Tương lai thương mại toàn cầu vẫn đối mặt với đầy bất định
Ngày 1/8, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump quyết định áp dụng toàn bộ các mức thuế đối ứng từng công bố từ tháng 4/2025. Phần lớn các nước châu Á có thể tạm yên tâm khi giữ được mức thuế ở 20% hoặc thấp hơn. Dù vậy, theo ông Heng Koon How, Giám đốc Chiến lược Thị trường, Khối Nghiên cứu Thị trường và Kinh tế toàn cầu, Ngân hàng UOB (Singapore), tương lai của các thỏa thuận thương mại này vẫn còn là ẩn số.
Chính sự bất định này, cộng với nguy cơ suy giảm kinh tế toàn cầu và Hoa Kỳ trong nửa cuối năm, là lý do khiến đường cong lợi suất Mỹ có thể tiếp tục dốc hơn, kéo theo sự suy yếu của đồng USD. Không chỉ trong ngắn hạn, về lâu dài, tác động lớn hơn đối với đồng USD sẽ xuất hiện khi thuế quan buộc các nước đa dạng hóa thương mại sang các thị trường khác, giảm phụ thuộc vào Hoa Kỳ. Điều này sẽ làm giảm việc sử dụng và vai trò của đồng USD trong thương mại toàn cầu, từ đó ảnh hưởng tiêu cực tới giá trị của nó.
"Mặc dù Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick khẳng định các mức thuế đã được thống nhất sau ngày 1/8, song nhiều người vẫn kỳ vọng các cuộc đàm phán sẽ còn tiếp diễn trong nhiều tháng tới", ông Heng Koon How nói.
Cũng theo ông Heng Koon How, thỏa thuận thương mại quan trọng nhất thế giới vẫn chưa thể đạt được. Sau vòng đàm phán thứ ba, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã thống nhất gia hạn thêm 90 ngày. Quá trình thương lượng vướng nhiều vấn đề nhạy cảm như quyền tiếp cận trí tuệ nhân tạo, công nghệ bán dẫn của Trung Quốc, hay xuất khẩu đất hiếm và khoáng sản chiến lược sang Hoa Kỳ. Kết quả đàm phán sẽ có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe kinh tế của Trung Quốc và triển vọng kinh tế của phần còn lại của châu Á.
Hiện tại, nếu tính cả các mức thuế từ chính quyền Tổng thống Trump và cựu Tổng thống Biden, Viện Kinh tế Quốc tế Peterson (PIIE) ước tính, mức thuế trung bình mà Hoa Kỳ áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc là 54,9%. Ở chiều ngược lại, Trung Quốc áp thuế trung bình 32,6% đối với hàng nhập khẩu từ Hoa Kỳ. Đây đều là những mức thuế rất cao và chắc chắn sẽ gây bất lợi cho tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, các thỏa thuận thương mại với những nền kinh tế lớn khác như Ấn Độ, Canada và Brazil đều đang bị đình trệ do vướng các vấn đề chính sách đối ngoại và địa chính trị không liên quan trực tiếp tới thương mại.
Với các thỏa thuận đã được ký kết, nhiều trong số đó đi kèm với các cam kết đầu tư lớn vào Hoa Kỳ, như 350 tỷ USD từ Hàn Quốc, 550 tỷ USD từ Nhật Bản và 600 tỷ USD từ Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, những cam kết này vấp phải sự hoài nghi và phản đối trong chính nội tại mỗi quốc gia. Việc huy động và triển khai các khoản đầu tư này vẫn là dấu hỏi lớn, và nếu không thực hiện được, các thỏa thuận thương mại có thể bị đe dọa.
Ngoài ra, vẫn còn nhiều câu hỏi về cách áp thuế trên từng nhóm hàng hóa cụ thể sẽ được triển khai và cộng dồn ra sao. Điều này bao gồm thuế ngành theo “Mục 232” áp cho các lĩnh vực như ô tô, chip bán dẫn và dược phẩm, cũng như “thuế chuyển tải' với những mặt hàng bị cho là trung chuyển để tránh thuế.
Nỗi lo suy giảm kinh tế toàn cầu trong nửa cuối năm gia tăng
Theo chuyên gia Ngân hàng UOB, bên cạnh những bất ổn kéo dài từ chính sách thuế quan, kinh tế Hoa Kỳ và toàn cầu đang đứng trước một ngã rẽ quan trọng. Đáng chú ý, trong nửa đầu năm, kinh tế thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ và các nền kinh tế châu Á, vẫn đạt kết quả tăng trưởng ấn tượng.
Nhờ xuất khẩu tăng mạnh, Singapore gây bất ngờ với mức tăng trưởng GDP 4,2% trong nửa đầu năm, vượt xu hướng. GDP quý II của Đài Loan (Trung Quốc) cũng tăng gần 8%. Nhờ vào khả năng chống chịu của nền kinh tế Trung Quốc, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của các thị trường mới nổi từ 3,7% lên 4,1%. Tuy nhiên, các số liệu GDP vốn phản ánh quá khứ và nhiều cơ quan đã cảnh báo rằng nền kinh tế toàn cầu sắp bước vào giai đoạn 'trả giá' khi các mức thuế cao hơn bắt đầu tác động.
Đặc biệt, làn sóng đẩy mạnh xuất khẩu sớm có lẽ đã kết thúc, các nền kinh tế châu Á, trong đó có Trung Quốc, có thể sẽ bắt đầu cảm nhận rõ sự chững lại trong lĩnh vực sản xuất trong thời gian tới. Thực tế, trái với kỳ vọng phục hồi lên mức 50 điểm, Chỉ số Quản lý Thu mua (PMI) ngành sản xuất của Trung Quốc trong tháng 7 đã giảm xuống còn 49,3 điểm, cho thấy sự suy giảm sản xuất có thể đã bắt đầu.
Ông Heng Koon How cho rằng, trong quý II/2025, kinh tế Hoa Kỳ ghi nhận mức tăng trưởng 3% so với cùng kỳ năm trước, vượt kỳ vọng. Tuy nhiên, một cuộc tranh luận gay gắt đang diễn ra về việc liệu các tác động tiêu cực từ việc tăng thuế quan thương mại có bắt đầu ảnh hưởng rõ rệt hơn đến nền kinh tế Hoa Kỳ trong nửa cuối năm hay không.
Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) Jerome Powell cho biết, cho đến nay, các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ vẫn có thể hấp thụ phần lớn mức thuế này. Tuy nhiên, điều này sẽ ngày càng khó khăn hơn khi mức thuế mới từ ngày 1/8 bắt đầu có hiệu lực - dẫn đến giá tiêu dùng tăng, nhu cầu giảm và tạo lực cản cho tăng trưởng kinh tế.
Việc Fed cắt giảm lãi suất và xu hướng phi đô la hóa sẽ gây áp lực lên đồng USD
"Chúng tôi dự báo Fed sẽ nối lại việc cắt giảm lãi suất tại cuộc họp Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) vào tháng 9, sau khi báo cáo việc làm phi nông nghiệp tháng 7 cho kết quả kém xa kỳ vọng. Trung bình số việc làm mới trong 3 tháng qua đã được điều chỉnh xuống chỉ còn 35.000, gần như chạm ngưỡng “đình trệ”, cho thấy thị trường lao động đang suy yếu", Heng Koon How cho biết thêm.
Nếu Fed cắt giảm lãi suất trở lại, sẽ kéo lãi suất ngắn hạn xuống, trong khi lãi suất dài hạn như lợi suất trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ có thể vẫn neo cao do lo ngại về gánh nặng nợ công không bền vững. Kết quả là đường cong lợi suất Mỹ nhiều khả năng sẽ dốc hơn, từ đó gây thêm áp lực lên đồng USD.
Ngoài các yếu tố ngắn hạn này, đồng USD còn chịu áp lực giảm giá từ các xu hướng cấu trúc dài hạn. Nhiều nền kinh tế nhận ra rằng mức thuế thương mại cao từ Hoa Kỳ sẽ còn kéo dài. Để giảm rủi ro, họ sẽ phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng và hoạt động xuất khẩu, đa dạng hóa thị trường sang các nền kinh tế khác, đồng thời đẩy mạnh thương mại nội khối với các nước láng giềng. Sự thay đổi cơ cấu này có thể thúc đẩy quá trình phi đô la hóa và làm giảm việc tích trữ nguồn thu thương mại vào trái phiếu Hoa Kỳ - cả hai đều là yếu tố bất lợi cho đồng USD về dài hạn.
Trong những tháng gần đây, một số đồng tiền châu Á đã tăng giá so với USD. Chẳng hạn, đô la Singapore đã mạnh lên gần mức 1,3 SGD đổi 1 USD và nhiều khả năng sẽ duy trì quanh vùng này. Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) được dự báo sẽ hoãn việc nới lỏng chính sách tiền tệ tới tháng 10 năm nay, hoặc thậm chí tháng 1 năm sau, khi có bằng chứng rõ ràng rằng, làn sóng đẩy mạnh xuất khẩu trước thuế đã kết thúc.
"Chỉ số USD Index (DXY), thước đo giá trị của đồng bạc xanh so với rổ tiền tệ chính toàn cầu, hiện đã giảm xuống mức dưới 100. Chúng tôi dự báo chỉ số này sẽ giảm về mức 97 vào cuối năm nay và tiếp tục xuống mức 95 vào giữa năm sau", ông Heng Koon How dự báo.
Trong bối cảnh USD chịu áp lực giảm giá, nhu cầu trú ẩn an toàn được dự báo sẽ duy trì ở mức cao. Do đó, UOB vẫn giữ quan điểm tích cực dài hạn với giá vàng, dự kiến sẽ tiếp tục tăng lên mức 3.700 USD/ounce vào giữa năm sau.
