Nặng nợ vay từ rủi ro pháp lý kéo dài
Tháng 1/2009, Thủy hải sản Sài Gòn đã vay Ngân hàng TMCP Phương Nam (sáp nhập vào Ngân hàng Sacombank từ năm 2015) 5.833 lượng vàng SJC, với đơn giá 17,66 triệu đồng/lượng, tương đương hơn 103 tỷ đồng. Cùng thời điểm, APT còn ký thêm một hợp đồng vay tiền mặt với ngân hàng này, cũng có giá trị 103 tỷ đồng.
Đến cuối năm 2024, hai khoản vay này đã tăng lên hơn 1.583 tỷ đồng (594,1 tỷ đồng là tiền gốc sau đánh giá lại khoản nợ vay vàng SJC, và gần 989 tỷ đồng tiền lãi phát sinh), gấp hơn 7,5 lần dư nợ ban đầu. Tính đến nay, APT mới trả được cho Sacombank hơn 5,4 tỷ đồng tiền lãi của quý đầu tiên sau khi vay, còn phần nợ gốc vẫn còn nguyên.
Trong những năm qua, Sacombank đã nhiều lần đấu giá khoản nợ của APT, nhưng chưa có nhà đầu tư nào quan tâm, dù giá khởi điểm đã giảm mạnh. Gần đây nhất, ngày 15/4/2025, Sacombank chỉ đưa ra giá khởi điểm 317 tỷ đồng cho toàn bộ khoản nợ của APT – tương đương khoảng 1/5 giá trị nợ danh nghĩa.
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, ông Nguyễn Lâm Vinh Huy, Chủ tịch HĐQT APT cho biết, việc tìm được nhà đầu tư chấp nhận rủi ro cao để mua lại khoản nợ của một doanh nghiệp đang vướng thủ tục pháp lý đã tồn tại nhiều năm như APT là điều vô cùng khó khăn.
Thủ tục pháp lý mà ông Huy nhắc tới chính là việc APT chưa thể tái cơ cấu, do chưa hoàn tất quyết toán chuyển thể từ doanh nghiệp nhà nước sang công ty cổ phần, dù quá trình cổ phần hóa đã diễn ra từ năm 2007.
Tổng công ty Thương mại Sài Gòn - TNHH MTV (Satra) đang là đại diện cho Nhà nước sở hữu 30% vốn tại APT. Theo Thủy hải sản Sài Gòn, Ban chỉ đạo Cổ phần hoá của Satra tại APT chưa chốt lại bộ hồ sơ quyết toán cuối cùng và hướng dẫn cụ thể các việc tiếp theo Công ty cần phải phối hợp để thực hiện quyết toán chuyển thể doanh nghiệp theo đúng quy định, dẫn đến quá trình này vẫn “bất động” suốt nhiều năm.
Cũng vì vướng mắc kéo dài mà khoản nợ với Sacombank ngày càng phình to, “lãi mẹ đẻ lãi con”, trở thành món nợ đeo đẳng với APT. Các giải pháp xử lý nợ trước đây như chuyển nợ vay thành vốn góp, phát hành cổ phiếu tăng vốn nhằm tái cấu trúc doanh nghiệp đã được ĐHĐCĐ thông qua nhiều năm, APT cũng xây dựng thành các phương án để đàm phán với Sacombank nhưng không thể thực hiện được do cơ chế pháp lý chưa phù hợp.
Quá trình tái cấu trúc bị chậm lại
Cả hai hợp đồng tín dụng với Ngân hàng Phương Nam ở trên đều được ký kết bởi ông Đỗ Văn Vinh, cựu Thành viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc APT (nhiệm kỳ I), đồng thời là đại diện phần vốn của Satra. Khi ấy, Satra đang là công ty mẹ, sở hữu 66,68% vốn điều lệ của APT.
Năm 2020, APT ghi nhận sự xuất hiện của cổ đông mới - CTCP Tập đoàn Somo Việt Nam - Somo Group (trước đây là CTCP Đầu tư SFC) - một tập đoàn đa ngành do ông Huy là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc. Đến năm 2021, Somo Group thực hiện mua lại cổ phần APT từ các cổ đông và trở thành cổ đông lớn nhất tại APT. Lúc này, phần vốn của Satra đã giảm xuống còn 30% sau hai đợt thoái vốn (năm 2006 và 2009).
Cũng trong năm 2021, ông Vinh Huy được bầu làm Chủ tịch HĐQT APT và đảm nhiệm vị trí này cho đến nay. Tại thời điểm đó, ông Huy được cổ đông kỳ vọng sẽ cơ cấu lại APT, giải quyết các các vấn đề nhức nhối cố hữu trong doanh nghiệp này hơn thập kỷ qua.
Sau hơn 4 năm ngồi “ghế nóng”, ông Huy chia sẻ đã rất cố gắng giải quyết các tồn đọng của APT trong thời gian nhanh nhất có thể và bước đầu đã đạt được những thành công nhất định. Tuy nhiên, ông phải chấp nhận chậm lại quá trình cơ cấu vì vấn đề trọng yếu hiện tại không nằm ở phía APT.
"Khi Somo Group quyết định đầu tư vào APT, mục tiêu đặt ra là hoàn tất quá trình "giải cứu" và tái cấu trúc doanh nghiệp trong vòng tối đa 3 năm. Thế nhưng đã 5 năm, Công ty vẫn chưa thể hoàn tất quyết toán chuyển thể, và chưa rõ đến bao giờ những vướng này mới được giải quyết dứt điểm. Khi pháp lý được tháo gỡ, APT sẽ đẩy mạnh các phương án tái cấu trúc, tôi tin sẽ có nhà đầu tư nhìn thấy tiềm năng APT, sẵn sàng mua lại khoản nợ và đồng hành cùng doanh nghiệp", ông Huy nói.
Những tồn tại cũ “nuốt” sạch lãi kinh doanh
CTCP Kinh doanh Thuỷ hải sản Sài Gòn được thành lập từ năm 1976, chuyên sản xuất, chế biến và kinh doanh các mặt hàng thuỷ hải sản, nông sản xuất khẩu và tiêu thụ nội địa. Hàng năm, APT vẫn sản xuất và chế biến 20.000 – 30.000 tấn thuỷ hải sản các loại, trong đó 60% dành cho xuất khẩu.
APT từng là đơn vị kinh doanh nổi bật trong ngành thuỷ sản phía Nam, nhận được nhiều danh hiệu, giải thưởng như: Huân chương Lao động hạng 3; Sản phẩm uy tín chất lượng; Thương hiệu Việt Uy tín chất lượng; Giải thưởng Sao vàng Đất Việt… và nhiều giấy chứng nhận, bằng khen khác.
Tuy nhiên, bước ngoặt bắt đầu từ năm 2008, khi các khoản phải thu khó đòi của Công ty gia tăng đột biến. Đến cuối năm 2008, Công ty buộc phải trích lập dự phòng tới 60,6 tỷ đồng, gấp 18 lần con số cuối năm trước. Đây đều là khoản ứng trước cho các xí nghiệp và hộ dân triển khai mô hình nuôi cá, nhưng sau đó không thể thu hồi, khiến doanh nghiệp bị “kẹt” vốn và phải vay Ngân hàng Phương Nam để duy trì hoạt động.
Đến nay, các khoản công nợ phải thu khó đòi của APT đã vượt ngưỡng 111 tỷ đồng với xác suất thu hồi gần như bằng 0. Dù các vụ kiện tụng đã được đem ra toà phân xử với phần thắng thuộc về APT, nhưng những đối tượng có nghĩa vụ phải hoàn trả nợ cho APT hoặc đã phá sản, hoặc đã qua đời mà không để lại di sản thừa kế, khiến APT gần như mất trắng các khoản này.
Do đó, dù doanh thu kinh doanh mỗi năm của APT duy trì ổn định quanh mức 250 – 300 tỷ đồng, Công ty vẫn liên tục thua lỗ hàng chục đến hàng trăm tỷ đồng do phải trích lập dự phòng các khoản phải thu khó đòi, ghi nhận chi phí lãi vay, cùng phần đánh giá lại dư nợ vay vàng. Hệ quả là đến cuối năm 2024, APT lỗ luỹ kế xấp xỉ 1.556 tỷ đồng.
Năm 2025, APT đặt mục tiêu kinh doanh với kim ngạch xuất khẩu đạt 7 triệu USD, doanh thu thuần đạt 257,4 tỷ đồng và 6,8 tỷ đồng lợi nhuận thuần (không tính phần phát sinh lỗ của những năm trước đây và lãi phải trả cho Sacombank).
Trong quý I/2025, Công ty mang về hơn 60,2 tỷ đồng doanh thu thuần và hơn 1,8 tỷ đồng lợi nhuận thuần, lần lượt tăng 2% và 83% so với cùng kỳ năm ngoái. APT cho biết, dù doanh thu quý I chỉ tăng trưởng nhẹ, nhưng nhờ kiểm soát chi phí hiệu quả và tối ưu hoá sản xuất, lợi nhuận doanh nghiệp vẫn tăng mạnh so với cùng kỳ.
Chủ tịch HĐQT APT nói thêm, nếu không tính đến các khoản lãi vay quá hạn, năm nào APT cũng có lãi từ hoạt động kinh doanh chính, đủ để vận hành doanh nghiệp và đảm bảo công ăn việc làm cho hơn 300 người lao động. Hiện nay, các sản phẩm của APT đang xuất khẩu ổn định vào các thị trường truyền thống là: Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc và châu Âu. Còn tại thị trường nội địa, APT đang phân phối vào nhiều hệ thống siêu thị (Co.op mart, Satramart, GO…) bếp ăn tập thể, khu công nghiệp…
“Dù APT có tiềm năng phát triển nhờ đầu ra ổn định và số lượng khách hàng truyền thống lớn, nhưng việc kinh doanh của APT chưa thể mở rộng hơn nữa do không có khả năng tiếp cận các nguồn vốn mới”, ông Huy nói và thông tin thêm, sau khi quyết toán chuyển thể xong và tình hình tài chính được lành mạnh hoá, APT sẽ hướng tới mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt trên 10 triệu USD, thương hiệu doanh nghiệp và hiệu quả kinh doanh sẽ được cải thiện hơn nhiều lần.
