Cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh phải đồng bộ từ cơ chế, chính sách, thủ tục hành chính, nền tảng số, đến bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, nhằm khuyến khích khu vực tư nhân phát triển. Ảnh: Đức Thanh.
“Áp lực” của Nghị quyết mới
Áp lực là điểm đặc biệt của phiên bản Nghị quyết của Chính phủ về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2026.
Ông Nguyễn Quang Vinh, chuyên gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam chia sẻ quan điểm này khi lắng nghe các ý kiến thảo luận, đóng góp vào Dự thảo Nghị quyết 02/2026/NQ-CP đang được Bộ Tài chính hoàn thiện, dự kiến sớm trình Chính phủ, kịp ban hành vào đầu năm như thông lệ.
“Rất nhiều sáng kiến cải cách đã được đưa ra trong năm, đang được thực hiện rất quyết liệt. Không dễ có thêm những giải pháp, cách làm mới”, ông Vinh lý giải.
Tất nhiên, đó là cách nói mang nhiều hàm ý vì nếu nhìn ở góc độ thực thi, gồm cả động lực và áp lực, thì chưa bao giờ, việc triển khai Nghị quyết 02 lại thuận lợi như năm 2025. Tinh thần của “bộ tứ nghị quyết trụ cột” của Bộ Chính trị, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác pháp luật và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đã không chỉ thúc đẩy tiến độ, mà còn thay đổi tư duy, cách thức hành động.
Chính điều này đã tạo nên những bước đột phá trong những nhóm giải pháp từng được cho là rất khó, đã đề cập trong nhiều năm, nhưng chưa nhiều biến chuyển của Nghị quyết 02/2025/NQ-CP. Có thể kể tới những kết quả đáng ghi nhận của các nhiệm vụ tháo gỡ các bất cập, điểm nghẽn về pháp lý; giải pháp đột phá về thể chế, cơ chế, chính sách trong thực hiện dự án đầu tư; nâng cao chất lượng danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính…
Phân tích những điểm làm được của Nghị quyết 02/2025/NQ-CP, bà Ngô Thùy Dung, chuyên viên Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể (Bộ Tài chính) đã nhắc đến hàng loạt quy định pháp lý, có hiệu lực và được ban hành trong năm. Chỉ riêng tại Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV, vừa bế mạc hôm qua (11/12), hơn 60 luật, nghị quyết đã được xem xét, thông qua, trong đó có các luật, nghị quyết trực tiếp tạo nên những thay đổi lớn trong môi trường kinh doanh. Trước đó, tại Kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV đã thông qua 34 luật…
Đặc biệt, yêu cầu bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết của Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 66/NQ-CP của Chính phủ về Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026 đang được các bộ, ngành, địa phương nghiêm túc thực hiện trong năm 2025, đã tạo nên một đợt cắt giảm trên diện rộng về ngành nghề kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh, thúc đẩy hoạt động kết nối, chia sẻ dữ liệu bắt buộc giữa các cơ quan thuộc hệ thống chính trị.
Chưa kể, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành 2 công điện về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, thực hiện thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính…
Cải cách chưa bao giờ hết dư địa
Nếu nhìn vào những hạn chế, tồn tại trong thực hiện Nghị quyết 02/2025/NQ-CP, cụ thể hơn là tỷ lệ vẫn còn cao của số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, những ách tắc trong thực hiện một số thủ tục đầu tư, tiếp cận đất đai, tài chính..., thì dư địa cải cách môi trường kinh doanh vẫn rất lớn.
 |
Thậm chí, bà Nguyễn Minh Thảo, Phó trưởng ban Phát triển doanh nghiệp và Môi trường kinh doanh (Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính) cho rằng, ngay cả việc thực hiện tiếp tục nhiệm vụ về cải cách ngành nghề kinh doanh có điều kiện cũng đang có thêm yêu cầu mới.
“Chỉ cần xác định thực hiện bằng được yêu cầu chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm trong quản lý nhà nước với hệ thống ngành nghề kinh doanh có điều kiện là một nhiệm vụ của Nghị quyết 02 năm tới, thì khối lượng công việc cũng rất lớn”, bà Thảo khuyến nghị trực tiếp vào nội dung Nghị quyết.
Thực tế, điểm nổi cộm của môi trường đầu tư kinh doanh mà bà Thảo chọn để đề xuất đã được nhận diện nhiều năm. Trong lý do sửa đổi toàn diện Luật Đầu tư mà Chính phủ trình Quốc hội trong Kỳ họp thứ mười, Quốc hội XIV vừa qua, có mục tiêu cải cách danh mục các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, theo hướng sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần thực hiện “tiền kiểm” và chuyển các ngành, nghề đang quy định điều kiện đầu tư kinh doanh áp dụng đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành sang cơ chế “hậu kiểm”.
Tuy nhiên, việc thực thi đang đối diện với nhiều thách thức. Trong Dự thảo Báo cáo đánh giá việc thực hiện Nghị quyết 02/2025/NQ-CP, công tác hậu kiểm vẫn được ghi là “khâu yếu”, hệ thống quy định liên quan đến điều kiện kinh doanh rải rác tại nhiều văn bản chuyên ngành; cơ sở hạ tầng (phần mềm, thông tin dữ liệu…) chưa đồng bộ, chưa kết nối liên thông.
Thêm nữa, việc triển khai mô hình chính quyền 2 cấp lần đầu trên quy mô lớn, tư duy, nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chưa đáp ứng yêu cầu quản trị mới. Quy trình phối hợp giữa các cấp, các ngành còn đang trong giai đoạn điều chỉnh nên chưa tổ chức thống nhất, ổn định…
Ưu tiên đồng bộ hóa các quy định pháp luật
Theo Dự thảo Nghị quyết 02/2026/NQ-CP đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, có 7 nhóm vấn đề và nội dung được đề xuất là trọng tâm cải cách năm 2026.
Một là, đẩy mạnh hoàn thiện đồng bộ các quy định pháp luật để xây dựng giải pháp đột phá về thể chế, cơ chế chính sách; tháo gỡ dứt điểm các bất cập, điểm nghẽn về pháp lý.
Hai là, tiếp tục rà soát và nâng cao chất lượng danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện.
Ba là, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan nhà nước.
Bốn là, ưu tiên khơi thông nguồn lực, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho doanh nghiệp tiếp cận vốn, đất đai và mặt bằng sản xuất, kinh doanh và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Năm là, hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân trong nước phát triển nhanh, bền vững, chất lượng cao, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, tập trung thu hút và làm chủ công nghệ cao, tiên tiến để nâng cao năng lực cạnh tranh, kinh doanh hiệu quả, bền vững.
Sáu là, hỗ trợ thực chất, hiệu quả doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh; nâng cao chất lượng các dịch vụ phát triển kinh doanh; xây dựng một hệ sinh thái dịch vụ hỗ trợ đầy đủ, chuyên nghiệp, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của hoạt động kinh doanh.
Bảy là, triển khai thanh tra, kiểm tra trực tuyến, ưu tiên thanh tra, kiểm tra từ xa dựa trên các dữ liệu điện tử, giảm thanh tra, kiểm tra trực tiếp.
Có thể thấy, dấu ấn của phiên bản năm 2026 của Nghị quyết 02 sẽ đến khi đạt được yêu cầu là thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả, thực chất các nghị quyết, kết luận của Đảng, các nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
