Thặng dư thương mại của Trung Quốc lần đầu tiên vượt mốc 1.000 tỷ USD vào tháng 11, khi xuất khẩu sang châu Âu, Úc và Đông Nam Á tăng mạnh sau khi Mỹ thực hiện áp thuế, làm gia tăng căng thẳng ngoại giao về sự mất cân bằng thương mại không bền vững.
Lượng hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ giảm 29% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu sang EU tăng 14,8% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo báo cáo, sự mất cân bằng thương mại của EU với Trung Quốc đã mở rộng lên tỷ lệ 1:4 về container, so với tỷ lệ 1:2,7 vào năm 2019. Tình trạng giảm phát kéo dài và sự giảm giá của đồng nhân dân tệ so với đồng euro đã làm trầm trọng thêm những khó khăn thương mại của các công ty châu Âu.
“Có lẽ vấn đề lớn nhất mà chúng ta thấy trong nền kinh tế Trung Quốc là tình trạng giảm phát liên tục trong 37 tháng liền…Khi chúng ta có khoảng cách giữa giảm phát ở Trung Quốc và lạm phát ở châu Âu, điều đó càng làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng tiền tệ”, Jens Eskelund, Chủ tịch Phòng Thương mại Liên minh châu Âu tại Trung Quốc cho biết.
Báo cáo cho biết, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mở rộng của Trung Quốc đối với đất hiếm và các vật liệu quan trọng đã “đẩy các doanh nghiệp châu Âu vào tình trạng khủng hoảng”, với một số công ty đã báo cáo ngừng sản xuất và thiệt hại lên tới hàng triệu euro.
Kết quả là hơn 70% các công ty châu Âu tại Trung Quốc đã xem xét lại chiến lược chuỗi cung ứng trong hai năm qua. Trong số đó, hơn 25% đang chuyển hoạt động sản xuất sâu hơn vào Trung Quốc, trong khi 10% đang xây dựng các chuỗi cung ứng thay thế bên ngoài quốc gia này.
Sự chênh lệch giữa các ngành đã được thể hiện rõ rệt, 80% các công ty dược phẩm và 46% các nhà sản xuất máy móc đang tăng cường nội địa hóa, trong khi 33% các công ty công nghệ thông tin - viễn thông và 25% các nhà bán lẻ đang đa dạng hóa ra khỏi Trung Quốc.
Tuy nhiên, báo cáo cho biết 22% các công ty châu Âu vẫn nhập khẩu các linh kiện quan trọng từ Trung Quốc mà không có lựa chọn thay thế khả thi, điều này đã làm nổi bật những điểm yếu dai dẳng trong chuỗi cung ứng.
"Khi chúng ta xem xét mức độ phụ thuộc liên quan đến nam châm đất hiếm, thì đó mới chỉ là phần nổi của đỉnh tảng băng trôi", ông Jens Eskelund cho biết.
Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã gọi thâm hụt thương mại ngày càng tăng của Trung Quốc với châu Âu là "vấn đề sống còn đối với ngành công nghiệp châu Âu" trong một cuộc phỏng vấn tuần trước.
Báo cáo cho biết, việc Trung Quốc sẵn sàng sử dụng ưu thế trong chuỗi cung ứng để gây áp lực lên các đối tác thương mại đang vấp phải sự phản kháng ngày càng tăng từ các quốc gia bị ảnh hưởng, chẳng hạn như chính sách cứng rắn hơn đối với Trung Quốc từ phía EU.
Ủy ban châu Âu sẽ đưa ra các đề xuất vào tháng tới để củng cố ngành công nghiệp EU, với các yêu cầu ưu tiên hàng hóa sản xuất trong nước nhằm giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
