Eo biển Hormuz nằm giữa Iran và Oman là điểm nghẽn quan trọng của thị trường dầu mỏ và việc đóng cửa có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến cả nền kinh tế Mỹ nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói chung.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã cảnh báo về việc đóng cửa Eo biển Hormuz. Ông kêu gọi Trung Quốc - khách hàng dầu mỏ quan trọng nhất của Iran - khuyến khích nước này không đóng cửa eo biển này.
"Tôi khuyến khích chính phủ Trung Quốc gọi điện cho họ về vấn đề này, vì họ phụ thuộc rất nhiều vào Eo biển Hormuz để lấy dầu", Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết hôm 22/6.
Nguy cơ chặn tuyến đường thủy hẹp này xuất hiện để đáp trả các cuộc không kích của Mỹ vào ba cơ sở hạt nhân ở Natanz, Isfahan và Fordow. Chính quyền Tổng thống Trump đã lập luận rằng, Chiến dịch Midnight Hammer này là một thành công to lớn. Tuy nhiên, không rõ các địa điểm này bị hư hại bao nhiêu hoặc cuộc tấn công đã làm chậm chương trình hạt nhân của Iran bao nhiêu.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), chiều rộng và chiều sâu của Eo biển Hormuz cho phép tuyến đường này xử lý các tàu chở dầu thô lớn nhất thế giới và rất ít phương án thay thế nếu eo biển bị đóng.
Trong khi đó, nỗ lực chặn tuyến đường thủy hẹp giữa Iran và Oman có thể gây ra hậu quả sâu sắc cho nền kinh tế toàn cầu. Theo EIA, khoảng 20 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, tương đương 20% lượng tiêu thụ toàn cầu đã đi qua eo biển này vào năm 2024. Trong đó, hơn 80% dầu thô và khí đốt tự nhiên đi qua Eo biển Hormuz vào năm 2024 được chuyển đến các thị trường châu Á, trong đó Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản và Hàn Quốc là những nước tiếp nhận nhiều nhất. Do đó, những quốc gia này có khả năng bị ảnh hưởng nhiều nhất nếu bất kỳ lệnh đóng cửa nào xảy ra.
Tuy nhiên, thị trường Mỹ cũng sẽ chịu một số tác động nếu eo biển này bị gián đoạn. Theo EIA, Mỹ đã mua ít dầu hơn từ Vịnh Ba Tư, nhập khẩu khoảng 532.000 thùng/ngày vào năm 2024. Tuy nhiên, người tiêu dùng và doanh nghiệp vẫn có khả năng nhận thấy giá tăng, vì dầu được giao dịch trên toàn cầu. Có thể mất nhiều tháng để các công ty dầu mỏ của Mỹ khoan thêm để bù đắp cho mức giá tăng đó.
Nguy cơ giá dầu tăng vọt
Giá dầu đã tăng trong những tuần gần đây do xung đột leo thang giữa Israel và Iran, và dự kiến sẽ còn tăng cao hơn nữa nếu Iran đóng cửa eo biển này. Các chuyên gia ước tính, giá dầu có thể tăng lên tới 120 USD/thùng nếu các tàu chở dầu qua eo biển bị chặn.
"Nếu chúng ta thấy bất kỳ sự hạn chế nào đối với Eo biển Hormuz, chúng ta sẽ thấy giá dầu tăng mạnh và điều đó sẽ tác động đến mọi thứ ở Mỹ", Ramanan Krishnamoorti, giáo sư kỹ thuật dầu khí tại Đại học Houston cho biết.
Theo Goldman Sachs và công ty tư vấn Rapidan Energy, giá dầu có thể tăng vọt lên trên 100 USD/thùng nếu eo biển này bị đóng cửa trong thời gian dài. Các nhà phân tích của JPMorgan cho rằng, rủi ro Iran đóng cửa Hormuz là thấp vì Mỹ sẽ coi động thái như vậy là tuyên chiến.
Theo tờ Times, Iran trước đây đã bắt giữ hoặc can thiệp vào các tàu chở dầu trong thời gian căng thẳng chính trị gia tăng.
Iran là nước sản xuất dầu lớn thứ ba trong OPEC, bơm 3,3 triệu thùng/ngày. Theo dữ liệu từ Kpler, nước này đã xuất khẩu 1,84 triệu thùng/ngày vào tháng 5, phần lớn được bán cho Trung Quốc. Theo Kpler, khoảng 1/2 lượng dầu thô nhập khẩu qua đường thủy của Trung Quốc đến từ Vịnh Ba Tư.
"Đây sẽ là một vết thương tự gây ra: việc đóng cửa Eo biển sẽ ngăn chặn dòng chảy xuất khẩu dầu thô của nước này sang Trung Quốc, chặn đứng một nguồn thu nhập quan trọng", Matt Smith, nhà phân tích dầu mỏ hàng đầu tại Kpler cho biết.
Trong khi đó, theo nhà phân tích năng lượng cấp cao Saul Kavonic của MST Marquee: "Có nguy cơ thực sự là thị trường sẽ trải qua tình trạng gián đoạn nguồn cung chưa từng có trong những tuần tới, với bản chất nghiêm trọng hơn nhiều so với cú sốc giá dầu năm 2022 sau xung đột Nga-Ukraine".
Nếu Iran đóng Eo biển Hormuz, các lực lượng phương Tây có khả năng sẽ "trực tiếp tham gia cuộc chiến" và cố gắng mở lại eo biển này…, giá dầu có thể lên tới 100 USD/thùng và kiểm tra lại mức giá cao nhất vào năm 2022 nếu việc đóng cửa kéo dài hơn một vài tuần”, nhà phân tích Saul Kavonic cho biết.
"Ngay cả khi có một mức độ quấy rối đối với việc đi qua eo biển, ngay cả khi không phải là đóng cửa hoàn toàn, thì giá dầu vẫn có thể tăng cao nghiêm trọng", ông nói thêm.
"Quân đội Mỹ và đồng minh cuối cùng sẽ mở lại eo biển này, nhưng nếu Iran sử dụng mọi biện pháp quân sự, cuộc xung đột có thể kéo dài hơn hai cuộc Chiến tranh vùng Vịnh gần đây nhất", Bob McNally, Chủ tịch của Rapidan Energy Group nói và cho biết, nếu Iran quyết định tấn công vào hoạt động sản xuất hoặc dòng chảy năng lượng của vùng Vịnh, nước này có khả năng làm gián đoạn hoạt động vận chuyển dầu và LNG, dẫn đến giá tăng đột biến.
"Việc đóng cửa hoặc phá hủy cơ sở hạ tầng năng lượng quan trọng của vùng Vịnh trong thời gian dài có thể đẩy giá dầu thô lên trên 100 USD/thùng”, ông Bob McNally cho biết thêm.
Trong khi Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao của Iran vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng, một số chuyên gia tỏ ra nghi ngờ rằng nước này sẽ thực sự đóng Eo biển Hormuz.
