Xanh, thông minh là tất yếu
Ông Nguyễn Thành Chương, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Khu công nghiệp Thành Thành Công cho biết, Khu công nghiệp Thành Thành Công có quy mô 1.300 ha, đã lấp đầy khoảng 95 - 98% diện tích, với tổng số vốn thu hút đến nay đạt trên 2,3 tỷ USD. Trong đó, hơn 80% dòng vốn đầu tư vào Khu công nghiệp đến từ Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Để thu hút và duy trì được tệp khách hàng này, theo ông Chương, cần có định hướng phát triển rõ ràng từ Chính phủ, đặc biệt là mô hình khu công nghiệp sinh thái, đảm bảo đáp ứng các tiêu chí do các bộ, ngành đề ra. Song song đó, việc kết nối hệ sinh thái bền vững, thúc đẩy cộng sinh công nghiệp và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là yếu tố then chốt để đáp ứng nhu cầu đầu tư và kinh doanh mới.
Đối với việc sử dụng năng lượng sạch và năng lượng tái tạo, TTC từ lâu đã xem đây là xu hướng tất yếu, đồng thời là một trong những tiêu chí quan trọng khi xây dựng khu công nghiệp xanh theo chuẩn ESG để đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư quốc tế.
“Hệ sinh thái khu công nghiệp, kho bãi, nhà xưởng và logistics của TTC đã sớm đầu tư năng lượng mặt trời trên mái nhà và các hệ thống điện mặt trời. Hiện tại, tỷ lệ sử dụng năng lượng tái tạo tại Khu công nghiệp Thành Thành Công đã đạt khoảng 20%”, ông Chương chia sẻ.
Theo các chuyên gia, thị trường bất động sản công nghiệp Việt Nam đang bước sang “giai đoạn 2.0”, nơi mà yếu tố “xanh - thông minh - bền vững” trở thành chuẩn mực mới, không còn là lựa chọn tùy chọn. Sự thay đổi này cũng đặt ra yêu cầu khu công nghiệp không thể chỉ là đất và nhà xưởng, mà phải là hệ sinh thái công nghiệp - dịch vụ - logistics tích hợp, đáp ứng chuẩn mực quốc tế về xanh, thông minh và bền vững.
Ông Trần Tấn Sỹ, Phó tổng giám đốc Tập đoàn KN Holdings cho biết, KN Holdings đang triển khai hai dự án trọng điểm, gồm Khu công nghiệp Bàu Cạn - Tân Hiệp (KNIC Nam Long Thành, 1.000 ha) và Khu công nghiệp Xuân Quế - Sông Nhạn (KNIC Đông Long Thành, 1.000 ha). Hai dự án này đã được phê duyệt chủ trương đầu tư vào cuối năm 2024 và phê duyệt quy hoạch 1/2000 vào tháng 10/2025.
“Chúng tôi đang hoàn thiện thiết kế kỹ thuật để sẵn sàng khởi công đồng thời với thời điểm khánh thành sân bay quốc tế Long Thành vào đầu năm 2026. Thay vì phát triển theo mô hình cắt đất cho thuê truyền thống, KN Holdings định hướng tạo giá trị gia tăng trên đất bằng cách phát triển các cụm liên kết ngành, là nền tảng để đổi mới, sản xuất và sáng tạo giá trị bền vững”, ông Sỹ thông tin.
Theo ông Sỹ, xanh, thông minh và liên kết ngành không còn là xu hướng của các khu công nghiệp, mà đã trở thành yếu tố bắt buộc để tạo lợi thế cạnh tranh trong thu hút FDI. KN Holdings xác định rõ, muốn nâng cao giá trị gia tăng cho nhà đầu tư thứ cấp, khu công nghiệp phải vận hành như một hệ sinh thái. Vì vậy, Tập đoàn phát triển khu công nghiệp theo mô hình hệ sinh thái liên kết ngành, tập trung vào bán dẫn, trung tâm dữ liệu, hàng không, xe điện và logistics thông minh. Mỗi cụm có hạ tầng chuyên biệt, gắn với chuỗi cung ứng, trung tâm đổi mới sáng tạo và phát triển nhân lực, tạo nên mô hình “Work - Live - Learn - Innovate” - nơi doanh nghiệp sản xuất, nghiên cứu, đào tạo và sinh sống trong cùng một hệ sinh thái bền vững.
Tương tự, Prodezi Long An đã chủ động phát triển khu công nghiệp sinh thái với tinh thần “làm trước, dẫn đầu”. Dự án được quy hoạch theo tiêu chí của UNIDO (Tổ chức Phát triển công nghiệp Liên hợp quốc) và Thông tư 05/2024/TT-BXD của Bộ Xây dựng, bảo đảm tối thiểu 25% diện tích mảng xanh, hệ thống hạ tầng kỹ thuật dùng chung nhằm giảm phát thải, khu nhà ở công nhân và khu tiện ích xã hội.
Ông Trương Khắc Nguyên Minh, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Prodezi Long An cho biết khẳng định: “Chúng tôi không chờ chính sách hoàn thiện mới làm. Chủ đầu tư phải chủ động đi trước, vừa đồng hành cùng Nhà nước, vừa tạo mẫu hình thực tế cho thị trường”.
Bài toán cần giải
Nói về điều kiện tiên quyết đón dòng vốn chất lượng cao, ông Trần Tấn Sỹ, Phó tổng giám đốc Tập đoàn KN Holdings nhìn nhận, với nhà đầu tư Đài Loan (Trung Quốc) hay Mỹ, hai yếu tố quyết định khi chọn điểm đến là nguồn điện và nhân lực kỹ thuật. Việt Nam đang đi đúng hướng trong chính sách thu hút FDI nhưng đây vẫn là “hai bài toán trọng điểm” cần được giải sớm nếu muốn đón làn sóng dịch chuyển công nghệ cao.
Theo ông Sỹ, hạ tầng công nghiệp tại Việt Nam, đặc biệt là khu vực phía Nam, đã có những bước phát triển rõ rệt. “Hạ tầng cứng đã sẵn sàng. Việt Nam hiện có đủ điều kiện để đáp ứng nhu cầu đầu tư, nhưng hai yếu tố cần củng cố mạnh là năng lượng và nguồn nhân lực”, ông Sỹ nói.
Dẫn báo cáo của Liên hợp quốc năm 2022, ông Sỹ cho biết, Việt Nam xếp hạng 31 - 34 thế giới về năng lực STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật và Toán học), vượt nhiều quốc gia châu Á khác. Đây là tín hiệu đáng mừng, chứng minh người Việt có khả năng tiếp cận tri thức công nghệ cao. Tuy nhiên, thách thức nằm ở quy mô đào tạo. Theo Chiến lược quốc gia về bán dẫn, Việt Nam cần ít nhất 50.000 kỹ sư bán dẫn trong 10 năm tới, trong khi hiện chưa đủ cơ sở đào tạo chuyên sâu. Song, chúng ta có thể hợp tác với các trường quốc tế để giải bài toán này.
Ngoài yếu tố nhân lực, năng lượng cũng là một vấn đề rất quan trọng, không chỉ là “đủ dùng”, mà còn phải “sạch”. Việt Nam hiện là quốc gia có tiềm năng năng lượng tái tạo lớn nhất Đông Nam Á, đặc biệt là điện mặt trời và điện gió. KN Holdings hiện đã vận hành 200 MW điện mặt trời tại Khánh Hòa, đồng thời vừa ký hợp tác với Samsung để phát triển 800 MW điện mặt trời nổi tại Tây Nguyên và hồ Trị An.
Liên quan đến kiến nghị về vấn đề năng lượng cho khu công nghiệp, ông Nguyễn Thành Chương, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Khu công nghiệp Thành Thành Công cho rằng, sau cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại COP26 về mục tiêu Net Zero vào năm 2030, chính sách phát triển năng lượng tái tạo có phần chững lại. Giai đoạn đầu, lĩnh vực này phát triển rất tốt, nhưng sau đó, các cơ chế chính sách trở nên thắt chặt hơn, đặc biệt là sau khi Quy hoạch điện VIII (PDP8) được ban hành.
Theo ông Chương, để tháo gỡ các vướng mắc này, Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cần có đánh giá toàn diện, khách quan; đồng thời, khi điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, cần có định mức rõ ràng và hợp lý cho từng vùng miền. Điều đó sẽ giúp kích thích đầu tư, bảo đảm tính ổn định và định hướng phát triển lâu dài cho lĩnh vực năng lượng cũng như cho các khu công nghiệp.
Ngoài ra, ông Chương cho rằng, để hướng tới mô hình khu công nghiệp sinh thái, Chính phủ và các bộ, ngành cần sớm ban hành bộ tiêu chí cụ thể, rõ ràng. Có như vậy, việc đánh giá và công nhận khu công nghiệp đạt chuẩn mới đảm bảo tính thực tiễn và khả thi, tránh tình trạng “chạy theo phong trào”.
Ở góc nhìn khác, theo bà Trang Lê, Tổng giám đốc JLL Việt Nam, quá trình chuyển hướng đầu tư hoặc phát triển khu công nghiệp kiểu mẫu đòi hỏi nhà đầu tư phải xây dựng chiến lược nâng cấp toàn diện dựa trên năng lực nội tại, với lộ trình cụ thể và khả thi. Đây là hành trình phức tạp, đòi hỏi nhà đầu tư phải đánh giá lại toàn bộ cơ cấu tổ chức, năng lực vận hành và danh mục đầu tư hiện có, nghiên cứu sâu rộng xu hướng thị trường tương lai, xác định rõ vị thế mong muốn, từ đó phát triển lộ trình chuyển đổi phù hợp.
