Đầu tuần qua, CTCP Hoàng Anh Gia Lai (mã HAG) đã công bố kế hoạch mua vào 5 triệu cổ phiếu quỹ. Thông tin này khiến nhiều nhà đầu tư bất ngờ bởi Công ty này thực hiện phát hành 1.500 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi và phát hành cổ phiếu thưởng tỷ lệ 2:1 với dự kiến dành các nguồn lực để huy động được đầu tư cho các dự án.
Tuy nhiên, nếu HAG thực hiện việc mua vào 5 triệu cổ phiếu, giả thiết ở mức giá 70.000 đồng/cổ phiếu, thì số tiền mà HAG chi cho việc mua cổ phiếu này lên tới 350 tỷ đồng. Không biết vì sao HAG lại định dùng một nguồn tiền lớn để mua cổ phiếu quỹ bởi tôi nghĩ rằng, nếu DN có nguồn tiền nhàn rỗi này thì nên giảm bớt lượng trái phiếu chuyển đổi phát hành, như vậy sẽ giúp các cổ đông hiện hữu giảm bớt tác động từ việc pha loãng cổ phiếu.
Một trường hợp khác là CTCP Thực phẩm Lâm Đồng (mã VDL). Ngày 12/10/2009 là ngày đăng ký cuối cùng của cổ đông để thực hiện phát hành 900.000 cổ phiếu tăng vốn điều lệ theo tỷ lệ 4:3, với giá bán 18.000 đồng/cổ phiếu. Mục đích của việc tăng vốn này là đầu tư cho dự án nâng công suất Nhà máy Rượu vang Đà Lạt lên 3 triệu lít/năm. Như vậy, số tiền Công ty thu về từ đợt này là 16,2 tỷ đồng (nếu bán hết cho cổ đông hiện hữu). Vậy nhưng, chỉ hơn 20 ngày kể từ khi kết thúc thời gian thu tiền phát hành thêm cổ phiếu (ngày 30/11 là ngày cuối cùng để nộp tiền), VDL lại có thông báo thực hiện mua 100.000 cổ phiếu quỹ từ nguồn lợi nhuận chưa phân phối và Quỹ Đầu tư phát triển. Giả thiết, mức giá mua bình quân là 30.000 đồng/cổ phiếu, nếu mua hết, số tiền VDL bỏ ra cũng lên tới 3 tỷ đồng, bằng 18,5% số tiền thu về của đợt phát hành.
Trong từng bối cảnh cụ thể thì việc mua cổ phiếu quỹ có thể cho là tín hiệu tích cực về việc đánh giá cao cổ phiếu của công ty từ chính ban lãnh đạo, hoặc để tối ưu hóa nguồn tiền nhàn rỗi hay giúp làm đẹp hơn chỉ tiêu tài chính của công ty. Nhưng với những trường hợp mà DN vừa thực hiện tăng vốn điều lệ, huy động vốn, sau đó lại dùng một nguồn tiền lớn để mua vào cổ phiếu quỹ liệu có hợp lý xét trên lợi ích của cổ đông gốc hay không? Chính vì vậy, cá nhân tôi hy vọng, cơ quan quản lý nên có những quy định chặt hơn về việc mua/bán cổ phiếu quỹ cũng như phát hành thêm cổ phiếu, trên cơ sở tạo áp lực để lãnh đạo DN làm tốt nhất nhiệm vụ của mình là tối ưu hóa việc sử dụng đồng vốn của NĐT.
