Nhìn một cách trực diện thì câu trả lời khá đơn giản. Người tiêu dùng xăng dầu, như lái xe, ở các nước có thuế nhiên liệu thấp, Mỹ chẳng hạn, sẽ hưởng lợi.
Tuy nhiên, đánh giá ảnh hưởng của dầu rẻ đến triển vọng thu nhập của các nhà đầu tư thì phức tạp hơn.
Chúng ta biết rằng, giá dầu ảnh hưởng trực tiếp đến lạm phát và vì thế tác động đến hành động của các ngân hàng trung ương. Đợt tăng giá của dầu năm 2008 từng khiến Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) mắc phải một trong những sai lầm chính sách tiền tệ nghiêm trọng nhất trong nhiều năm, đó là tăng lãi suất ngay trước một cuộc khủng hoảng tín dụng.
Giá dầu cũng ảnh hưởng toàn diện đến thị trường chứng khoán khi nó vừa là đầu vào của doanh nghiệp này, vừa là đầu ra của công ty khác. Các công ty dầu lửa là những đối tượng đầu tiên cảm nhận được tác động của giá dầu giảm. Họ có thể điều chỉnh hoạt động của mình, và theo nhiều cách, điều đó sẽ tác động dây chuyền đến các nhà đầu tư.
Tất cả những điều này khiến cho ảnh hưởng của giá dầu rẻ đối với các thị trường trở nên rất khó đo lường. Tuy nhiên, David Kostin, chiến lược gia cổ phiếu Mỹ của Goldman Sachs, đưa ra một phân tích, theo đó, nếu giá dầu Brent ở mức 84 USD/thùng, xấp xỉ mức hiện nay, thì tăng trưởng lợi nhuận của các cổ phiếu trong S&P 500 là 5% trong năm nay và 8% trong năm tới. Nếu giá giảm xuống 74 USD/thùng thì các mức tăng trưởng nói trên sẽ cộng thêm 1 điểm phần trăm. Còn nếu giá dầu Brent ở mức 114 USD/ounce, xấp xỉ mức của nửa đầu năm nay, thì tăng trưởng lợi nhuận của cổ phiếu chỉ là 1% trong năm nay. Như vậy, thị trường dầu mỏ đã mang lại lợi ích ròng cho các thị trường chứng khoán phát triển.
Cụ thể thì các nhà đầu tư nào được hưởng lợi từ giá dầu thấp? Hơi kỳ cục, nhưng có thể cổ đông của chính các công ty dầu lại là những người được hưởng lợi nhiều nhất, mặc dù giá cổ phiếu của các công ty này có thể giảm.
Theo các chỉ số MSCI trên thế giới, giá cổ phiếu của các công ty trong lĩnh vực năng lượng đã giảm 5,5% trong năm nay, trong khi cổ phiếu nói chung tăng khoảng 3%; trong đó, cổ phiếu của các doanh nghiệp ngành công nghệ thông tin và y tế tăng 2 con số.
Tuy nhiên, giá cổ phiếu của các công ty dầu giảm không có nghĩa là cổ đông của họ thua thiệt, nhất là khi mức giảm không quá cao như nói trên. Để hiểu được điều này, hãy xem phản ứng của các công ty dầu với giá dầu giảm. Đầu tiên, họ sẽ cắt giảm chi phí và sản lượng, giúp duy trì tỷ suất lợi nhuận. Tiếp theo và quan trọng, là khi không chi tiền để đầu tư, có khả năng họ sẽ trả nó cho các cổ đông, thông qua chi cổ tức hay mua lại cổ phiếu. Đây là một biện pháp ưa thích đối những công ty đã ngừng tăng trưởng để giữ giá cổ phiếu ở mức cao. Cũng cần lưu ý rằng, nếu lãi suất trái phiếu tiếp tục ở mức thấp (và giá dầu rẻ được xem như một trong những nhân tố hỗ trợ điều này), thì thu nhập từ cổ phiếu, xét về lợi tức cổ phần, càng trở nên hấp dẫn. Trên thực tế, điều này đang diễn ra.
Ở góc độ khác, bằng cách cắt giảm sản lượng, các công ty dầu có thể đẩy ảnh hưởng của giá dầu giảm sang các doanh nghiệp khác. Tất nhiên là ở mức giá hiện tại, mặc dù đã giảm 1/4 so với mức cao trong năm nay, việc cắt giảm sản lượng vẫn chưa diễn ra. Nhưng giá cứ thử giảm nữa xem. Nếu giá giảm nữa và các công ty dầu bắt đầu cắt giảm sản lượng, giá sẽ tăng trở lại. Đây là cách thức vận động của các thị trường hàng hóa.
Trước mắt, khi giá giảm, lợi nhuận biên của các doanh nghiệp dầu sẽ giảm trong khi đối tượng hưởng lợi rõ nhất là các doanh nghiệp vận tải (giá cổ phiếu đã tăng gần 11% trong năm nay, theo MSCI).
Theo Jonathan Glionna, chiến lược gia cổ phiếu Mỹ của Barclays, một chỉ số tính trên 20 công ty Mỹ được hưởng lợi từ giá dầu rẻ đã tăng trưởng nhanh hơn 6 điểm phần trăm so với chỉ số S&P 500, tính từ khi giá dầu thô bắt đầu giảm - hồi giữa mùa hè.
Nhìn rộng ra, giá dầu giảm là điều kiện gần như hoàn hảo để giới nhà giàu Mỹ đầu tư vào cổ phiếu và các tài sản khác. Bằng cách giữ lạm phát ở mức thấp, dầu rẻ cũng giúp trì hoãn việc tăng lãi suất của ngân hàng trung ương, qua đó hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
