Sáng kiến cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo
Chia sẻ tại Phiên 2 “Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo - Sức bật để vươn mình” trong Phiên đối thoại cấp cao Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025 (VPSF 2025), bà Trương Lý Hoàng Phi, Phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP.HCM, CEO IBP/InnoEx cho biết, với kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực tư vấn 15 năm, bà đã đồng hành cùng hàng chục ngàn doanh nghiệp tư nhân, startup, các tập đoàn trong nước và quốc tế. Trong kỷ nguyên dữ liệu và công nghệ, đổi mới sáng tạo không còn là sự lựa chọn mà là điều kiện sống còn để các doanh nghiệp nâng cao năng suất, xây dựng lợi thế cạnh tranh và thực thi các cam kết quốc tế.
“Việt Nam có những bước tiến đáng tự hào trên Bảng xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII). Chúng ta đứng hạng 36 về đầu ra nhưng vẫn còn tụt hậu ở hạng 53 về đầu vào từ thể chế, nhân lực cho đến hạ tầng. Điều đó cho thấy tiềm năng sáng tạo của người Việt rất mạnh nếu chúng ta quyết liệt hơn thông những điểm nghẽn mang tính hệ thống nêu trên”, bà Phi cho biết.
 |
Bà Trương Lý Hoàng Phi, Phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP.HCM, CEO IBP/InnoEx phát biểu tại sự kiện (Ảnh: Chí Cường) |
Từ kinh nghiệm của người làm tư vấn, cùng kết quả của 12 phiên đối thoại với hàng trăm doanh nghiệp Việt Nam trên khắp các tỉnh, thành trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân Việt Nam 2025, theo bà Phi, đổi mới sáng tạo tư nhân cần ba trụ cột: thứ nhất là tài chính đủ mạnh, thứ hai là lãnh đạo đủ tầm và thứ ba là hệ sinh thái đủ rộng để lan tỏa. Từ ba định hướng này, bà Phi đề xuất một số sáng kiến.
Sáng kiến thứ nhất về tài chính cho đổi mới: Một là thúc đẩy quỹ đầu tư công - tư (PPP) - Nhà nước đóng góp 30 - 40% vốn cùng với tư nhân để tập trung cho các ngành mũi nhọn như Deep tech, Greentech và nông nghiệp số AI. Hai là nghiên cứu thí điểm mô hình trái phiếu xanh và trái phiếu chuyển đổi ESG để giúp nguồn vốn dài hạn, giảm rủi ro, khuyến khích doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư vào đổi mới, minh bạch, bền vững cho công nghệ và đổi mới.
Nhóm thứ hai là kiến tạo thế hệ lãnh đạo đổi mới và hội nhập: Triển khai chương trình quốc gia về lãnh đạo đổi mới và hội nhập Innovation Mastery, hướng tới 1.000 lãnh đạo doanh nghiệp tư nhân có năng lực dẫn dắt đổi mới trong nước, đồng thời kết nối với các trung tâm đổi mới toàn cầu. Sáng kiến này nhằm hình thành một thế hệ lãnh đạo các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam vừa có bản lĩnh đổi mới, vừa có tư duy hội nhập quốc tế và sẵn sàng đưa Việt Nam bước lên một bậc thang cạnh tranh mới.
Đồng thời, phổ cập kỹ năng số quốc gia, trong đó Nhà nước cần tài trợ 50% chi phí học tập các kỹ năng về AI, dữ liệu, tự động hóa. Đổi lại, các doanh nghiệp có thể chi trả 50% còn lại và cam kết tuyển dụng một phần học viên, tạo nguồn nhân lực có trang bị đầy đủ về kỹ năng số.
Nhóm thứ ba là thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới thông qua ba nhóm giải pháp: Thứ nhất là hướng dẫn thúc đẩy tiến trình thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo tư nhân theo mô hình PPP. Thứ hai là đơn giản hóa các thủ tục và hình thành các ban quản lý riêng cho các chương trình sandbox trên các ngành, đặc biệt là những ngành như Fintech, Greentech. Và nhóm thứ ba là Liên minh Dữ liệu quốc gia, các kho sáng chế chung để tạo hạ tầng chia sẻ dữ liệu, công nghệ sáng chế giúp các doanh nghiệp lớn nhỏ cùng nhau tham gia và lan tỏa đổi mới trên nhiều lĩnh vực.
Tạo môi trường cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo
Cùng chia sẻ kiến nghị tại Phiên 2 “Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo - Sức bật để vươn mình”, ông Phan Minh Thông, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh - công ty tư nhân xuất khẩu nguyên liệu tiêu và cà phê, cùng các gia vị với doanh số khoảng 350 triệu USD/năm, xuất khẩu sang 120 nước đưa ra 4 kiến nghị chính.
Thứ nhất, thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu ở các vùng nguyên liệu. Chế biến sâu có thể nâng cao được giá trị và nâng cao được vị thế của doanh nghiệp Việt Nam, giải quyết được rất nhiều việc làm.
Thứ hai, Việt Nam xuất khẩu đứng số 1, số 2, số 3 rất nhiều hàng nguyên liệu, vậy tại sao không lập các sở giao dịch hàng hóa? Đây sẽ là nơi giúp doanh nghiệp có được nguồn vốn tốt, đồng thời tạo ra lượng công việc khổng lồ. Sở giao dịch hàng hóa cũng sẽ tạo ra những sản phẩm cho trung tâm tài chính.
Thứ ba, chuẩn hóa các doanh nghiệp về minh bạch, dữ liệu, hệ thống. Đây cũng chính là những sản phẩm của trung tâm tài chính, bởi hoạt động mua bán các công ty vừa và nhỏ là một trong những lĩnh vực đã và đang phát triển trên thế giới.
 |
Ông Phan Minh Thông, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phúc Sinh (Ảnh: Chí Cường) |
Thứ tư, về việc đóng thuế và hoàn thuế VAT.
Trong khi đó, ông Hoàng Mai Chung, Chủ tịch Meey Group nhấn mạnh việc doanh nghiệp đổi mới sáng tạo cần được bảo vệ về pháp lý.
“Đất nước muốn có những doanh nghiệp công nghệ số, khởi nghiệp đổi mới sáng tạo thành công với giá trị hàng tỷ đô, kinh doanh đa quốc gia mang thương hiệu Việt, cũng như mang những sản phẩm số có ích cho xã hội thì tôi mong muốn hãy bảo vệ chúng tôi về mặt pháp lý. Vì trong môi trường làm việc đổi mới sáng tạo, một số quy định và hành lang pháp lý chưa hoàn thiện, chưa rõ ràng, khiến doanh nghiệp gặp khó. Nếu muốn có giấy phép hoạt động, chúng tôi phải tự điều chỉnh sản phẩm/dịch vụ - như vậy thay vì có tính mới, tính khác biệt, sản phẩm/dịch vụ trở thành kiểu truyền thống”, ông Chung cho biết.
 |
Ông Hoàng Mai Chung, Chủ tịch Meey Group (Ảnh: Chí Cường) |
