Thị trường chứng khoán Việt Nam thậm chí còn vượt trội hơn so với các thị trường mới nổi nói chung. Mức tăng trưởng từ đầu năm 2025 đến nay của Quỹ ETF VanEck Vietnam cao hơn gấp đôi mức tăng khoảng 30% của quỹ ETF iShares MSCI Emerging Markets - một quỹ theo dõi cổ phiếu thị trường mới nổi vốn hóa lớn và vừa. Chỉ số VN-Index của Việt Nam đã tăng vọt 38% từ đầu năm đến nay.
“Việt Nam thực sự đang tự tạo động lực phát triển…Thị trường mới nổi không chỉ có Trung Quốc, mà còn nhiều quốc gia khác đang vươn lên”, Thea Jamison, Giám đốc điều hành của Change Global cho biết.
Việt Nam đã lấy lại vị thế sau những tổn thất lớn vào năm 2022 và chỉ số VN-Index hiện đang giao dịch cao hơn nhiều so với mức trước đại dịch. Được thúc đẩy chủ yếu bởi các nhà đầu tư cá nhân trong nước, thị trường chứng khoán đã chứng kiến thanh khoản tăng mạnh, đến mức giá trị khớp lệnh trung bình hàng ngày có thời điểm đạt 2 tỷ USD trong năm nay.
“Nhà đầu tư nước ngoài đã bỏ lỡ hoàn toàn đợt tăng giá này…Thị trường này đang dần ít phụ thuộc vào dòng vốn nước ngoài bất định. Nó thực sự đang phát triển dựa trên chính nền tảng nhà đầu tư trong nước”, bà Thea Jamison nhận định.
Tâm lý thị trường được củng cố sau khi FTSE Russell công bố vào tháng 10 rằng sẽ nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp, có hiệu lực từ ngày 21/9/2026. Động thái này là kết quả của một số cải cách mà Việt Nam đã thực hiện, bao gồm việc loại bỏ yêu cầu ký quỹ trước khi giao dịch đối với nhà đầu tư nước ngoài.
Bà Nguyễn Hoài Thu, Giám đốc điều hành kiêm Trưởng bộ phận Đầu tư tại VinaCapital dự báo, việc nâng hạng có thể mang lại thêm 5 - 6 tỷ USD vốn đầu tư vào Việt Nam.
“Chúng tôi khá tự tin rằng Chính phủ sẽ giải quyết hiệu quả các vấn đề còn tồn đọng và việc nâng hạng của Việt Nam sẽ diễn ra theo kế hoạch vào tháng 9/2026… Được nâng hạng lên thị trường mới nổi là một cột mốc đáng chú ý đối với Việt Nam. Tuy nhiên, thách thức quan trọng hơn nằm ở việc đảm bảo và củng cố vị thế này trong dài hạn”, bà Thu cho biết thêm.
Để duy trì vị thế đó, bà Thu cho rằng cần phải thực hiện các cải cách toàn diện hơn để làm sâu sắc hơn, hiện đại hóa và tăng cường khả năng phục hồi của thị trường vốn”. Bao gồm việc cải thiện khả năng tiếp cận cho các nhà đầu tư nước ngoài và đa dạng hóa ngành nghề cũng như thu hút nhiều đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) chất lượng cao hơn.
Mặc dù hiệu suất của chỉ số chứng khoán năm nay đã khiến thị trường Việt Nam trở thành một trong những thị trường dẫn đầu đà tăng trong năm nay, bà cho rằng đà tăng này khá hẹp vì chủ yếu được thúc đẩy bởi ngành bất động sản. Nếu loại bỏ các cổ phiếu của Vingroup, Vinhomes và Vincom Retail, mức tăng từ đầu năm đến nay của VN-Index sẽ chỉ còn khoảng 10%.
Bên cạnh đó, bà Thu nhận định rằng, năm 2026 sẽ mang đến một môi trường ổn định hơn cho thị trường. Bà dự đoán lợi nhuận doanh nghiệp có thể tăng khoảng 15%, điều này có thể dẫn đến lợi nhuận thị trường chứng khoán từ 15% đến 20%.
“Định giá thị trường vẫn còn hợp lý, cho thấy tiềm năng tăng trưởng hơn nữa từ việc hiện thực hóa tăng trưởng lợi nhuận”, bà cho biết.
Những "chiếc cần cẩu" đang hoạt động
Thị trường chứng khoán không phải là lĩnh vực duy nhất chứng kiến sự tăng trưởng. Nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi hơn, Việt Nam gần đây đã thực hiện một loạt cải cách cơ cấu để thúc đẩy đáng kể sự phát triển kinh tế.
Một trọng tâm trong chương trình nghị sự này là Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị. Chính sách này tập trung vào việc củng cố khu vực tư nhân bằng cách cung cấp các ưu đãi cho các công ty như giảm bớt các rào cản hành chính và tiếp cận tốt hơn với các nguồn vốn.
Hơn nữa, Chính phủ đang nỗ lực sửa đổi Luật Đất đai - có hiệu lực từ năm 2024 - để đơn giản hóa việc thu hồi và giao đất cho các nhà đầu tư và cuối cùng là tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án bất động sản và cơ sở hạ tầng, đặc biệt là những dự án có thể đã bị đình trệ.
Dan Kritenbrink, đối tác tại The Asia Group và cựu đại sứ Mỹ tại Việt Nam đã nhấn mạnh rằng câu chuyện tăng trưởng của Việt Nam thực sự đã bắt đầu từ nhiều năm trước những cải cách mới, cụ thể là với chính sách đổi mới mang tính bước ngoặt được khởi xướng vào năm 1986. Từ đó, nền kinh tế thực sự cất cánh vào giữa những năm 1990, với lệnh cấm vận thương mại của Mỹ đối với Việt Nam được dỡ bỏ vào năm 1994 và việc bình thường hóa quan hệ thương mại Mỹ-Việt Nam vào năm 1995.
Những năm đó, chưa kể đến việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2007, đã đánh dấu một bước chuyển lớn trong quá trình mở cửa kinh tế.
“Sự phát triển kinh tế của Việt Nam trong hai, ba, bốn thập kỷ qua thực sự là một điều kỳ diệu, một trong những câu chuyện hay nhất ở Đông Nam Á… Giờ đây, họ đang ở một giai đoạn phát triển mới, và tôi nghĩ chính phủ hiện tại đã vạch ra một chương trình để cố gắng đưa quốc gia lên một tầm cao mới”, ông Dan Kritenbrink cho biết.
Điều đó dường như đang mang lại hiệu quả, khi các nhà đầu tư nước ngoài đã đổ tiền vào Việt Nam. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã giải ngân trong 10 tháng đầu năm đạt 21,3 tỷ USD, mức cao nhất mà Việt Nam ghi nhận trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 10 trong 5 năm qua.
"Các cần cẩu đang hoạt động… Nền kinh tế này đang bùng nổ", bà Thea Jamison cho biết.
Theo ông Đặng Thanh Tùng, chuyên gia kinh tế trưởng của Dragon Capital, tất cả những điều này sẽ không thể xảy ra nếu không có sức mạnh của lực lượng lao động Việt Nam, điều này mang lại lợi thế cho Việt Nam so với các thị trường mới nổi khác. Về những đặc điểm nổi bật, ông nhấn mạnh rằng Việt Nam có dân số trong độ tuổi lao động đông đảo và tương đối trẻ, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động cao và tỷ lệ thất nghiệp thấp với văn hóa làm việc tập trung vào các đặc điểm như mong muốn mạnh mẽ làm việc trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ cũng như khả năng thích ứng với các công nghệ và quy trình mới.
Ông Tùng cho rằng những đặc điểm này là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam nhanh chóng hội nhập vào mạng lưới sản xuất toàn cầu trong nhiều ngành công nghiệp, bao gồm may mặc và điện tử.
Nỗ lực mạnh mẽ
Cùng với những tiến triển trên thị trường chứng khoán và nền kinh tế, thương mại đã trở thành trọng tâm của Việt Nam, đặc biệt là sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố mức thuế quan đối ứng vào ngày 2/4.
Là một trong những nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu và với Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất, Việt Nam đã đặt mục tiêu đảm bảo các thỏa thuận thương mại với các quốc gia khác trong khi vẫn đang đàm phán với Mỹ như một cách để đa dạng hóa hơn nữa các mối quan hệ thương mại toàn cầu.
“Việt Nam đang tích cực theo đuổi các thỏa thuận thương mại mới và nâng cấp với các đối tác khác, bao gồm cả ở châu Á, châu Âu và Trung Đông, nhằm giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ thị trường đơn lẻ nào… Khuôn khổ mới nổi cho một mối quan hệ thương mại cân bằng và dựa trên luật lệ hơn với Mỹ, có thể giúp khôi phục niềm tin của doanh nghiệp và hỗ trợ các dòng đầu tư chất lượng cao hơn nếu được triển khai hiệu quả”, ông Tùng cho biết.
Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ vào tháng 7. Thỏa thuận bao gồm mức thuế suất 20% đối với hàng nhập khẩu từ Việt Nam, giảm so với mức 46% ban đầu mà Tổng thống Trump công bố vào đầu tháng 4. Mỹ cũng cho biết một số hàng hóa từ Việt Nam có thể được hưởng mức thuế suất 0%.
Bà Jamison cho rằng, mức thuế suất trung bình ước tính của Mỹ đối với hàng hóa từ Việt Nam là "khá ổn với các nước láng giềng và đối thủ cạnh tranh trực tiếp".
"Với thỏa thuận thương mại hiện tại, lợi thế cạnh tranh của họ thực sự được mở rộng so với các đối thủ cạnh tranh trực tiếp. Để đạt được điều đó, chúng ta cần xem xét không chỉ mức thuế mà còn cả mức lương cơ bản, chi phí đất đai, chi phí điện năng… Những yếu tố này rất hấp dẫn", bà cho biết.
Tuy nhiên, ngay cả khi thỏa thuận thương mại được thực hiện sớm, các yếu tố khác liên quan đến thương mại vẫn có thể cản trở tâm lý lạc quan đối với Việt Nam.
“Căng thẳng địa chính trị, đặc biệt là những căng thẳng liên quan đến quan hệ Mỹ-Trung, dòng vốn nước ngoài chảy ra liên tục, áp lực giảm giá của tiền tệ có thể sẽ khiến tâm lý nhà đầu tư thận trọng”, bà Thu của VinaCapital nhận định.
Tuy nhiên, hiện không có nhiều kênh để nhà đầu tư Mỹ đầu tư trực tiếp vào thị trường Việt Nam. Do đó, VNM là cánh cửa chính để nhà đầu tư Mỹ tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam, thay vì phải đầu tư trực tiếp vào cổ phiếu niêm yết tại đây. Quỹ này thu phí 0,68% và sở hữu hơn 580 triệu USD tài sản.
