Bản đồ dầu mỏ toàn cầu đang được vẽ lại khi tác động lâu dài của các biện pháp trừng phạt của phương Tây dẫn đến việc Nga chuyển hướng xuất khẩu dầu sang các nền kinh tế lớn nhất châu Á và việc Trung Quốc tăng cường nhập khẩu dầu thô từ Iran và Venezuela.
Theo dữ liệu của công ty Kpler, dầu của 3 nước là Nga, Iran and Venezuela hiện đã chiếm tới 30% tổng lượng dầu mà Trung Quốc và Ấn Độ đã nhập khẩu trong tháng 4. Con số này tăng từ mức chỉ 12% tại thời điểm tháng 2/2022 khi xung đột Nga và Ukraine nổ ra. Trong khi đó, lượng dầu nhập khẩu từ các nhà cung cấp truyền thống trước đây của Trung Quốc và Ấn Độ đang thu hẹp lại.
Dòng chảy dầu đến hai cường quốc châu Á này từ Tây Phi và Mỹ đã giảm lần lượt hơn 40% và 35%.
 |
Tổng lượng dầu Trung Quốc và Ấn Độ nhập khẩu từ Nga, Iran and Venezuela đang tăng lên. Nguồn: Kpler, Bloomberg. |
“Rõ ràng những người mua tại châu Á là những người chiến thắng ở đây vì giá dầu rẻ,” Wang Nengquan, cựu chuyên gia kinh tế tại Sinochem Energy cho biết. Theo ông Wang, trong những tháng gần đây, châu Á (nhất là là Ấn Độ) đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Nga, về cơ bản đã giúp chính quyền Moscow khôi phục hoạt động xuất khẩu dầu mỏ trở lại bình thường.
Việc định hình lại các dòng chảy dầu đang cho thấy một dòng chảy mới trong thị trường hàng hóa quan trọng nhất thế giới, nơi nhu cầu dầu đạt khoảng 100 triệu thùng mỗi ngày, với sự tăng trưởng dẫn đầu là Ấn Độ và Trung Quốc. Khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra, các quốc gia phương Tây đã cấm các dòng dầu thô từ Nga và áp đặt cơ chế giá trần để đẩy dầu Nga đi nơi khác.
Các nhà nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford cho biết: “Ở châu Á, gần 90% hàng xuất khẩu của Nga hiện nay có điểm đến là Trung Quốc và Ấn Độ. Trong khi Nga đã thành công trong việc chuyển hướng dòng chảy dầu mỏ, thì họ đã mất hầu hết các khách hàng cũ".
Giữa hai nước trên thì Ấn Độ là nước có nhu cầu lớn nhất đối với dầu thô của Nga, trong khi đó Trung Quốc bên cạnh việc một lượng lớn dầu của Nga thì vẫn duy trì mua dầu của Iran và Venezuela, đi kèm với ưu đãi chiết khấu cao. Giá dầu của Iran và Venezuela rẻ là do Mỹ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với dầu thô của hai quốc gia này từ trước.
Dữ liệu từ Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho thấy các lệnh trừng phạt đối với Nga đang có hiệu quả như dự kiến bởi hoạt động xuất khẩu dầu của Nga trong tháng 3 vẫn ở mức cao nhưng doanh thu giảm gần một nửa so với cùng kỳ năm trước.
Bộ Tài chính Mỹ cũng cho biết, mức áp trần với giá dầu Nga đã giúp cắt giảm nguồn tài chính của Điện Kremlin và nói thêm “mức trần giá dầu này đã có tác dụng hạn chế khả năng thu lợi của Nga trong khi thúc đẩy sự ổn định trên thị trường năng lượng toàn cầu”.
