Trong khuôn khổ sự kiện ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác phát triển nguồn nhân lực giữa Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) và Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA Việt Nam) ngày 29/10 tại Hà Nội, phiên thảo luận với chủ đề “Xu hướng ESG và tài chính xanh: Cơ hội và thách thức với ngành ngân hàng” đã diễn ra nhằm trao đổi về cơ hội, thách thức và hướng đi để ESG thực sự trở thành động lực tăng trưởng bền vững của ngành ngân hàng Việt Nam.
Phiên thảo luận chiến lược đã mang đến góc nhìn đa chiều từ bốn nhóm chủ thể: tổ chức nghề nghiệp quốc tế, ngân hàng thương mại, đơn vị tư vấn - kiểm toán, và doanh nghiệp công nghệ - dữ liệu.
Mở đầu phiên thảo luận, bà Nguyễn Thị Thanh Nga, Trưởng phòng cao cấp Khối nguồn vốn và Thị trường tài chính, VPBank, chia sẻ rằng ESG đã trở thành trụ cột trong chiến lược phát triển của ngân hàng.
“VPBank triển khai chiến lược ESG rất sớm, nhờ định hướng cởi mở và tầm nhìn dài hạn của ban lãnh đạo. Từ năm 2016, VPBank là ngân hàng đầu tiên tại Việt Nam đưa các tiêu chí môi trường - xã hội vào quy trình thẩm định và quản lý tín dụng. Điều đó có nghĩa, 100% các khoản vay doanh nghiệp đều được đánh giá không chỉ dựa trên khả năng sinh lời mà còn trên tác động môi trường - xã hội, thể hiện tư duy phát triển bền vững mang tính nền tảng,” bà Nga cho biết.
 |
Đại diện VPBank chia sẻ rằng, ngân hàng là ngành không trực tiếp phát thải nhiều, nhưng phải quản lý các yếu tố ESG trong toàn bộ danh mục khách hàng. Điều này khiến việc thu thập và chuẩn hóa dữ liệu ESG trở nên rất phức tạp, bởi khách hàng của ngân hàng trải rộng từ doanh nghiệp lớn đến doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), với mức độ minh bạch dữ liệu rất khác nhau.
“Với doanh nghiệp lớn, việc thu thập dữ liệu thuận lợi hơn vì họ đã phải công bố báo cáo bền vững theo quy định. Tuy nhiên, khó khăn nằm ở chỗ các dự án lớn thường có đặc thù kỹ thuật cao, nhiều chỉ số chi tiết, buộc chúng tôi phải liên hệ trực tiếp với khách hàng, trao đổi bổ sung để có đủ thông tin cần thiết. Việc này làm tăng khối lượng công việc, kéo dài thời gian xử lý hồ sơ và ảnh hưởng đến tốc độ phục vụ khách hàng.
Còn với các SME, thách thức lại nằm ở việc họ chưa có bộ phận ESG chuyên trách, thậm chí chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc cung cấp các chỉ số bền vững. Nhiều chủ doanh nghiệp vừa lo vận hành, vừa phụ trách tài chính, nên việc đáp ứng yêu cầu dữ liệu ESG từ ngân hàng là điều không dễ dàng,” bà nói.
Dưới góc nhìn tư vấn, bà Trương Hạnh Linh, Thành viên điều hành, Trưởng dịch vụ Tư vấn Quản trị rủi ro và Phát triển bền vững, KPMG Việt Nam, chỉ ra một điểm đáng mừng là nhận thức về ESG đang thay đổi nhanh chóng khi nhiều ngân hàng hiện nay coi ESG không chỉ là yêu cầu tuân thủ, mà còn là lợi thế cạnh tranh chiến lược giúp họ tiếp cận nguồn vốn xanh, phát triển sản phẩm mới và thu hút nhà đầu tư quốc tế.
“Theo quan sát của chúng tôi, khoảng 80% ngân hàng tại Việt Nam hiện đã tích hợp chiến lược ESG vào kế hoạch trung-dài hạn. Khoảng cách về mức độ sẵn sàng giữa các ngân hàng đang dần thu hẹp, và trong tương lai, chất lượng báo cáo phát triển bền vững sẽ phụ thuộc vào mức độ thực hành thực tế, chứ không chỉ dừng lại ở nhận thức hay truyền thông”, bà nói thêm.
Chia sẻ tại phiên thảo luận, bà Linh cho biết, trong quá trình tư vấn cho các ngân hàng quốc tế, các tổ chức này thường tích hợp tiêu chí ESG vào toàn bộ quy trình thẩm định tín dụng.
“Họ tiếp cận khách hàng không chỉ dưới góc độ “người cho vay vốn” mà còn là “đối tác đồng hành trong chuyển đổi xanh”. Với doanh nghiệp lớn, họ áp dụng yêu cầu chặt chẽ; với SME, họ kết hợp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo để giúp doanh nghiệp hiểu và tuân thủ từng bước", bà nói thêm.
Đại diện KPMG Việt Nam cho biết, đối với Việt Nam, thách thức hiện nay là thiếu hệ thống dữ liệu chuẩn hóa, đặc biệt ở các lĩnh vực tiêu thụ năng lượng, phát thải, hay sử dụng tài nguyên.
“Để vượt qua khó khăn, doanh nghiệp cần xây dựng hạ tầng dữ liệu ESG đồng bộ, với quy trình chia sẻ dữ liệu rõ ràng giữa các phòng ban, xác định cụ thể các trường dữ liệu cần thu thập. Song song đó, phải ứng dụng công nghệ từ nền tảng quản lý dữ liệu tập trung (ESG-data warehouse, ESG-data platform) đến các công cụ phân tích, và ở giai đoạn cao hơn là AI để hỗ trợ đo lường và báo cáo tự động".
Tuy nhiên, bà Linh nhấn mạnh, “công nghệ chỉ là công cụ”. Điều quan trọng nhất là doanh nghiệp phải đặt bài toán quản trị dữ liệu và giá trị kinh doanh lên hàng đầu. Khi dữ liệu sạch, quy trình rõ ràng, thì công nghệ mới thực sự phát huy hiệu quả trong hành trình báo cáo bền vững.
Bà Trương Minh Trang, Giám đốc tư vấn nghiệp vụ doanh nghiệp FPT Digital, Tập đoàn FPT chia sẻ dưới góc độ công nghệ rằng ESG và dữ liệu có mối liên hệ chặt chẽ và tương hỗ. Các bộ tiêu chí ESG đòi hỏi khối lượng dữ liệu định lượng và định tính rất lớn, trong khi tại nhiều ngân hàng, dữ liệu lại đang phân tán ở nhiều hệ thống khác nhau từ tín dụng, kế toán, nhân sự đến báo cáo thuế.
“Giải pháp dài hạn là xây dựng nền tảng dữ liệu ESG tập trung (ESG-data platform), cho phép thu thập, chuẩn hóa và tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn, giúp các ngân hàng tự động hóa quy trình lập báo cáo phát triển bền vững, giảm sai sót và nâng cao tính minh bạch. Hệ thống cũng hỗ trợ phân tích rủi ro ESG, ví dụ như xác định các lĩnh vực nhạy cảm trong danh mục đầu tư, dự báo xu hướng và cảnh báo sớm để ngân hàng chủ động ứng phó,” bà Trang chia sẻ tại phiên thảo luận.
Đại diện FPT nhấn mạnh công nghệ không chỉ giúp “đo lường” ESG mà còn giúp “hành động” theo ESG, tức là biến những cam kết bền vững thành quy trình quản trị và ra quyết định cụ thể.
“Đây chính là bước tiến quan trọng để các ngân hàng Việt Nam tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế về báo cáo và quản trị phát triển bền vững,” bà Trang khẳng định.
Một thông điệp được các chuyên gia thống nhất và khẳng định xuyên suốt buổi thảo luận chính là “ESG tại ngân hàng không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành một phần trong chiến lược vận hành cốt lõi, được triển khai xuyên suốt từ quy trình tín dụng đến hoạt động nội bộ và công bố thông tin minh bạch".
