Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
Chỉ áp dụng thủ tục chấp thuận đầu tư với các lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm
Ngày 11/11, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình của Chính phủ về dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi).
Theo tờ trình của Chính phủ, mục đích ban hành Luật Đầu tư (sửa đổi) là nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, đồng thời cắt giảm một số ngành, nghề không cần thiết, bất hợp lý. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý giữa các cơ quan trung ương và cơ quan địa phương trên cơ sở đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế.
Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) đã thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư. Theo đó, không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với: dự án nhà ở thương mại, khu đô thị được lựa chọn nhà đầu tư thông qua hình thức đấu giá hoặc đấu thầu, dự án đã trúng đấu giá quyền khai thác khoáng sản; dự án hạ tầng kỹ thuật cụm công nghiệp; dự án đầu tư thuộc trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (trừ các dự án quan trọng, có tác động, ảnh hưởng lớn đến kinh tế xã hội như dự án sân bay, cảng biển, khu công nghiệp…).
Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư cho Thủ tướng Chính phủ và Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh. Đối với những dự án quan trọng, cần có cơ chế, chính sách đặc thù, khác với quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư sau khi được sự đồng ý của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Đồng thời, tiếp tục đơn giản hoá thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng lược bỏ một số nội dung thẩm định không thực sự cần thiết phải xem xét ngay ở giai đoạn chấp thuận chủ trương đầu tư…
Lý giải việc không bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư để giảm rào cản đầu tư như một số ý kiến, Chính phủ cho biết, Kết luận số 194-KL/TW ngày 20/9/2025, Bộ Chính trị đã chỉ đạo tiếp tục quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục này.
Thực tế, việc chấp thuận chủ trương đầu tư cũng là cơ sở, văn bản pháp lý ghi nhận, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong việc thực hiện dự án đầu tư, bảo đảm việc thực hiện các cam kết của nhà nước với nhà đầu tư về ưu đãi đầu tư, các chính sách đặc biệt đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.
Thứ hai, việc chấp thuận chủ trương đầu tư là công cụ sàng lọc các dự án nhạy cảm, có tác động, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, môi trường, là công cụ để kiểm soát, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững.
Thứ ba, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư liên quan đến quy hoạch, đất đai, môi trường,... Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư rà soát đồng thời các nội dung này ngay từ giai đoạn chuẩn bị thực hiện dự án nhằm cắt giảm thời gian và chi phí so với việc thực hiện từng thủ tục độc lập về đất đai, quy hoạch, xây dựng…
Việc không quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư sẽ dẫn đến tình trạng nhà đầu tư không biết phải bắt đầu từ thủ tục nào để thực hiện một dự án.
Bên cạnh đó, việc bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư sẽ dẫn đến tình trạng các pháp luật chuyên ngành sẽ phải quy định thêm thủ tục để xem xét về dự án đầu tư khi thực hiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, giao khu vực biển, cấp phép xây dựng, môi trường…, làm nặng nề hơn về thủ tục hành chính và làm mất công cụ để kiểm soát, kiểm tra, giám sát, đánh giá tổng thể về dự án đầu tư.
Thẩm tra về nội dung này, Ủy ban Kinh tế - Tài chính đề nghị Chính phủ rà soát kỹ lưỡng, chỉ những trường hợp thật cần thiết mới quy định việc thực hiện theo quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư. Lập luận kỹ lưỡng cơ sở, lý lẽ của việc bỏ toàn bộ thẩm quyền của Quốc hội trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư. Đồng thời, phải giản lược, đơn giản hơn nữa nội dung chấp thuận chủ trương đầu tư…
Mở rộng cơ chế “luồng xanh”, cắt giảm hàng chục ngành, nghề kinh doanh có điều kiện
Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) cho phép các dự án đầu tư tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và khu chức năng trong khu kinh tế được quyền lựa chọn đăng ký đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt (luồng xanh) tại Điều 28 dự thảo Luật, trừ một số dự án có tác động lớn đến phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng như dự án sân bay, cảng biển… tại khu kinh tế, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế và dự án đầu tư thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Thủ tướng Chính phủ.
Quy định này đã có tại Luật Đầu tư năm 2020, việc mở rộng đối tượng được thực hiện cơ chế luồng xanh sẽ tạo thuận lợi tối đa về thủ tục hành chính trong các khu này.
Một trong những điểm mới nữa của dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) là cắt giảm 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện; thu hẹp, sửa đổi phạm vi của 20 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện; quy định nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh, làm cơ sở để thực hiện “tiền kiểm” và chuyển sang cơ chế “hậu kiểm”.
Về nội dung này, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục tin gọn, cắt giảm thêm các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh, chỉ giữ lại những điều kiện thật sự cần thiết vì lý do hiến định là bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức, sức khỏe cộng đồng…
Đồng thời, cần có sự phân định rõ ràng giữa điều kiện hành nghề của cá nhân với điều kiện đầu tư kinh doanh của chủ thể đầu tư kinh doanh khi đầu tư, kinh doanh dưới hình thức một tổ chức, pháp nhân kinh doanh.
