Đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế thu nhập cá nhân là cần thiết để phù hợp với tình hình hiện nay. Ảnh: Đức Thanh
Đề xuất tăng 40%
Trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ mười, Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào chiều 13/10, trong Phiên họp thứ 50. Một trong những nội dung được quan tâm đặc biệt ở lần sửa đổi này là điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc.
Tờ trình của Chính phủ nêu rõ, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trừ đi mức giảm trừ gia cảnh, các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định..., số còn lại mới là thu nhập làm căn cứ tính thuế thu nhập cá nhân.
Với mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế là 11 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng như hiện nay, thì người có thu nhập từ tiền lương, tiền công ở mức 17 triệu đồng/tháng (nếu có 1 người phụ thuộc) hay mức 22 triệu đồng/tháng (nếu có 2 người phụ thuộc) sau khi trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp..., thì hiện nay cũng chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, Chính phủ đã soạn thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025 theo hướng tăng cao hơn so với mức hiện hành trên 40% (tương ứng là 15,5 triệu đồng và 6,2 triệu đồng - theo tốc độ tăng của thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người).
Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho rằng, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về mức giảm trừ gia cảnh là cần thiết để phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. “Quy định về mức giảm trừ gia cảnh là một trong những nội dung quan trọng, nhận được sự quan tâm đặc biệt của người dân và dư luận trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật, là một trong những căn cứ quan trọng để người nộp thuế xác định nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi nhấn mạnh.
Về thẩm quyền điều chỉnh, Dự thảo giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ và giao Bộ Tài chính quy định về mức thu nhập để xác định các cá nhân là người phụ thuộc được giảm trừ gia cảnh.
Theo Thường trực cơ quan thẩm tra, thực tiễn điều chỉnh, sửa đổi các quy định của luật hiện hành về giảm trừ gia cảnh và qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước, việc xem xét, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh về cơ bản không phải là nội dung cần thực hiện thường xuyên, liên tục, không đặt ra sự cần thiết, cấp bách về việc phải giao Chính phủ quy định để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời.
Do đó, đa số ý kiến trong Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị, Luật cần quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc như cách thể hiện của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành (quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế, người phụ thuộc đồng thời, quy định về thẩm quyền của Chính phủ trong việc trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với biến động của giá cả trong trường hợp chỉ số giá tiêu dùng có biến động với tỷ lệ nhất định so với thời điểm Luật có hiệu lực thi hành) để bảo đảm về thẩm quyền và sự rõ ràng, minh bạch.
“Một số ý kiến thống nhất giao Chính phủ quy định về mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, đề nghị quy định trong Luật mức giảm trừ gia cảnh tối thiểu, tối đa của người nộp thuế và người phụ thuộc, xác lập nguyên tắc cơ bản để Chính phủ quy định mức giảm trừ cụ thể”, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi phản ánh.
Chủ động hơn để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp
Tham gia thảo luận, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội, ông Nguyễn Trường Giang nói, việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thực hiện không nhiều, do vậy, việc đề xuất giao Chính phủ quy định để linh hoạt là không phù hợp. Ông Giang nhấn mạnh, mức giảm trừ gia cảnh rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền nộp thuế, nghĩa vụ nộp thuế của mỗi cá nhân. Theo quy định của Hiến pháp là do Quốc hội quy định.
“Trong trường hợp rất cần thiết, căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội mới giao cho Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh. Do vậy, luật nên quy định hết các nội dung, sau đó giao Chính phủ quy định chi tiết, chứ không nên giao Chính phủ toàn quyền quyết định về mức giảm trừ gia cảnh”, ông Giang nêu quan điểm.
Báo cáo thêm nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, từ khi ban hành năm 2009 đến nay, đã có 2 lần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (vào năm 2013 và năm 2020). Ông Tuấn nêu rõ, trong luật quy định, nếu chỉ số CPI tăng trên 20%, Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh. Đến thời điểm này, chỉ số CPI chưa biến động đến 20%, nhưng theo tính toán đến tháng 10 - 11/2025, sẽ ở mức 20%. Do đó, Chính phủ chủ động tháng 10/2025 trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh để tuân thủ đúng luật hiện hành.
“Hiện trong Dự thảo luật sửa đổi đang kiến nghị giao cho Chính phủ quy định và không căn cứ vào CPI, mà căn cứ vào tình hình thực tiễn, giá cả sinh hoạt để Chính phủ chủ động điều chỉnh kịp thời hơn để hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, chứ không có ý siết chặt nghĩa vụ thuế với người nộp thuế. Việc này sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội quyết định, nhưng Chính phủ cũng rất sốt ruột, Thủ tướng rất muốn chủ động. Còn nếu trong luật quy định Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội thì sẽ tuân thủ”, ông Tuấn báo cáo thêm.
Liên quan đến biểu thuế lũy tiến, đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công, Dự thảo đề xuất sửa đổi quy định này theo hướng thu hẹp số lượng bậc thuế từ 7 bậc thuế theo quy định hiện hành xuống còn 5 bậc thuế. Quá trình thẩm tra, nhiều ý kiến còn băn khoăn về nội dung này, có ý kiến đề nghị giảm mức cao nhất 35% xuống 30%. Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết, sẽ tiếp tục rà soát trong quá trình hoàn thiện Dự thảo.
Kết luận phiên thảo luận, về mức giảm trừ gia cảnh, Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu hoàn thiện theo đề xuất của cơ quan thẩm tra, thể hiện như luật hiện hành, quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế, người phụ thuộc. Đồng thời, quy định thẩm quyền của Chính phủ trong việc trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh phù hợp với biến động giá cả trong trường hợp chỉ số giá tiêu dùng có biến động tỷ lệ nhất định so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành.
Cân nhắc thỏa đáng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng
Lần sửa đổi này, Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi bổ sung quy định đánh thuế đối với thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng, thuế suất áp dụng là 0,1% nhân với giá chuyển nhượng (quy định tại Điều 20), đồng thời giao Chính phủ quy định thời điểm áp dụng và điều chỉnh thuế suất.
Nhiều ý kiến trong Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội và Thường trực Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội đề nghị cân nhắc thoả đáng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập cho người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh.
Trên thực tế, đa số người dân có thu nhập thấp coi vàng là tài sản tiết kiệm để dự phòng, bán đi khi có việc quan trọng. Việc đánh thuế vào khoản tiết kiệm từ vàng của người dân có thể không mang ý nghĩa nhân văn, xã hội và quản lý kinh tế. Khi người dân chuyển nhượng để đổi khoản tiết kiệm từ hình thức bằng vàng (được mua từ thu nhập sau thuế) sang bằng tiền (không nhất thiết sẽ phát sinh khoản thu nhập tăng thêm), nếu tiếp tục đánh thuế thu nhập cá nhân trên toàn bộ giá chuyển nhượng, sẽ dẫn đến tình trạng trùng thuế.
Xét theo góc độ quản lý kinh tế, việc người dân tích trữ hoặc đầu cơ vàng chủ yếu do biến động giá trị tiền tệ, đây là vấn đề thuộc chính sách tiền tệ vĩ mô, cần được xử lý từ gốc thay vì áp dụng thuế đối với giao dịch chuyển nhượng vàng.
