Trên thực tế, với Quyết định 493 trước đây, việc phân loại nợ xấu (một chỉ tiêu quan trọng trong hoạt động ngân hàng) có thể thực hiện theo hai cách hoặc theo Điều 6 hoặc theo Điều 7 trong Quyết định. Sở dĩ có hai căn cứ khác nhau để cho các ngân hàng lựa chọn là bởi, nếu theo Điều 7 được quy định tương đối sát với thông lệ quốc tế về phân loại nợ thì nhiều ngân hàng tại Việt Nam sẽ khó có thể thực hiện được trong thời gian ngắn. Để có thể phân loại nợ theo Điều 7, các ngân hàng phải có hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ của khách hàng trên hai cơ sở định tính và định lượng rất phức tạp. Nhưng cách này sát với chuẩn quốc tế hơn, và có cách nhìn rõ hơn về thực chất nợ xấu của ngân hàng.
Chính vì vậy, mới có cách phân loại khác theo Điều 6, tức là phân loại nợ chủ yếu theo thời hạn trả nợ, tương đối gần gữi với cách đánh giá nợ trước đây để các ngân hàng áp dụng. Nói khác đi áp dụng theo Điều 6 là bước đệm để tiến gần hơn tới tiêu chuẩn quốc tế.
Mặc dù NHNN vẫn khuyến khích các ngân hàng áp dụng theo Điều 7 của Quyết định 493, nhưng đến thời điểm này trên thị trường mới chỉ có Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tuyên bố đã xây dựng được hoàn chỉnh cách phân loại nợ theo Điều 7, còn hầu như hơn 30 ngân hàng còn lại vẫn áp dụng theo Điều 6.
Cũng phải nói thêm, để có thể làm bước đi này, BIDV đã phải thuê tư vấn quốc tế xây dựng hệ thống tiêu chí xếp hạng tín dụng nội bộ khách hàng. Sau khi áp dụng phân loại nợ theo Điều 7, nợ quá hạn của Ngân hàng tăng vọt lên mức hơn 9%, cao hơn rất nhiều so với các ngân hàng khác trên thị trường áp dụng cách phân loại theo Điều 6 (hầu hết ở dưới mức 5%).
Trong khi vẫn tiếp tục muốn các ngân hàng phải nhanh chóng áp dụng cách thức phân loại nợ theo Điều 7, NHNN lại vừa tiếp tục bổ sung cách thức phân loại theo Điều 6 mà dự kiến sẽ khiến nợ quá hạn của không ít ngân hàng sẽ tăng thêm.
Lợi nhuận giảm?
Trả lời Báo ĐTCK, lãnh đạo một ngân hàng thương mại cho biết, với những sửa đổi mới trong Điều 6, những khoản đã được gia hạn nợ lần thứ hai và được cơ cấu lại sẽ được tính vào nợ nhóm 5, tức là nợ có khả năng mất vốn. Trước đây, khoản nợ này thường được các ngân hàng xếp vào nhóm 2, tức là nợ cần chú ý. Với cách hiểu về nợ xấu thường từ nhóm 3 đến nhóm 5 thì việc chuyển đổi này sẽ khiến tỷ lệ nợ xấu tăng lên.
Ngoài nợ xấu tăng lên thì còn có một hệ lụy khác là số tiền phải trích lập dự phòng rủi ro cũng tăng theo. Nếu theo quy định trước thì nợ xếp vào nhóm 2 chỉ phải trích lập 5% dư nợ, do đó việc chuyển sang nhóm 5 khiến các ngân hàng phải trích lập 100% giá trị khoản vay. Quỹ trích lập dự phòng rủi ro tăng lên sẽ làm giảm lợi nhuận so với trước.
Theo một lãnh đạo của Ngân hàng Công thương Việt Nam (Vietinbank), tính đến cuối năm 2006, số nợ xấu của Ngân hàng chỉ còn ở mức hơn 1%, tức là mức “rất đẹp” đối với một ngân hàng thương mại. Nhưng nếu áp dụng cách tính mới thì nợ xấu sẽ không còn ở mức này mà sẽ nhích lên, tuy nhiên sẽ không lên quá cao mà chỉ ở khoảng dưới 3%, vẫn ở mức chấp nhận được theo thông lệ quốc tế là dưới 5%.
Ngoài số nợ xấu cũng như khoản tiền trích lập dự phòng tăng lên, sự điều chỉnh của quy định mới cũng khiến các ngân hàng sẽ phải xây dựng lại hệ thống phần mềm xác định nợ quá hạn của mình. Đối với các ngân hàng có dư nợ lớn sẽ mất khoảng 2 - 3 tháng để hoàn thiện.
Cũng theo vị lãnh đạo này, Vietinbank hiện đang chuẩn bị thuê tư vấn quốc tế giúp Ngân hàng thực hiện phân loại nợ theo Điều 7, dự kiến cuối năm nay sẽ áp dụng cách phân loại mới thay vì cách xác định nợ theo Điều 6 như hiện nay.
