Lạc lõng giữa “ma trận” thông tin
Sáng Chủ nhật đầu tháng 6/2025, giữa dòng xe ken đặc trên Quốc lộ 1A hướng về huyện Bình Chánh, anh Nguyễn Văn Hậu - kỹ sư công nghệ thông tin hiện đang làm việc trong Khu công nghệ cao TP.HCM, hào hứng cùng bạn bè hẹn nhau đi xem nhà ở xã hội.
Thế nhưng khi đến nơi, tất cả những gì nhìn thấy chỉ là một bãi đất trống im lìm. Không một bóng dáng văn phòng bán hàng, không nhà mẫu, không có gì ngoài một tấm bảng bạc màu ghi thông tin dự án.
Không ai nói gì. Cả nhóm chỉ ngẩn người nhìn ra khoảng đất rộng 5 ha, nơi được hứa hẹn sẽ có 1.445 căn hộ nhà ở xã hội.
Tương tự, chị Mai - công nhân may ở Khu chế xuất Tân Thuận từng đạp xe lên tận dự án Phú Thọ DMC tại số 324 Lý Thường Kiệt, quận 10 - là 1 trong 3 dự án nhà ở xã hội đang được xây dựng tại khu vực này.
“Thấy nhiều thông tin nói dự án gần hoàn thiện rồi, chừng hơn ngàn căn, lại nằm ngay trung tâm quận 10 nên tôi mừng lắm, rồi khi đến nơi thì hình bóng dự án vẫn chưa thấy đâu”, chị Mai ngao ngán nói và cho biết thêm, chỗ ghi địa chỉ trụ sở công ty thì không thấy văn phòng gì cả. Hỏi người dân xung quanh cũng không ai biết, bảo vệ thì lắc đầu, thậm chí không cho đứng gần chụp hình.
Anh Ngọc Tuấn - một người quan tâm đến dự án này cũng xác nhận từng đến nơi để tìm hiểu nhưng không biết tiếp cận thông tin kiểu gì.
“Tôi tưởng ít nhất cũng có nhân viên tư vấn, có bảng thông tin dự án, thế nhưng chẳng ai biết gì cả, ngay cả bảo vệ cũng tránh né, không muốn nói chuyện”, anh Tuấn kể.
Trường hợp của những khách hàng trên không phải là cá biệt bởi nhu cầu tìm mua nhà ở xã hội tại TP.HCM hiện nay rất lớn, thế nhưng thông tin chưa rõ ràng, nhiều dự án được tổ chức khởi công xong nằm “bất động”.
Chẳng hạn, dự án nhà ở xã hội tại huyện Bình Chánh được khởi công từ tháng 8/2024, nhưng đến nay vẫn chưa được xây dựng. Trước đó, chủ đầu tư đã theo đuổi pháp lý cho dự án này không dưới 5 năm.
Thông tin về việc dự án chưa thể xây dựng, đại diện chủ đầu tư thẳng thắn chia sẻ: “Việc động thổ chủ yếu là để lấy ngày, chứ dự án chưa hoàn chỉnh thủ tục”.
Nguyên nhân chính là do quy trình phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 và cấp phép xây dựng kéo dài quá lâu. Mỗi lần điều chỉnh hồ sơ theo yêu cầu của các sở, ngành, doanh nghiệp lại phải chờ thêm 1-2 tháng để xin ý kiến phản hồi. Quy trình này cứ lặp đi lặp lại khiến doanh nghiệp “dài cổ” chờ đợi.
Tại TP.HCM, nhiều dự án nhà ở xã hội khác cũng trong hoàn cảnh tương tự. Những lễ động thổ rầm rộ, những lời hứa hẹn về các dự án nhà ở xã hội, nhà ở công nhân liên tục được đưa ra, nhưng sau nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, tất cả vẫn chỉ là những bãi đất trống.
Đơn cử, gần 3 năm trước, vào dịp 30/4/2022, Sở Xây dựng TP.HCM tổ chức lễ động thổ, ép cọc thử cho dự án Nhà lưu trú công nhân tại Khu chế xuất Linh Trung II do Công ty Thiên Phát làm chủ đầu tư, quy mô 360 căn hộ, có thể đáp ứng 1.000 chỗ ở cho công nhân, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 408 tỷ đồng.
Tuy nhiên, đến nay, dự án vẫn chưa thể triển khai xây dựng do chưa hoàn tất các thủ tục về quy hoạch và chuyển đổi mục đích sử dụng đất.
Tương tự, dự án nhà ở xã hội MR1 thuộc Khu dân cư Tân Thuận Tây, quận 7, được Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng Xuân Mai Sài Gòn động thổ cách đây 2 năm, nhưng hiện vẫn chưa có dấu hiệu của một công trình nhà ở sắp triển khai.
Còn nhiều rào cản
Mới đây, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, bước ngoặt được kỳ vọng sẽ tháo gỡ hàng loạt nút thắt về thủ tục, pháp lý, quy hoạch và lựa chọn nhà đầu tư vốn đang khiến thị trường nhà ở xã hội “dậm chân tại chỗ”.
Tại TP.HCM hiện đã bố trí quỹ đất hơn 1.400 ha cho phát triển nhà ở xã hội, trong đó 661 ha dành cho các dự án đang triển khai, còn lại được phân bổ trong đồ án điều chỉnh quy hoạch chung.
 |
Dự án nhà ở xã hội Phú Thọ DMC tại số 324 Lý Thường Kiệt, quận 10. Ảnh: Vũ Dũng. |
Thành phố cũng đặt mục tiêu phát triển 100.000 căn nhà ở xã hội đến năm 2030, đồng thời hợp tác với Bộ Công an và Bộ Quốc phòng để triển khai 20.000 căn nhà phục vụ lực lượng vũ trang.
Dù thừa nhận còn nhiều khó khăn về nguồn lực, quy trình thủ tục hay phê duyệt giá bán, song với các chính sách đặc thù đột phá, người đứng đầu chính quyền TP.HCM - ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND Thành phố khẳng định sẽ làm việc trực tiếp với các chủ đầu tư lớn, rút ngắn hồ sơ, thủ tục, đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án và quyết tâm vượt chỉ tiêu 100.000 căn nhà ở xã hội đã đặt ra.
Tuy vậy, ngay cả khi nguồn cung được bổ sung, quy hoạch được điều chỉnh và các dự án bắt đầu khởi công trở lại, giấc mơ an cư vẫn còn đối diện với một rào cản lớn: Lãi suất vay mua nhà ở xã hội.
Trước đây, người lao động có thể vay mua nhà ở xã hội với lãi suất ưu đãi chỉ 4,8%/năm, thậm chí một số chương trình còn thấp hơn, nhờ các gói hỗ trợ tín dụng từ ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, hiện tại, mức lãi suất này đã tăng lên 6,6%/năm, tiệm cận với lãi vay thương mại, khiến nhiều người có thu nhập trung bình - thấp “chùn tay”.
“Tôi để dành được khoảng 300 triệu đồng, định vay thêm ngân hàng khoảng 1,2 tỷ đồng để mua một căn nhà ở xã hội có giá 1,5 tỷ đồng ở gần công ty, nhưng khi biết phải trả lãi 6,6%/năm, tính ra mỗi tháng tiền lãi và gốc hơn 8 triệu đồng, nên đành dừng lại. Mức đó bằng cả nửa tháng lương, trong khi còn phải nuôi 2 con nhỏ ăn học và lo đủ thứ khác nữa…”, chị Nguyễn Thị Mỹ Linh - công nhân may tại Khu công nghiệp Sóng Thần (Bình Dương) chia sẻ.
Không riêng chị Linh, nhiều người lao động phổ thông khác dù đã đăng ký, thậm chí đủ điều kiện để mua nhà ở xã hội, nhưng vẫn phải gác lại kế hoạch vì không đủ khả năng trả lãi vay theo mặt bằng hiện tại. Bởi đây là gánh nặng lớn đối với một hộ gia đình thu nhập thấp, khi mà tiền trả nợ chiếm đến 50-60% thu nhập hàng tháng.
Theo các chuyên gia, việc phát triển nhà ở xã hội cần phải song hành cả “hai cánh”: Tháo gỡ về thủ tục cho doanh nghiệp và hỗ trợ tài chính cho người dân. Nếu chỉ thúc đẩy nguồn cung mà bỏ quên “đầu ra” thì những căn hộ xã hội được xây dựng cũng rơi vào tình trạng ế ẩm vì người cần nhà thì không đủ tiền mua, còn người có tiền thì không thuộc diện được mua.
