Tham gia trả lời chất vấn về việc nhiều doanh nghiệp muốn đầu tư điện mặt trời tự sản tự tiêu - như một giải pháp nhằm giảm áp lực cho hệ thống điện khi nguồn cung có những khó khăn - nhưng chưa làm được vì thiếu hành lang pháp lý, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên đã có thêm những giải trình liên quan đến Quy hoạch Điện VIII.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, trong Quy hoạch Điện VIII, tới năm 2030 điện mặt trời được quy hoạch công suất là 12.836 MW (8,5%, không bao gồm điện mặt trời mái nhà hiện hữu), gồm các nguồn điện mặt trời tập trung 10.236 MW, nguồn điện mặt trời áp mái tự sản, tự tiêu và cho nối lưới là khoảng 2.600 MW. Điện gió trên bờ và gần bờ là 21.880 MW (14,5% tổng nguồn), điện gió ngoài khơi là 6.000 MW (4% tổng nguồn) và điện sinh khối, điện rác là 2.270 MW (1,5% tổng nguồn).
Tổng tiềm năng thị trường cho DPPA tại Việt Nam có thể lên tới 108.000 GWh, với hơn 1.000 doanh nghiệp công nghiệp là khách hàng sử dụng điện lớn (gồm 89 công ty có cổ đông quốc tế, 500 công ty có mục tiêu bền vững chính thức, 13 công ty cam kết mục tiêu RE100 - sử dụng 100% điện tái tạo trong các hoạt động của mình trên toàn cầu, 19 công ty thuộc Liên minh Người mua năng lượng tái tạo (REBA), 15 công ty đã ký tuyên bố chính thức hỗ trợ cho DPPA tại Việt Nam). Năng lượng tái tạo ở đây bao gồm các dạng điện gió, điện mặt trời, điện gió ngoài khơi, điện sinh khối…, trong đó có điện mặt trời mái nhà.
Việc “tổng nguồn năng lượng tái tạo không kể thủy điện, đã chiếm cơ cấu tới 28,5% so với tổng nguồn, đây là cơ cấu rất lớn, ngay cả những nước có trình độ công nghệ phát triển, đặc biệt trong lĩnh vực lưới điện thông minh, có các thiết bị lưu trữ điện và giá điện ở mức độ cao cũng chỉ ở trên dưới 20%”, Bộ trưởng Diên cho hay.
Việc đặt mục tiêu về năng lượng tái tạo trong hệ thống điện như vậy cũng được cho là mức phấn đấu cao, ngoài nỗ lực của Việt Nam rất cần sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế nhất là cam kết chuyển dịch năng lượng (JETP).
Trong điều kiện công nghệ hạ tầng năng lượng của nước ta, để thực hiện các mục tiêu nguồn điện được nêu trong Quy hoạch điện VIII thì phải tập trung nghiên cứu đầu tư lưới điện thông minh, đầu tư phát triển hệ thống lưu trữ điện, đồng thời thúc đẩy thực hiện thị trường điện ở cả 3 cấp độ là phát điện cạnh tranh - bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.
Đồng thời, biểu giá bán lẻ điện phải nghiên cứu để có tính linh hoạt hơn, theo đó nguồn điện nền là thủy điện và các nguồn nhiệt điện phải có giá cao để bù đắp cho các loại năng lượng tái tạo khi thực hiện cơ chế tự sản tự tiêu, hoặc là để huy động được nguồn năng lượng tái tạo như cơ cấu đặt ra.
Như vậy, để khai thác được năng lượng tái tạo nhất là điện gió điện mặt trời thì phải đẩy mạnh khuyến khích các hoạt động đầu tư điện mặt trời, tự sản tự tiêu không nối lưới, phải xây dựng, ban hành được cơ chế mua bán điện trực tiếp, đẩy mạnh phát triển các loại thiết bị lưu trữ điện và thị trường điện, kể cả thị trường phát điện cạnh tranh, bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.
Hiện nay, Bộ Công thương đã và đang trình Chính phủ ban hành Nghị định để phát triển điện mặt trời áp mái. Khi Chính phủ chính thức có chủ trương cho phép xây dựng Nghị định theo khuyến nghị của Bộ Tư pháp thì Bộ Công thương sẽ xây dựng theo quy trình. Bộ đang trình Chính phủ cho ban hành cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) trên cơ sở nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
Nói thêm về điện mặt trời áp mái, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, việc phát triển điện mặt trời không giới hạn về công suất là trong bối cảnh công nghệ của chúng ta phát triển, các nhà đầu tư năng lượng áp mái không gây áp lực đến truyền tải. Vì nếu không có tỷ trọng điện nền ổn định, chiếm khoảng 80-85%, thì không có một quốc gia nào có thể phát triển vô hạn định với điện mặt trời.
Dự thảo Cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà của Bộ Công thương hiện mới dừng lại ở việc khuyến khích lắp đặt tại nhà ở, công sở, trụ sở của doanh nghiệp để tự sử dụng và không bán điện cho tổ chức, cá nhân khác.
Tại Dự thảo Cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà, Bộ Công thương đưa ra giải pháp phân bổ phát triển điện mặt trời cho các địa phương trên cơ sở cường độ bức xạ, số giờ nắng trung bình trong năm và phụ tải hiện có. Đồng thời, hạn chế đối tượng áp dụng cơ chế, chỉ các đối tượng được cấp có thẩm quyền phê duyệt mới được triển khai phát triển. Việc kiểm soát phát triển điện mặt trời mái nhà sẽ được giao các địa phương quyết định và chịu trách nhiệm.
