Vào đầu tháng 4, Trung Quốc đã áp dụng các hạn chế xuất khẩu đối với bảy nguyên tố đất hiếm và nam châm vĩnh cửu, những nguyên tố thiết yếu đối với các sản phẩm từ xe điện đến tuabin gió, robot hình người và máy bay chiến đấu.
Các nhà xuất khẩu, các nhóm ngành công nghiệp có trụ sở tại Trung Quốc và các chuyên gia về chuỗi cung ứng cho biết, sau nhiều tuần trì hoãn, Bộ Thương mại Trung Quốc đã phê duyệt một số giấy phép xuất khẩu sang châu Âu, nhưng với tốc độ quá chậm để đáp ứng nhu cầu.
"Đường tránh thiệt hại đáng kể cho sản xuất ở châu Âu đang nhanh chóng khép lại", Wolfgang Niedermark, thành viên ban điều hành của Liên đoàn Công nghiệp Đức (BDI) cho biết.
Các nhà sản xuất của Mỹ bao gồm Tesla, Ford và Lockheed Martin đã lên tiếng lo ngại về các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới của Trung Quốc trong các cuộc họp báo gần đây với các nhà đầu tư.
Một giám đốc điều hành ngành công nghiệp châu Âu tại Trung Quốc cho biết, sự chậm trễ hiện tại là "không thể chấp nhận được" đối với các nhà sản xuất nước ngoài.
Việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm là phản ứng trước mức thuế quan toàn diện do Tổng thống Donald Trump công bố vào ngày 2/4.
Các biện pháp kiểm soát sẽ yêu cầu các nhà xuất khẩu phải xin giấy phép từ Bộ Thương mại đối với các lô hàng gồm bảy loại đất hiếm bị nhắm mục tiêu và nam châm vĩnh cửu được làm từ chúng.
Yantai Zhenghai Magnetic Material, nhà xuất khẩu có trụ sở tại tỉnh Sơn Đông cho biết, họ đã nhận được giấy phép xuất khẩu và đã tiếp tục nhận đơn đặt hàng từ một số khách hàng.
Volkswagen cho biết, nguồn cung cấp phụ tùng chứa đất hiếm của họ vẫn ổn định và các nhà cung cấp của họ đã được cấp "một số lượng hạn chế các giấy phép xuất khẩu này".
Tuy nhiên, có nhiều lo ngại trong ngành rằng bộ máy cấp phép của Trung Quốc sẽ bị quá tải khi số lượng đơn đăng ký tăng lên.
Một giám đốc điều hành ở châu Âu cho biết, các công ty châu Âu "không chắc chắn làm thế nào để chứng minh" các lô hàng của họ sẽ không được tái xuất sang Mỹ, điều này sẽ vi phạm các điều kiện cấp phép.
Elon Musk đã nói với các nhà đầu tư vào tháng trước rằng, Trung Quốc đã tìm kiếm sự đảm bảo rằng nam châm đất hiếm mà Tesla cần cho cánh tay robot sẽ không được sử dụng cho mục đích quân sự. "Đó là một ví dụ về một thách thức ở đó. Tôi tin rằng, chúng ta sẽ vượt qua những vấn đề này", ông cho biết.
Theo Rajesh Jejurikar, giám đốc điều hành của đơn vị ô tô thuộc tập đoàn Ấn Độ Mahindra & Mahindra, quy trình để có được chứng nhận sử dụng cuối cùng nhằm đảm bảo nguồn cung không được sử dụng cho vũ khí "hiện tại vẫn chưa rõ ràng".
Nhà quản lý tại Chengdu Galaxy Magnets cho biết, việc dừng các lô hàng liên quan đến quân sự là mối quan tâm của chính quyền Trung Quốc. Công ty của bà đang giúp khách hàng nộp báo cáo lên chính quyền để xin phê duyệt xuất khẩu, nhưng các đơn liên quan đến quân sự không được phép.
Nam châm vĩnh cửu được sử dụng trong máy bay chiến đấu như F-35 của Lockheed và các biện pháp kiểm soát mới dự kiến sẽ gây ra các vấn đề ngắn hạn và buộc phải thay đổi chuỗi cung ứng dài hạn.
Giám đốc tài chính của Lockheed, Evan Scott cho biết, công ty đã có đủ vật liệu đất hiếm cho cả năm và ông hy vọng chính quyền Mỹ sẽ ưu tiên cung cấp cho Lockheed "do tầm quan trọng của các chương trình của chúng tôi".
Cameron Johnson, chuyên gia về sản xuất và chuỗi cung ứng kiêm đối tác tại Tidalwave Solutions ở Thượng Hải tin rằng, một số công ty lớn có mối quan hệ lâu dài với Trung Quốc đã được phép tiếp cận đất hiếm từ nước này trước khi đơn xin cấp phép được chấp thuận.
Với thông báo tạm hoãn thuế quan trong 90 ngày giữa Mỹ và Trung Quốc, Cory Combs, Phó giám đốc tại công ty tư vấn Trivium China cho biết, ông hy vọng Bộ Thương mại sẽ cấp thêm nhiều phê duyệt hơn, nhưng cảnh báo rằng vẫn còn sự không chắc chắn.
"Mọi người đều muốn Bộ Thương mại cung cấp sự rõ ràng. Nhưng đòn bẩy chiến lược của Trung Quốc phụ thuộc một phần vào khả năng kích hoạt biện pháp kiểm soát xuất khẩu trong bối cảnh Mỹ vẫn chưa đưa ra được thỏa thuận thỏa đáng", ông cho biết.
Các chuyên gia cho rằng, các biện pháp kiểm soát đất hiếm mới nhất sẽ thúc đẩy các nỗ lực của phương Tây nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.
