Giá trị mà AI dự kiến mang lại cho nền kinh tế toàn cầu đến năm 2030 lên tới 5.000 tỷ USD, theo Báo cáo “Nền kinh tế AI Việt Nam 2025” do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) phối hợp với Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) thực hiện và công bố hôm qua (12/6).
Những năm gần đây, AI đã trở thành một trong những động lực chính thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển kinh tế trên toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Sự phát triển của AI không chỉ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế, mà còn mở ra nhiều cơ hội đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực sản xuất, dịch vụ và quản lý xã hội.
Theo ước tính của Công ty tư vấn chiến lược Boston Consulting Group (BCG), AI sẽ trở thành động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững tại Việt Nam, với quy mô dự kiến đạt 120 - 130 tỷ USD vào năm 2040. Tốc độ tăng trưởng xuất phát từ tăng trưởng doanh thu tiêu dùng (45 - 55 tỷ USD) và tăng trưởng lợi nhuận nhờ nâng cao năng suất (60 - 75 tỷ USD).
Ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC cho biết, trước cơ hội lịch sử này, Việt Nam quyết tâm không chỉ tham gia, mà còn thiết lập một vị thế vững chắc ở lĩnh vực then chốt này, thông qua việc chủ động thúc đẩy hợp tác sâu rộng với các quốc gia, nền kinh tế và các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới.
Theo nhận định của các chuyên gia, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi đặc biệt quan trọng, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ 4 diễn ra mạnh mẽ, với những đột phá mới về những công nghệ chiến lược như AI, bán dẫn, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo và dữ liệu lớn đang định hình lại chuỗi giá trị toàn cầu và làm thay đổi cấu trúc các nền kinh tế.
Để tận dụng tối đa tiềm năng từ AI, Việt Nam đã đặt nền móng phát triển vững chắc và xác định AI là một trụ cột chiến lược quốc gia vào năm 2030. Nhiều chính sách thiết thực đang được triển khai để hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực, các công ty khởi nghiệp AI và hoạt động nghiên cứu phát triển. Đồng thời, AI đang được áp dụng ngày càng rộng rãi trong khu vực tư nhân.
Đáng kể nhất là vừa qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, quyết sách quan trọng, như Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị, Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia…
Thống kê của BCG cho thấy, năm 2024, Việt Nam đứng thứ 2 trong số các quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về số lượng start-up và vốn đầu tư tập trung vào AI, phản ánh sự quan tâm ngày càng lớn đến việc ứng dụng AI. Ông Arnaud Ginolin, Giám đốc điều hành BCG cho rằng, để thúc đẩy nền kinh tế AI, Việt Nam nên tập trung vào phát triển ba trụ cột.
Thứ nhất, mở rộng việc ứng dụng AI ở cả khu vực công và tư chính là chìa khóa để thúc đẩy nền kinh tế AI tăng trưởng theo cấp số nhân. “Cần xác định rõ các lĩnh vực có tác động lớn như dịch vụ chính phủ, quản lý môi trường và thiên tai, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ tài chính và giao thông - vận tải là ưu tiên trong ngắn hạn”, ông Arnaud Ginolin nói.
Thứ hai, hệ sinh thái AI đang phát triển của Việt Nam cần sự hỗ trợ có cấu trúc để mở rộng quy mô và khả năng cạnh tranh tại thị trường trong nước lẫn quốc tế. Các chương trình tài trợ quốc gia sẽ giúp các công ty khởi nghiệp tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi để hỗ trợ hoạt động kinh doanh.
Thứ ba, việc xây dựng nguồn nhân lực chuyên sâu đòi hỏi phát triển chương trình đào tạo AI đạt chuẩn quốc tế cho các bậc cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ, đồng thời triển khai các chương trình đào tạo nhân tài AI quy mô lớn với chất lượng hàng đầu, tương tự như chương trình của Nhật Bản.
Các chuyên gia của BCI cũng lưu ý, việc cân bằng giữa đổi mới đột phá trong AI và môi trường rủi ro cao đòi hỏi phải xây dựng một khung pháp lý linh hoạt, cho phép các nhà phát triển giải pháp AI được thử nghiệm trong môi trường có giám sát. Với Việt Nam, khung pháp lý cho sandbox cần được triển khai trước để tạo điều kiện cho việc thực hiện các hình mẫu khác và triển khai rộng hơn.
Theo ông Vũ Quốc Huy, sắp tới, NIC và JICA DX Lab (sáng kiến chuyên biệt của JICA nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số tại các quốc gia đang phát triển) sẽ phối hợp triển khai Chương trình Tăng tốc Khởi nghiệp AI tại Việt Nam nhằm hỗ trợ các start-up giai đoạn đầu nâng cao năng lực, tiếp cận thị trường, thu hút đầu tư và từng bước xây dựng nội lực cho hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực AI tại Việt Nam.
