Việt Nam hiện nằm trong nhóm 30 quốc gia có lượng phát thải CO2 lớn nhất thế giới, với hơn 250 triệu tấn CO2 mỗi năm.
Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 119/2025/NĐ-CP, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính cho các ngành công nghiệp trọng điểm như nhiệt điện, sản xuất sắt thép và xi măng, những ngành chiếm gần một nửa tổng lượng phát thải công nghiệp của cả nước.
Theo Nghị định này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng để xây dựng và đề xuất danh mục các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính.
Việc phân bổ sẽ dựa trên nhiều tiêu chí quan trọng như mức phát thải trên đơn vị sản phẩm, kế hoạch tăng trưởng sản xuất, khả năng áp dụng công nghệ giảm phát thải, cùng với năng lực tài chính và kỹ thuật của từng cơ sở.
Mục tiêu là tạo ra một cơ chế phân bổ hợp lý, khuyến khích các doanh nghiệp nâng cấp công nghệ, đồng thời bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Việc phân bổ hạn ngạch được thực hiện theo từng giai đoạn, bắt đầu từ năm 2025 đến năm 2030, với hạn cuối để hoàn thành phân bổ đợt đầu là ngày 31/12/2025. Đây là mốc thời gian quan trọng giúp các doanh nghiệp chuẩn bị chu đáo cho việc tuân thủ các quy định mới trong quản lý khí nhà kính.
Đáng chú ý, Nghị định mở ra cơ chế cho phép các doanh nghiệp trao đổi hạn ngạch phát thải và tín chỉ carbon trên thị trường carbon chính thức.
Một đơn vị hạn ngạch tương đương với quyền phát thải 1 tấn CO2 hoặc CO2 tương đương có thể được mua bán tự do, giúp các doanh nghiệp linh hoạt điều chỉnh lượng phát thải, tối ưu chi phí và gia tăng hiệu quả hoạt động giảm phát thải. Đây được xem là bước tiến đột phá, tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp tại Việt Nam.
Tuy nhiên, cùng với cơ hội là trách nhiệm lớn lao. Các doanh nghiệp phải đảm bảo nộp trả hạn ngạch phát thải đầy đủ, đúng hạn dựa trên kết quả kiểm kê phát thải thực tế. Nếu không hoàn thành nghĩa vụ này, họ sẽ phải chịu xử phạt nghiêm khắc và bị trừ hạn ngạch cho các giai đoạn tiếp theo, tạo ra sức ép buộc các cơ sở phải chủ động nâng cao hiệu quả kiểm soát phát thải.
Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam hiện nằm trong nhóm 30 quốc gia có lượng phát thải CO2 lớn nhất thế giới, với hơn 250 triệu tấn CO2 mỗi năm.
Trong đó, ngành nhiệt điện, sản xuất thép và xi măng chiếm hơn một nửa tổng lượng phát thải công nghiệp. Vì vậy, việc thiết lập hệ thống phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính vừa giúp Việt Nam thực hiện các cam kết quốc tế về biến đổi khí hậu, vừa là cơ hội để thúc đẩy chuyển đổi công nghệ, sử dụng năng lượng sạch và bảo vệ môi trường hiệu quả.
Nhiều chuyên gia nhận định, nghị định 119/2025/NĐ-CP không chỉ tạo ra khuôn khổ pháp lý rõ ràng mà còn mở ra thị trường carbon. Đây là công cụ tài chính quan trọng giúp doanh nghiệp chủ động giảm phát thải, từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, để triển khai hiệu quả Nghị định, các bộ ngành và địa phương cần phối hợp chặt chẽ trong công tác cập nhật dữ liệu kiểm kê phát thải, giám sát và hỗ trợ doanh nghiệp nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế về công nghệ và tài chính. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cam kết sẽ tổ chức tập huấn, xây dựng hướng dẫn chi tiết và đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.
Nghị định 119/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong quản lý phát thải khí nhà kính tại Việt Nam, hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế xanh, sạch và bền vững.
Với cơ chế phân bổ hạn ngạch rõ ràng, thị trường carbon được thiết lập, Việt Nam đang từng bước hiện thực hóa cam kết quốc tế, đồng thời tạo nền tảng vững chắc để phát triển các ngành công nghiệp theo hướng thân thiện với môi trường, góp phần bảo vệ hành tinh cho các thế hệ tương lai.
