi trường. Tổng cộng đã có 156 công ty được chọn vào danh sách này.
Một trong những công ty trong danh sách trắng, Guangdong Brunp Recycling Technology - công ty con của CATL - cho biết, họ có khả năng thu hồi 99,3% niken, coban và mangan trong pin đã qua sử dụng, cũng như 91% phốt pho và lithium. "Nó đảm bảo rằng pin sẽ đến đúng nơi chúng xuất phát và cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng của ngành năng lượng mới", CEO Li Changdong cho biết.
Pin lithium-ion chứa kim loại nặng có thể ngấm vào đất và nước nếu không được xử lý đúng cách và việc tái chế chúng có thể gây nguy hiểm vì cắt không đúng chỗ có thể khiến pin cháy hoặc thải ra khí độc.
“Tuy nhiên, hầu hết pin đã ngừng sản xuất hiện nay đều nằm trong các xưởng nhỏ bất hợp pháp ở các khu vực kém phát triển”, Chen Liwen, nhà hoạt động môi trường có hơn một thập kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực xử lý chất thải cho biết.
Bà lưu ý rằng, cần phải có quy định cấp thiết về việc xử lý pin quang điện đã ngừng sản xuất. Nhiều hộ gia đình ở nông thôn đã lắp đặt pin quang điện nhỏ cách đây hai thập kỷ. Bây giờ, sau khi đợt pin đầu tiên ngừng sản xuất, một số người thậm chí còn vứt thẳng chúng vào thùng rác.
