Sáng 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí (TK,CLP).
Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Hồ Sỹ Hùng cho biết Dự thảo Luật gồm 6 chương và 37 điều, bám sát 3 chính sách lớn.
Chính sách 1: Nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác trong công tác TK, CLP để xây dựng văn hóa TK, CLP trong toàn xã hội.
Chính sách 2: Xây dựng cơ chế nhận diện hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí và chế tài xử lý đối với các hành vi này.
Chính sách 3: Hoàn thiện cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện, xử lý mạnh, có tính răn đe cao đối với các hành vi lãng phí.
Về các nội dung cơ bản, Thứ trưởng Hồ Sỹ Hùng báo cáo, dự thảo Luật đã quy định cụ thể 7 nhóm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và 6 nhóm quyền và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm cá nhân trong trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định pháp luật về phòng, chống lãng phí hoặc để xảy ra hành vi gây lãng phí trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý.
Ví dụ như không ban hành, chậm ban hành hoặc không tổ chức triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch TK, CLP trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý; không ban hành, chậm ban hành hoặc ban hành các văn bản trái pháp luật, gây lãng phí; không báo cáo hoặc chậm báo cáo, báo cáo không đầy đủ các thông tin theo quy định, yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền…
Vẫn theo Thứ trưởng, dự thảo Luật được hoàn thiện theo hướng tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân đều có quyền cung cấp thông tin phát hiện lãng phí. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhận được thông tin về lãng phí có trách nhiệm kiểm tra, làm rõ, thông tin phát hiện lãng phí; ngăn chặn, khắc phục kịp thời trường hợp có lãng phí xảy ra; xử lý theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và công khai kết quả xử lý; giải trình trước cơ quan chức năng về việc để xảy ra lãng phí. Đồng thời, giao Chính phủ quy định chi tiết các biện pháp bảo vệ cơ quan, tổ chức cung cấp thông tin phát hiện lãng phí, người đấu tranh chống lãng phí và người thân của người đấu tranh chống lãng phí để thể chế hóa Quy định số 231-QĐ/TW.
Đáng chú ý, Dự thảo Luật đã đưa ra 9 nhóm hành vi gây lãng phí và 9 nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí để đảm bảo có đầy đủ cơ chế xử lý đối với một số hành vi mà Luật hiện hành chưa quy định. Đồng thời, bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết từng hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm cụ thể và chế tài xử lý kỷ luật tương ứng đối với người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị và các cá nhân có liên quan trong trường hợp thực hiện hành vi vi phạm hoặc hành vi gây lãng phí.
Để có thêm cơ sở để nhân dân và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện quyền giám sát, theo dõi tình hình quản lý, sử dụng các nguồn lực của nền kinh tế, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về việc công khai bắt buộc đối với một số loại tài liệu, thông tin liên quan đến TK, CLP bao gồm: kế hoạch thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; các Chương trình, báo cáo kết quả công tác TK, CLP của các Bộ, ngành, địa phương; đặc biệt là các thông tin về hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí, Thứ trưởng Hồ Sỹ Hùng cho hay.
Về những nội dung bổ sung, ông Hùng cho biết dự thảo Luật đã bổ sung một số nội dung lớn như bổ sung nguyên tắc để đảm bảo phòng, chống lãng phí trong toàn bộ quá trình xây dựng chính sách, soạn thảo, theo dõi thi hành pháp luật.
Theo đó, Dự thảo Luật đã quy định rõ nguyên tắc bảo đảm TK, CLP trong toàn bộ quá trình xây dựng chính sách, soạn thảo, theo dõi thi hành pháp luật nhằm kịp thời phát hiện những điểm nghẽn, nút thắt và đề xuất giải pháp xử lý, đảm bảo đồng bộ, thống nhất với chủ trương, đường lối của Đảng.
Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với sự cần thiết ban hành Luật thay thế Luật THTK, CLP.
Phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật đã mở rộng so với Luật hiện hành, bổ sung các nội dung TK, CLP về tài chính công, tài sản công, tổ chức bộ máy, năng lượng. Thường trực Ủy ban KTTC cho rằng, quy định tại dự thảo Luật cơ bản đã bao quát được lĩnh vực cần TK, CLP theo chủ trương của Đảng, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, thống nhất với các Chương trình, Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí cũng như yêu cầu của thực tiễn, báo cáo thẩm tra sơ bộ nêu rõ.
Về đối tượng áp dụng, có ý kiến tại cơ quan thẩm tra cho rằng, cần có sự điều chỉnh trong cách tiếp cận, cụ thể là đối với doanh nghiệp tư nhân, việc điều chỉnh bằng Luật nên tập trung vào các hành vi lãng phí có tác động tiêu cực đến lợi ích công cộng, chứ không nên can thiệp sâu vào hoạt động quản trị nội bộ. Các hành vi này có thể bao gồm: Lãng phí tài nguyên quốc gia như đất đai, khoáng sản, nước. Lãng phí năng lượng không tuân thủ các quy định về tiết kiệm năng lượng. Các hành vi gây ô nhiễm môi trường do sản xuất kém hiệu quả.
Chủ nhiệm Ủy ban thẩm tra Phan Văn Mãi cũng đề nghị bổ sung nguyên tắc “Việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí cần phân biệt rõ giữa hành vi gây lãng phí do thiếu trách nhiệm, vi phạm pháp luật với các rủi ro khách quan trong quá trình đổi mới, thực hiện cơ chế, chính sách thí điểm” nhằm tạo không gian pháp lý để cán bộ dám nghĩ, dám làm, không bị “đánh đồng” giữa thất bại trong thử nghiệm và sai phạm; vừa kiểm soát được lãng phí vừa khuyến khích tính chủ động, năng động của cán bộ, công chức.
Dự kiến Luật tiết kiệm, chống lãng phí sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 tới.
