Cuộc khảo sát trên được Bộ Xây dựng phối hợp với UBND TP. HCM, UBND TP. Hà Nội và một số doanh nghiệp tiến hành với một số dự án khu đô thị mới tại địa bàn Hà Nội, TP. HCM, và Hà Tây. Số lượng thủ tục rườm rà, nhiêu khê (33 thủ tục/1 dự án) và thời gian chuẩn bị kéo dài (trung bình 3 năm/1 dự án) tiêu tốn không ít nguồn lực của doanh nghiệp và đây cũng chính là một trong những nguyên nhân đẩy giá BĐS tại các thành phố lớn lên cao, kéo theo tệ nhũng nhiễu, phiền phức trong quá trình tiếp cận mua nhà, đất của người dân.
Liên quan đến việc thủ tục cấp phép xây dựng phức tạp và kéo dài, Cục Quản lý nhà, Bộ Xây dựng cho biết, thông thường thời gian để xin được giấy phép xây dựng cho các dự án là 20 ngày và cấp phép xây dựng cho nhà tư nhân là không quá 15 ngày. Tuy nhiên, phần lớn địa phương không có đủ nguồn lực để cập nhật đầy đủ thông tin về quy hoạch, vì vậy các quy hoạch của họ thường không bắt kịp quá trình đô thị hóa. Do đó, việc cấp phép không được thực hiện theo đúng luật định. Hệ quả của việc này là có những nơi, thời gian cấp phép kéo dài tới 2 năm. Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã có chỉ thị hướng dẫn các sở và cơ quan thuộc ngành dọc công bố các thủ tục cấp phép và phải tuân thủ các quy định trong Luật Xây dựng, đồng thời từng địa phương phải công khai các quy hoạch đất đai, nhưng dường như “phép vua vẫn thua lệ làng”!
Tại nhiều diễn đàn, cả doanh nghiệp trong và ngoài nước đều lên tiếng về tình trạng thiếu các quy hoạch tổng thể và quy hoạch đất đai rõ ràng cũng như áp dụng thiếu nhất quán ở nhiều tỉnh, thành đã dẫn tới việc các địa phương phê duyệt thông số xây dựng/dự án một cách tùy tiện. Hay đơn cử như Luật Đất đai cho phép ai cũng có quyền yêu cầu Sở Tài nguyên môi trường cung cấp thông tin đăng ký, hoặc được cung cấp các thông tin liên quan đến khu đất cụ thể, nhưng trên thực tế việc này chỉ thực hiện được khi có sự đồng ý của chủ đất, kèm theo những thủ tục hết sức phức tạp.
Để khắc phục những tồn tại nêu trên, Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Hồng Quân cho biết, bộ này sẽ ban hành “Quyết định về Quy trình mẫu về thủ tục thực hiện các dự án đầu tư xây dựng khu đô thị mới, dự án khu nhà ở, dự án hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp” nhằm cải tiến và bãi bỏ một số thủ tục hành chính quy định tại các văn bản thuộc thẩm quyền của Bộ. Đồng thời, Bộ cũng đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chủ động rà soát, bãi bỏ các thủ tục mà địa phương tự đặt ra không đúng quy định.
Bộ Xây dựng cũng sẽ báo cáo và đề nghị Thủ tướng bãi bỏ một số thủ tục vượt quá thẩm quyền xem xét của Bộ. Cụ thể, sẽ kiến nghị bãi bỏ 7 thủ tục, cải tiến quy trình và nhập 8 thủ tục, đề xuất Quy trình mẫu về thủ tục thực hiện một dự án, gồm 8 bước: cung cấp thông tin quy hoạch; giao cho nhà đầu tư lập quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/2.000; giao chủ đầu tư; lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 của dự án; lập, thẩm định, phê duyệt dự án; giao đất, cho thuê đất; bồi thường, giải phóng mặt bằng; thiết kế, khởi công, động thổ.
Nhiều người nói rằng, muốn các dự án xây dựng nhanh được thực hiện và sớm đi vào hoàn tất thì cơ quan quản lý phải mạnh tay “phá” những cửa ải thủ tục tồn tại lâu nay. Chưa biết lần này với quyết tâm như vậy, Bộ Xây dựng có chặt bớt được những thủ tục phiền hà đã từng được cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị gỡ bỏ nhiều lần. Nhìn sang lĩnh vực đất đai, Luật Đất đai 2004 từng được đánh giá là rất thông thoáng, các nghị định hướng dẫn cũng được soạn thảo khá sát thực với nguyện vọng của doanh nghiệp và người dân, song đất đai luôn là lĩnh vực có nhiều khiếu kiện, tranh chấp nhất. Bên cạnh tính chất phức tạp do những yếu tố lịch sử để lại, một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng trên chính là việc thực thi của các cấp chính quyền địa phương còn yếu, nhiều thủ tục “con” nảy sinh, gây phiền hà và nhũng nhiễu người dân, doanh nghiệp.
