Ảnh Internet

Ảnh Internet

5 năm, EVFTA đã xúc tác cho kim ngạch thương mại song phương tăng trưởng mạnh mẽ, tích lũy gần 300 tỷ USD

0:00 / 0:00
0:00
(ĐTCK)  Chỉ 5 năm kể từ ngày chính thức có hiệu lực, Hiệp định Thương mại Tự do giữa EU và Việt Nam (EVFTA) đã xúc tác cho kim ngạch thương mại song phương tăng trưởng mạnh mẽ, tích lũy gần 300 tỷ USD.

Kết quả này đã đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại hàng đầu của EU tại ASEAN và đối tác lớn thứ 16 trên toàn cầu. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng và chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng phân mảnh, EVFTA trở thành một hình mẫu hợp tác dựa trên luật lệ, giá trị chung và tầm nhìn phát triển dài hạn.


Tác động kinh tế và sự hội nhập tiêu chuẩn

Được ký kết vào ngày 30 tháng 6 năm 2019 và chính thức có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 năm 2020, EVFTA là một trong những hiệp định thương mại tự do toàn diện và tham vọng nhất mà EU từng ký với một quốc gia đang phát triển. Hiệp định đã xóa bỏ hơn 70% thuế quan đối với nhiều mặt hàng xuất nhập khẩu giữa hai bên. Phần thuế còn lại - lên tới 99% - sẽ được gỡ bỏ dần theo lộ trình trong những năm tới. Không chỉ dừng lại ở việc cắt giảm thuế quan, EVFTA còn mở rộng quyền tiếp cận thị trường, tăng cường bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, và thúc đẩy minh bạch hóa trong hệ thống quy định - tất cả nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn để doanh nghiệp hai bên tận dụng tối đa cơ hội thương mại.

Bên cạnh tác động kinh tế trực tiếp, EVFTA còn là chất xúc tác cho sự hòa hợp lâu dài về giá trị và tiêu chuẩn giữa Việt Nam và EU - một yếu tố mà Chủ tịch EuroCham, ông Bruno Jaspaert, khẳng định là then chốt cho thành công của EVFTA: “Trong bối cảnh bất ổn địa chính trị ngày càng gia tăng và các tuyên bố áp thuế đơn phương liên tục xuất hiện, EVFTA nổi bật như một biểu tượng của niềm tin và tinh thần hợp tác. Ngày 1 tháng 8 năm nay không chỉ đánh dấu tròn 5 năm hiệp định có hiệu lực, mà còn là thời điểm mang tính bước ngoặt trong cục diện thương mại toàn cầu.

“Giữa lúc thế giới đang phân tích từng chi tiết của các thỏa thuận thương mại mới và do dự trước các chính sách thuế đối ứng từ Hoa Kỳ, EVFTA lại mang đến sự rõ ràng và ổn định hiếm hoi. Những điều khoản minh bạch và cam kết chung giữa Việt Nam và EU cho thấy sự hài hòa về tiêu chuẩn cùng thị trường mở chính là con đường dẫn đến tăng trưởng bền vững và thịnh vượng lâu dài", Chủ tịch EuroCham nói.

Thực tế cho thấy, kể từ khi được triển khai, EVFTA đã góp phần thúc đẩy thương mại EU - Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ. Theo số liệu sơ bộ từ Cục Thống kê (Bộ Tài chính), chỉ trong vòng chưa đầy 5 năm - từ tháng 8 năm 2020 đến tháng 5 năm 2025 - kim ngạch thương mại song phương đã đạt 298 tỷ USD. Con số này chiếm gần 40% tổng kim ngạch thương mại tích lũy giữa hai bên (815 tỷ USD) trong hơn 30 năm hợp tác giao thương kể từ 1995 - một minh chứng rõ ràng cho vai trò xúc tác của EVFTA trong việc mở rộng thị trường và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác kinh tế song phương.

Hiện nay, Việt Nam là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của EU tại ASEAN và đứng thứ 16 trên toàn cầu. Các mặt hàng xuất khẩu sang châu Âu đa dạng từ điện tử, dệt may, nội thất cho đến nông sản. Ở chiều ngược lại, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba và là nguồn nhập khẩu lớn thứ tư của Việt Nam, cung cấp các sản phẩm chiến lược như máy móc công nghệ cao, phương tiện vận tải, dược phẩm và công nghệ xanh.

Bài toán xuất xứ trong giao thương quốc tế

Một trong những thách thức lớn nhất trong quá trình thực thi EVFTA hiện nay là Quy tắc Xuất xứ - yếu tố then chốt để doanh nghiệp có thể tiếp cận các ưu đãi thuế quan. Dù đóng vai trò chiến lược trong việc thúc đẩy thương mại công bằng, minh bạch, nhưng trên thực tế, việc đáp ứng đầy đủ các tiêu chí xuất xứ không hề đơn giản. Phần lớn các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vẫn phụ thuộc đáng kể vào nguyên phụ liệu nhập khẩu từ các nước thứ ba.

Phó Chủ tịch EuroCham Jean-Jacques Bouflet nhận định: “Tại thời điểm này, định nghĩa chính xác về các yêu cầu mới do Hoa Kỳ áp đặt đối với khái niệm hàng hóa ‘trung chuyển’ vẫn còn chưa rõ ràng. Sự mơ hồ này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc áp dụng Quy tắc Xuất xứ trong EVFTA, đặc biệt khi nguyên liệu nhập khẩu được sử dụng trong quá trình sản xuất tại Việt Nam. Chính vì vậy, EuroCham tiếp tục ủng hộ việc loại bỏ thêm các rào cản kỹ thuật và phi kỹ thuật trong thương mại, đưa ra những hướng dẫn rõ ràng hơn về mã HS, định giá hải quan và các cơ chế tham chiếu chéo nhất quán giữa các cơ quan hải quan trong và giữa các nước.”

“Những biện pháp này là tối quan trọng để tăng cường khả năng phục hồi chuỗi cung ứng và bảo đảm rằng các doanh nghiệp có thể tự tin thích ứng, mở rộng hoạt động. Nhìn rộng hơn, chúng phản ánh tầm quan trọng của việc các nền kinh tế duy trì các giá trị chung và tôn trọng các cam kết FTA hiện có - những hiệp định đã mang lại kết quả thực chất và cần được tiếp tục đối thoại để phát huy tối đa tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp.”

Trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu ngày càng phức tạp, Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) đã trở thành công cụ không thể thiếu giúp doanh nghiệp đảm bảo tuân thủ quy định, tận dụng ưu đãi thuế quan và xây dựng niềm tin với đối tác quốc tế. Hiện có tới 56% doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam nộp chứng từ C/O định kỳ hằng tháng - một tỷ lệ cho thấy tầm quan trọng ngày càng lớn của công cụ này trong hoạt động xuất khẩu.

Chỉ riêng trong năm 2024, Việt Nam đã cấp hơn 1,8 triệu C/O ưu đãi - tương đương giá trị xuất khẩu trên 100 tỷ USD. So với năm 2023, con số này tăng 18% về lượng và 28% về giá trị, chiếm khoảng 28% tổng kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường có hiệp định FTA. Đáng chú ý, xuất khẩu sang EU trong cùng năm đã đạt mức cao nhất từ trước đến nay, với 51,7 tỷ USD - tăng trưởng 18,4% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh rõ xu hướng tận dụng hiệu quả EVFTA trong thương mại song phương.

Từ tháng 5 năm 2025, Việt Nam đã tập trung hóa quy trình cấp C/O và đang hướng đến xây dựng một nền tảng kỹ thuật số quốc gia để thúc đẩy hơn nữa dòng chảy thương mại. Dù một số doanh nghiệp đã nhận được C/O trong vòng chưa đầy 24 giờ, nhiều đơn vị khác vẫn phải chờ đợi hơn một tuần - gây tắc nghẽn dòng vốn và chậm tiến độ giao hàng.

Trước thực trạng này, các doanh nghiệp châu Âu kêu gọi cải thiện thủ tục theo hướng minh bạch, đơn giản và hiệu quả hơn, như triển khai cơ chế đăng ký điện tử và cho phép doanh nghiệp tự chứng nhận xuất xứ. Những đổi mới này không chỉ giúp tháo gỡ các điểm nghẽn hiện tại mà còn củng cố niềm tin vào hiệu quả lâu dài của EVFTA.

Thúc đẩy cải cách cùng đối tác tin cậy

EuroCham đánh giá cao những nỗ lực cải cách của Việt Nam trong quá trình hiện đại hóa nền kinh tế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả, cũng như hiệu suất của các thủ tục hành chính công. Kể từ cuối năm 2024, Chính phủ đã khởi xướng một loạt cải cách cơ cấu sâu rộng, bao gồm sáp nhập các bộ, ngành và địa phương, cùng với việc tinh gọn 30% bộ máy hành chính - thể hiện quyết tâm rõ rệt hướng tới cải cách toàn diện.

Song song, việc triển khai định danh doanh nghiệp thông qua ứng dụng điện tử quốc gia VNeID và công bố Chỉ số FTA đầu tiên trên toàn quốc vào năm 2025 đánh dấu những bước tiến nổi bật trong lộ trình chuyển đổi số và xây dựng chính sách dựa trên bằng chứng hiệu quả.

Chỉ số FTA - do Bộ Công Thương chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng - cung cấp bộ dữ liệu minh bạch, khách quan, giúp các cấp chính quyền định hướng, giám sát và nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế. Đây cũng là nền tảng quan trọng để hoạch định chính sách phát triển địa phương và thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

Trước bối cảnh quốc tế nhiều biến động, các nhà lãnh đạo Việt Nam luôn chủ động nhận diện cả cơ hội lẫn thách thức của tiến trình hội nhập, đồng thời nhấn mạnh vai trò của những chính sách phản ứng nhanh, linh hoạt và thực chất. Trong chiến lược phát triển dài hạn, việc tận dụng tối đa các FTA được xác định là chìa khóa then chốt giúp Việt Nam duy trì đà tăng trưởng, thu hút đầu tư và củng cố vị thế trên trường quốc tế.

Ông Jaspaert chia sẻ: “Là chủ doanh nghiệp và cũng đã hỗ trợ nhiều nhà đầu tư khác ‘an cư lập nghiệp’ tại Việt Nam, tôi hiểu cảm giác thất vọng khi các dự án bị trì hoãn do vướng mắc hành chính. Tuy nhiên, tôi cũng nhìn thấy một điều tích cực: một Chính phủ sẵn sàng lắng nghe, chủ động đồng hành và thực tâm thúc đẩy cải cách. Tại EuroCham, chúng tôi may mắn được chứng kiến tận mắt những nỗ lực này. Các chỉ số kinh tế hiện tại đều cho thấy ‘kỷ nguyên vươn mình’ của Việt Nam đã thực sự bắt đầu - một thời kỳ tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ như kỳ vọng của Tổng Bí thư Tô Lâm. Giờ đây, hơn bao giờ hết, là lúc để tăng tốc triển khai những cải cách đã cam kết và biến đối thoại thành hành động cụ thể.”

Củng cố quan hệ EU-Việt Nam sâu sắc hơn

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), hiện có 328 FTA đang có hiệu lực trên toàn cầu, tăng mạnh so với con số 98 vào năm 2000. Trong số đó, Việt Nam đã ký kết 17 FTA, khẳng định vai trò trung tâm trong mạng lưới thương mại khu vực và toàn cầu.

Nhân dịp kỷ niệm 5 năm EVFTA và 35 năm thiết lập quan hệ ngoại giao EU-Việt Nam, trọng tâm hợp tác đang chuyển hướng sang việc củng cố và làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác chiến lược trong tương lai. Hiệp định Bảo hộ Đầu tư EU-Việt Nam (EVIPA) hiện vẫn đang chờ phê chuẩn từ một số quốc gia thành viên EU. Khi chính thức có hiệu lực, EVIPA sẽ thiết lập một khuôn khổ pháp lý vững chắc, góp phần bảo vệ và thúc đẩy dòng vốn đầu tư chất lượng cao, dài hạn từ châu Âu vào Việt Nam.

Việc nâng cấp mối quan hệ lên Đối tác Chiến lược Toàn diện được xem là bước phát triển tự nhiên tiếp theo giữa hai đối tác ngày càng đồng thuận trong các lĩnh vực then chốt như thương mại, phát triển bền vững và quản trị toàn cầu.

Đại sứ EU Julien Guerrier nhấn mạnh: “Sau 5 năm, EVFTA đã chứng minh đây là một khuôn khổ hợp tác hiệu quả. Hiệp định đã củng cố lòng tin, thúc đẩy thương mại và mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai phía. Trong bối cảnh môi trường thương mại toàn cầu biến động không ngừng, sự hợp tác bền bỉ giữa EU và Việt Nam càng trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. EU vẫn cam kết song hành cùng Việt Nam trên hành trình hướng tới một tương lai xanh, bền vững và thịnh vượng.”

Tin bài liên quan