Tiếng nói từ những doanh nghiệp “go global”

Trong phiên 1 có chủ đề “Mài sắc các mũi nhọn chiến lược để vươn tầm quốc tế” tại Phiên đối thoại cấp cao Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF 2025), ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Hội Doanh nhân Trẻ Việt Nam khóa IV, Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư U&I đặt câu hỏi dẫn đề: Làm thế nào để doanh nghiệp Việt không chỉ tham gia, mà còn trở thành mắt xích quan trọng trong các chuỗi cung ứng chủ chốt toàn cầu? Chương trình “Go Global – Vươn tầm quốc tế” cần cơ chế đột phá nào?

Đại diện 4 doanh nghiệp tư nhân Việt Nam hiện đã bước ra thị trường toàn cầu đã đưa ra những kiến nghị phần nào trả lời câu hỏi kể trên.

Ông Mai Hữu Tín, Chủ tịch Hội Doanh nhân Trẻ Việt Nam khoá IV, Chủ tịch HĐQT CTCP Đầu tư U&I phát biểu dẫn đề phiên 1 (Ảnh: Chí Cường)

Những nút thắt lớn

Xuất hiện trong Phiên 1 là các đại diện bao gồm: Đại Dũng - xuất khẩu kết cấu thép sang hơn 50 quốc gia, từng thi công mái vòm 24.000 tấn của Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Quốc gia; AA Corporation tiên phong xuất khẩu nội thất đến 40 quốc gia, góp phần đưa Việt Nam thành quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn thứ 2 thế giới; Nafoods - đơn vị dẫn đầu thế giới về chanh leo cô đặc, đưa sản phẩm nông sản Việt phủ sóng hơn 70 thị trường.

Chia sẻ về những trở ngại mà doanh nghiệp tư nhân Việt đang gặp phải trong quá trình vươn tầm khu vực và quốc tế, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Nafoods cho biết, từ thực tiễn của Nafoods - khởi đầu từ một nhà máy nhỏ ở Nghệ An, nay đã có 6 nhà máy trải dài từ Bắc vào Nam và xuất khẩu tới hơn 70 quốc gia, ông nhận thấy ngành chế biến nông sản đang gặp bốn nút thắt lớn:

Thứ nhất, logistics và hạ tầng kho lạnh còn yếu, làm đội giá thành. Thứ hai, thủ tục CO, VAT, hoàn thuế phức tạp, gây chậm tiến độ. Thứ ba, thiếu thương hiệu quốc gia mạnh, liên kết doanh nghiệp - nông dân - viện trường còn lỏng lẻo. Thứ tư, khung thể chế về nông nghiệp xanh, tín chỉ carbon và truy xuất số chưa hoàn thiện, khiến nông sản Việt khó đạt chuẩn quốc tế.

Đây cũng là những khó khăn chung của nhiều doanh nghiệp Việt được đại diện các doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp đưa ra tại Diễn đàn Kinh tế tư nhân năm nay. Trong đó, đa phần các tồn tại liên quan tới cải cách thủ tục hành chính, hoàn thuế giá trị gia tăng, gỡ nút thắt cho doanh nghiệp nhỏ trong tiếp cận tài chính và các hoạt động xuất khẩu; điều chỉnh thuế nhập khẩu và thuế GTGT với thiết bị công nghệ cao.

Kiến nghị từ những doanh nghiệp vươn tầm

Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch AA Corporation chia sẻ, ngành gỗ hiện có hơn 6.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó 82,8% là các doanh nghiệp Việt Nam, 13,2% là khối doanh nghiệp FDI, tạo ra việc làm cho hơn 500.000 người lao động từ nông thôn đến thành thị.

Đặc biệt, ngành gỗ Việt Nam đã dần hình thành rõ nét chuỗi cung ứng hoàn chỉnh tạo ra một lợi thế cạnh tranh toàn cầu cho ngành.

Ông Nguyễn Quốc Khanh, Chủ tịch AA Corporation phát biểu tại sự kiện (Ảnh: Chí Cường)

Ngành gỗ xuất khẩu của Việt Nam hiện tại đã vươn lên thành một cường quốc xuất khẩu đồ nội thất lớn thứ 2, chỉ sau Trung Quốc. Ngành gỗ hiện đứng vị trí thứ 6 trong Top các ngành hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Nhiều doanh nghiệp hiện nay đã khẳng định được thương hiệu trên các thị trường toàn cầu, mở văn phòng và khai thác thị trường nước ngoài.

“Trong bối cảnh tình hình kinh tế, chính trị thế giới có nhiều biến chuyển phức tạp, ngành công nghiệp gỗ Việt Nam cần có sự đồng hành từ Chính phủ và các ban ngành”, ông Khanh cho biết và đề xuất 4 kiến nghị:

Thứ nhất, xây dựng thương hiệu quốc gia ngành gỗ & nội thất Việt Nam và đẩy mạnh hỗ trợ xúc tiến thương mại xuất khẩu.

“Kiến nghị Chính phủ, các bộ ngành cần quản lý chặt chẽ công tác tổ chức hội chợ ngành gỗ hiện nay. Các hội chợ ngành gỗ phải được Chính phủ và các bộ ngành liên quan bảo trợ và phải được dẫn dắt bởi các hiệp hội ngành gỗ để đảm bảo hội chợ đúng định hướng phát triển của quốc gia, hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam. Không để tình trạng hiện nay các công ty tổ chức hội chợ tư nhân chạy theo nhu cầu thị trường, tạo cơ hội cho các nhà sản xuất ở nước ngoài tràn vào Việt Nam để quảng bá ngành công nghiệp của nước họ, hưởng lợi từ nguồn khách hàng của doanh nghiệp Việt Nam, cạnh tranh với doanh nghiệp Việt trên chính sân nhà”, ông Khanh cho biết.

Thứ hai, đầu tư vào công nghệ hỗ trợ đổi mới công nghệ cho ngành gỗ. Thứ ba, nâng cao lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp Việt Nam so với khối FDI. Một thực trạng hiện nay là các doanh nghiệp Việt Nam đang yếu thế hơn so với các doanh nghiệp FDI. Khối doanh nghiệp FDI dù chỉ chiếm chưa tới 15% tổng số doanh nghiệp nhưng họ đang chiếm gần 50% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành gỗ.

“Kiến nghị Chính phủ có cơ chế chính sách riêng biệt cho nhóm doanh nghiệp nội địa, bao gồm chính sách thuế, vay vốn ưu đãi, giảm bớt các rào cản về các thủ tục phòng cháy chữa cháy, hoàn thuế... để hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt lớn mạnh hơn, dẫn dắt sự phát triển của ngành thay vì khối doanh nghiệp FDI”.

Thứ tư, đẩy mạnh truyền thông về ngành gỗ ở tầm vóc quốc gia. Đề xuất Chính phủ và các bộ ngành chủ trì một chiến dịch truyền thông cấp quốc gia để thay đổi nhận thức của xã hội về ngành gỗ, để ngành gỗ thực sự mang lại nguồn cảm hứng cho người trẻ khởi nghiệp, quy tụ nhân lực chất lượng cao, thu hút đầu tư và mang lại giá trị gia tăng cao.

Trong khi đối với ngành cơ khí - kết cấu thép, ông Trịnh Tiến Dũng, Chủ tịch Tập đoàn Đại Dũng, kiến nghị xây dựng chương trình quốc gia, đầu tư cảng nước sâu, nâng tỷ lệ nội địa hóa và đào tạo nhân lực theo chuẩn quốc tế.

Một trong những đề xuất của ông Dũng là có cơ chế chính sách cho vai trò tổng thầu trọn gói (EPC) của doanh nghiệp Việt.

"Đề nghị Chính phủ ban hành cơ chế cụ thể để doanh nghiệp trong nước được tham gia trực tiếp với vai trò EPC cho các dự án trọng điểm về hạ tầng, công nghiệp, năng lượng như Metro, đường sắt cao tốc, nhiệt điện, lọc hóa dầu… Đồng thời, quy định rõ tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu cho các dự án, để hạn chế tình trạng các tổng thầu nước ngoài chỉ đứng tên rồi chuyển giao lại cho nhà thầu Việt Nam với nhiều bất cập", ông Dũng kiến nghị.

Ông Mai Hữu Tín nhận định, các vấn đề của doanh nghiệp tuy khác nhau ở mỗi ngành, nhưng đều có một mẫu số chung, đó là sự cần thiết phải liên kết và có vai trò kiến tạo của Chính phủ. Doanh nghiệp dù rất khát khao muốn đóng góp, muốn dấn thân và cống hiến nhưng không thể đi một mình. Chúng ta cần những sáng kiến hợp tác công tư ở tầm quốc gia về rất nhiều việc khác nhau để doanh nghiệp Việt Nam có thể thật sự vươn tầm quốc tế.