Một báo cáo của Bộ Nông nghiệp Mỹ công bố tuần trước cho thấy Trung Quốc chỉ mua hai lần đậu tương Mỹ kể từ cuộc hội đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc, với tổng cộng 332.000 tấn từ ngày 2/10 đến ngày 12/11 - thấp hơn nhiều so với con số 12 triệu tấn mà Nhà Trắng cho biết Trung Quốc đã đồng ý mua vào cuối năm nay.
Đậu tương từ lâu đã là điểm nóng trong căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc. Vào đầu năm nay, Trung Quốc đã gây sức ép lên nông dân Mỹ khi ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ đúng vào thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch mới.
Tháng trước, Nhà Trắng tuyên bố Trung Quốc cũng đã đồng ý mua 25 triệu tấn đậu tương mỗi năm trong ba năm tới. Tuy nhiên, con số này vẫn thấp hơn mức 26,8 triệu tấn mà Trung Quốc đã mua vào năm ngoái.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn chưa có động thái rõ ràng về cam kết này. Ngoài việc tạm dừng áp thuế trả đũa đối với một số mặt hàng nông sản nhập khẩu của Mỹ, nước này vẫn chưa công khai xác nhận các mục tiêu đó, và các nhà phân tích theo dõi dòng chảy nhập khẩu của Trung Quốc cho rằng nhu cầu nhập khẩu đậu tương của nước này trong ngắn hạn vẫn còn yếu.
Các nhà chế biến đậu tương thô của Trung Quốc, các trang trại nuôi lợn và nhà sản xuất thức ăn chăn nuôi đã tích trữ hàng tồn kho vượt mức thông thường, trong khi dự trữ nhà nước đã bổ sung thêm lớp đệm an toàn. Theo dữ liệu từ Sublime China Information, lượng hàng tồn kho tại các cảng Trung Quốc đạt mức kỷ lục 10,3 triệu tấn tính đến ngày 7/11, tăng 3,6 triệu tấn so với cùng kỳ năm trước. Các nhà chế biến đậu tương thô nắm giữ 7,5 triệu tấn - cũng là mức cao nhất kể từ năm 2017.
Động thái tích trữ đậu tương diễn ra sau 5 tháng liên tiếp lượng đậu tương cập cảng đạt mức cao kỷ lục cho đến tháng 9. Theo dữ liệu hải quan chính thức của Trung Quốc, lượng nhập khẩu vẫn ở mức cao trong tháng 10, tăng 17,2% lên 9,48 triệu tấn vào tháng 10. Tổng lượng nhập khẩu trong mười tháng đầu năm đạt 95,7 triệu tấn, tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo ước tính của tập đoàn xuất khẩu ngũ cốc Anec vào tháng trước, Brazil đã cung cấp gần 80% lượng đậu tương nhập khẩu này. Nhập khẩu từ Brazil từ tháng 4 đến tháng 9 đã tăng 13% so với cùng kỳ năm trước.
"Việc Trung Quốc mua một số lô hàng đậu nành của Mỹ sẽ không có ý nghĩa nhiều đối với Brazil…vì nguồn cung từ Nam Mỹ thường rẻ hơn so với Mỹ, ngay cả sau khi Trung Quốc giảm thuế trả đũa”, Chris Turner, Giám đốc thị trường toàn cầu tại ING cho biết.
Những người trong ngành cho biết họ hầu như không thấy dấu hiệu nào về một chương trình mua vào quy mô lớn từ các doanh nghiệp nhập khẩu ngũ cốc quốc doanh của Trung Quốc, như COFCO hay Sinograin - những đơn vị được cho là sẽ chịu trách nhiệm thực hiện phần lớn các cam kết mua hàng.
"Có rất ít dấu hiệu cho thấy những người mua này đang tham gia vào một chương trình mua 12 triệu tấn trước cuối năm nay, chứ đừng nói đến việc mua thêm 25 triệu tấn cho năm dương lịch 2026…Cho đến nay, chúng ta thấy rất ít bằng chứng về điều đó khi thời gian vẫn đang trôi qua", Arlan Suderman, chuyên gia kinh tế hàng hóa hàng đầu tại StoneX cho biết.
“Trung Quốc có thể sẽ thay đổi lượng đậu tương nhập khẩu tùy theo biến động địa chính trị, tăng khi quan hệ tốt đẹp hơn và giảm khi quan hệ xấu đi”, Sabrin Chowdbury, Trưởng bộ phận Hàng hóa tại BMI nhận định. Bà lưu ý rằng việc nhập khẩu đậu tương Mỹ sẽ vẫn là “một quân bài mặc cả” cho các cuộc đàm phán thương mại giữa hai cường quốc.
Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump, Trung Quốc đã giảm nhập khẩu đậu tương để trả đũa các biện pháp thuế quan và kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, áp lực này đã thúc đẩy chính quyền đàm phán một thỏa thuận để Trung Quốc mua 200 tỷ USD hàng nông sản của Mỹ, bao gồm cả đậu tương.
Ngoài ra, Brazil dự kiến sẽ có một vụ thu hoạch kỷ lục khác vào năm tới, điều này có thể gây áp lực hơn nữa lên giá nông sản của nông dân Mỹ. Tuy nhiên, việc phụ thuộc nhiều hơn vào Nam Mỹ cũng mang lại những rủi ro riêng cho Trung Quốc, bao gồm chi phí có thể cao hơn, khoảng cách vận chuyển xa hơn và dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thời tiết ở Brazil và Argentina.
Hiện tại, Trung Quốc dường như đang tập trung vào việc giữ chi phí thấp và nguồn cung ổn định. Đối với những người nông dân Mỹ hy vọng thỏa thuận đình chiến thương mại mới nhất sẽ nhanh chóng mở cửa lại thị trường Trung Quốc, thì lượng lớn đậu tương đang nằm tại các cảng Trung Quốc lại cho thấy một câu chuyện khác.
