Trễ hạn
Theo thông tin của Báo Đầu tư, Tổng thanh tra Chính phủ vừa ban hành Kết luận thanh tra số 1850/KL - TTCP về việc chấp hành quy định của pháp luật trong thực hiện một số dự án sử dụng trái phiếu chính phủ còn dư từ các dự án nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên.
Điểm nhấn lớn nhất tại Kết luận số 1850 chính là việc có một độ trễ nhất định trong việc hoàn tất công tác thanh tra đối với các dự án nói trên.
Cụ thể, trên cơ sở kế hoạch thanh tra năm 2019, ngày 4/9/2019, Tổng thanh tra Chính phủ đã ký Quyết định số 633/QĐ - TTCP thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật trong thực hiện một số dự án sử dụng trái phiếu chính phủ còn dư tại các dự án nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên. Đoàn thanh tra đã thực hiện thanh tra từ ngày 16/9/2020 đến ngày 16/1/2020 tại Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) và một số đơn vị liên quan. Tuy nhiên, phải đến tận ngày 14/10/2022, Thanh tra Chính phủ mới ban hành được Kết luận thanh tra.
Các yêu cầu về xử lý kinh tế:
Thanh tra Chính phủ yêu cầu giảm trừ thanh toán hợp đồng với tổng số tiền là 8.123 triệu đồng tại 3 dự án.Giảm giá trị dự toán số tiền 3.838 triệu đồng, đồng thời giảm giá trị hợp đồng xây lắp 3.728 triệu đồng tại 6 dự án.
Điều đáng nói là những vi phạm, sai sót được đề cập trong Kết luận số 1850 là không nghiêm trọng, chỉ dừng ở mức kiểm điểm trách nhiệm.
Sau khi kết thúc việc cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên, tổng nguồn vốn còn dư từ hai công trình này là 17.771,8 tỷ đồng. Được sự phê duyệt của Quốc hội, phần vốn còn dư từ 2 công trình được Chính phủ quyết định giao danh mục dự án và kế hoạch vốn dư thành 3 đợt cho 42 dự án, trong đó đợt I là 22 dự án, đợt II là 17 dự án, đợt III là 4 dự án.
Đến thời điểm đoàn thanh tra vào cuộc (tháng 9/2020), tổng số vốn đã giao thực tế cho các dự án là 14.254,94/17.771,8 tỷ đồng kế hoạch vốn; tổng giá trị xây lắp hoàn thành được nghiệm thu là 13.959 tỷ đồng, trong đó 34/43 dự án đã được các cơ quan thanh tra chuyên ngành, Kiểm toán Nhà nước tiến hành thanh tra. Do đó, Thanh tra Chính phủ chỉ tiến hành thanh tra 7 dự án.
Các dự án nằm trong “tầm ngắm” của Thanh tra Chính phủ theo Quyết định số 633 là Dự án xây dựng cầu, đường hai đầu cầu Đắk Bla mới và vuốt nối với các đường hiện hữu thuộc Dự án tuyến tránh TP. Kon Tum; Dự án tuyến tránh TP. Kon Tum; Dự án Nâng cấp, mở rộng tuyến đường nối Quốc lộ 1 đến đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi và đường ven biển tỉnh Quảng Nam; Dự án thành phần Đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối giữa đường cao tốc Cầu Giẽ, tỉnh Ninh Bình với Quốc lộ 1, giai đoạn II; Dự án Xây dựng đường Hồ Chí Minh đoạn Năm Căn - Đất Mũi; Dự án Xây dựng cầu Cửa Hội trên Quốc lộ 8B, tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh; Dự án Mở rộng 4 cầu trên Quốc lộ 1, đoạn qua tỉnh Tiền Giang.
Trong số 7 dự án này, có 4 dự án do các đơn vị trực thuộc Bộ GTVT làm chủ đầu tư; 3 dự án được giao Sở GTVT các địa phương làm chủ đầu tư. Theo ghi nhận của Thanh tra Chính phủ, các dự án nêu trên đều đã hoàn thành và đang phát huy hiệu quả, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương được hưởng thụ.
Có ưu ái cho nhà thầu Xuân Trường
Mặc dù vậy, trong Kết luận số 1850, Thanh tra Chính phủ vẫn chỉ ra một số sai sót, khiếm khuyết thuộc trách nhiệm của các chủ đầu tư, trong đó có Dự án thành phần Đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối giữa đường cao tốc Cầu Giẽ, tỉnh Ninh Bình với Quốc lộ 1, giai đoạn II.
Được biết, Dự án này có mục tiêu đầu tư xây dựng bổ sung đoạn tuyến từ Km5+515 (tương ứng Km265+151,98 đường cao tốc Ninh Bình - Thanh Hóa), điểm cuối Km15+008,6 tại nút giao Mai Sơn với chiều dài 10,94 km. Dự án có tổng mức đầu tư 2.374 tỷ đồng, sử dụng phần vốn còn lại của giai đoạn I để thực hiện giải phóng mặt bằng và một số hạng mục cần thiết, còn lại sử dụng vốn dư từ các dự án nâng cấp, cải tạo Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên.
Chủ đầu tư Dự án là Sở GTVT Ninh Bình; nhà thầu thi công xây lắp là Doanh nghiệp tư nhân Xuân Trường. Sai sót lớn đầu tiên tại công trình này là việc Sở GTVT Ninh Bình thực hiện chỉ định thầu thi công toàn bộ hạng mục xây lắp cho Doanh nghiệp tư nhân Xuân Trường là vi phạm quy định của Luật Đấu thầu, bởi giai đoạn II của Dự án không thuộc đối tượng được chỉ định thầu theo quy định của Luật Đấu thầu và Điều 54, Nghị định số 63/2014/NĐ - CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ cũng cho rằng, Dự án có quy mô lớn, thực hiện nhiều công việc chuyển tiếp theo phân kỳ đầu tư, toàn bộ khối lượng xây lắp được triển khai bằng 1 gói thầu, nhưng chủ đầu tư và nhà thầu đã ký kết hợp đồng xây dựng bằng phương pháp bù trừ trực tiếp là không đúng quy định tại khoản 2, Điều 7, Thông tư số 08/2010/TT/BXD của Bộ Xây dựng về hướng dẫn phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng.
Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc ký kết hợp đồng không đúng cũng có nguyên nhân do thời điểm ký hợp đồng, UBND tỉnh Ninh Bình chưa ban hành các chỉ số, hệ số giá và các văn bản pháp luật về hợp đồng xây dựng cũng không có quy định cụ thể thế nào là hợp đồng xây dựng đơn giản. Trách nhiệm cho sai sót này thuộc về Sở GTVT Ninh Bình và UBND tỉnh Ninh Bình.
Cũng tại Dự án thành phần Đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối giữa đường cao tốc Cầu Giẽ, tỉnh Ninh Bình với Quốc lộ 1, giai đoạn II, cơ quan giao vốn đã giao vượt nhu cầu, dẫn đến tồn đọng vốn đến thời điểm thanh tra là 926.579 triệu đồng. Sở GTVT Ninh Bình thu hồi tạm ứng của nhà thầu không đầy đủ theo từng đợt thanh toán là sai quy định tại Nghị định số 37/2015/NĐ - CP quy định chi tiết về hợp đồng xây dựng và chính hợp đồng đã ký với nhà thầu. Chủ đầu tư cũng tỏ ra “ưu ái” với Doanh nghiệp tư nhân Xuân Trường khi tạm ứng cho nhà thầu này với số tiền 426.749 triệu đồng mà không xác định các khối lượng thi công không được điều chỉnh giá. Điều này là vi phạm điểm d, khoản 5, Điều 18, Nghị định số 37/2015/NĐ - CP.
Tại dự án này, Thanh tra Chính phủ yêu cầu thực hiện giảm trừ thanh toán số tiền 3.078 triệu đồng mà Doanh nghiệp tư nhân Xuân Trường không thực hiện theo đúng hợp đồng thuộc các hạng mục: bến tạm, hàng rào cầu Đông Thịnh; hàng rào các cầu: Mai Sơn, Quán Vinh, Đông Thịnh 2, Đông Hội.
Thanh tra Chính phủ yêu cầu Sở GTVT Ninh Bình, Ban quản lý Dự án Xây dựng công trình giao thông Ninh Bình sớm chấn chỉnh, khắc phục và xử lý trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan đến Dự án thành phần đầu tư xây dựng tuyến đường kết nối giữa đường cao tốc Cầu Giẽ, tỉnh Ninh Bình với Quốc lộ 1, giai đoạn II.
Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư được yêu cầu rà soát, nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung những quy định còn khác nhau giữa Luật Đấu thầu và Luật Đầu tư công, trong đó có quy định về hồ sơ thầu, bảo đảm áp dụng thuận lợi, đúng quy định. Bộ GTVT sớm xây dựng và ban hành định mức thi công đóng cọc cừ tràm bằng máy phù hợp với điều kiện thi công cơ giới hiện nay, đảm bảo áp dụng thuận lợi, đúng quy định.
