Đổi mới, sáng tạo ngành y dược: Cần tháo gỡ “nút thắt”

Đầu tư mạnh cho đổi mới sáng tạo

Những năm gần đây, y tế tư nhân phát triển vượt bậc với nhiều doanh nghiệp y dược lớn ra đời, cho ra sản phẩm, dịch vụ chất lượng cao, niêm yết trên thị trường chứng khoán và đủ sức cạnh tranh với các đối thủ ngoại.

Công ty cổ phần Traphaco (mã TRA) là một ví dụ. Xuất phát từ một xưởng sản xuất nhỏ, đến nay Traphaco đã có hơn 50 năm phát triển, duy trì tốc độ tăng trưởng cao và ổn định, sở hữu nhiều sản phẩm Đông dược cùng 12 sản phẩm tân dược có hoạt chất tương đương sinh học với thuốc nhập khẩu, được bác sĩ sử dụng thay thế thuốc ngoại trong điều trị.

Ở mảng bệnh viện tư nhân, Công ty cổ phần Tập đoàn Bệnh viện TNH (mã TNH) sau 10 năm phát triển hiện đã có 3 bệnh viện tại Thái Nguyên, Bắc Ninh và dự kiến cuối năm nay đưa vào hoạt động thêm một bệnh viện tại Lạng Sơn. Dù là bệnh viện tư ở tỉnh, hệ thống TNH tiếp nhận khoảng 2.000 lượt khám mỗi ngày.

Tương tự, Medlatec cũng là đơn vị đầu tiên đạt chứng chỉ CAP (Mỹ) cho phòng xét nghiệm và chứng chỉ ISO 15189:2022 trong xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh - có giá trị quốc tế.

Điểm chung của cả ba doanh nghiệp là có chiến lược đầu tư sớm và mạnh vào R&D, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tại Talkshow “Đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực dược phẩm, y tế: Đột phá chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân” do Báo Tài chính - Đầu tư tổ chức sáng 1/9, bà Đào Thúy Hà, Phó tổng giám đốc Traphaco nhấn mạnh: Đổi mới sáng tạo là con đường bắt buộc để nâng cao vị thế và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Từ 15 năm trước, Traphaco đã xây dựng các vùng trồng dược liệu sạch và hiện sở hữu 10 vùng trồng đạt chuẩn GMP, cung ứng nguyên liệu cho các sản phẩm Đông dược hiện có doanh thu tương đương thuốc ngoại. Gần đây, doanh nghiệp dịch chuyển chiến lược: bên cạnh Đông dược, tập trung phát triển các dòng tân dược chất lượng cao.

Theo đó, Traphaco tăng cường đầu tư R&D, nhận chuyển giao công nghệ từ cổ đông nước ngoài - Tập đoàn Daewoong (Hàn Quốc) - để sản xuất các thuốc tân dược tương đương sinh học.

Song song, Traphaco đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong quản trị dữ liệu khách hàng, vận hành trung tâm bán hàng, logistics, giảm thiểu khâu thủ công. AI còn được ứng dụng để phân tích, nhận diện dược liệu đầu vào, phát hiện hàng giả, đánh giá thành phần chi tiết dược liệu nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm.

Ở hệ thống TNH, Tổng giám đốc Lê Xuân Tân cho biết, Tập đoàn đầu tư mạnh vào cơ sở vật chất hiện đại, phòng điều trị và giường bệnh đạt tiêu chuẩn khách sạn 4 sao, hệ thống xét nghiệm đạt chứng chỉ ISO 15189:2022. TNH cũng đã xây dựng đề án bệnh viện thông minh, triển khai bệnh án điện tử và các hệ thống quản lý hiện đại.

“TNH đã đầu tư triển khai hệ thống chụp cộng hưởng từ MRI với các công nghệ phân tích hình ảnh hiện đại được tích hợp trực tiếp trên thiết bị. Đặc biệt, TNH đang tập trung nghiên cứu các giải pháp AI hỗ trợ bác sĩ trong quá trình khám chữa bệnh, như AI phát hiện điểm bất thường trong chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI, X-quang), góp phần đưa ra chẩn đoán sớm và chính xác hơn. Việc ứng dụng công nghệ AI sẽ làm giảm thời gian đọc phim đến 90%, tỷ lệ phát hiện sớm bệnh lý đến 95%”, ông Tân cho biết.

Với Medlatec, ông Bùi Lê Hà - Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số của Bệnh viện cho hay, nhờ đầu tư vào công nghệ, thời gian chờ của bệnh nhân giảm 70%, kết quả xét nghiệm trả trong ngày, dịch vụ chụp X-quang chỉ mất 30 phút, tỷ lệ hài lòng khách hàng đạt 90%.

Những “nút thắt” chờ tháo gỡ

Đổi mới sáng tạo là con đường bắt buộc để nâng cao vị thế và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân.

Dù hiệu quả của đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số đã được chứng minh, song đây vẫn là hành trình lâu dài và đầy thách thức.

Theo bà Đào Thúy Hà, để có vùng trồng dược liệu đạt chuẩn hay phát triển thuốc tân dược, doanh nghiệp phải trải qua quá trình nghiên cứu kéo dài, tốn kém.

Trong lĩnh vực y tế, đầu tư lớn ban đầu là một áp lực. Ông Tân lấy ví dụ tại Bệnh viện TNH Việt Yên có tổng vốn đầu tư trên 700 tỷ đồng. Việc đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, trang thiết bị tiên tiến và tuyển dụng - đào tạo đội ngũ ban đầu tạo ra áp lực chi phí, tác động đến kết quả kinh doanh trong ngắn hạn. Tuy nhiên, về dài hạn, Bệnh viện sẽ mang lại tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận bền vững. Dự kiến, năm 2026, TNH Việt Yên bắt đầu có lãi.

Ông Bùi Lê Hà chia sẻ, chuyển đổi số đòi hỏi quyết tâm của lãnh đạo và sự đồng thuận trong toàn bộ hệ thống. Bởi vậy doanh nghiệp chọn cách thay đổi quy trình trước, thử nghiệm tại một cơ sở rồi mới nhân rộng, tránh lãng phí.

Để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số, doanh nghiệp có nhiều đề xuất. Ông Lê Xuân Tân dẫn chứng: nhiều bệnh viện đã triển khai bệnh án điện tử trong hệ thống PACS, không cần in phim, tiết kiệm chi phí, nhưng Bảo hiểm y tế chỉ thanh toán khi có phim in. Trong khi đó, doanh nghiệp phải đầu tư hệ thống với chi phí lớn.

Ông Bùi Lê Hà bổ sung: các nghị định, đề án về chuyển đổi số trong y tế được ban hành nhưng thiếu hướng dẫn cụ thể, khiến doanh nghiệp phải tự mày mò, vừa làm vừa lo sợ rủi ro pháp lý. Việc ứng dụng AI trong y tế cũng chưa có quy định rõ ràng về phạm vi và mức độ được phép.

Ngoài ra, vấn đề bảo mật dữ liệu bệnh án điện tử cũng là thách thức. Ông Lê Xuân Tân kiến nghị, cần có trung tâm dữ liệu đủ lớn để lưu trữ toàn bộ hồ sơ, bởi khối tư nhân không đủ nguồn lực. Hiện chưa có quy chuẩn liên thông dữ liệu, khiến ông Hà e ngại việc đầu tư có thể không tương thích với trung tâm dữ liệu chung sau này.

Trong Chiến lược phát triển ngành dược đến năm 2030, tầm nhìn 2045, Nhà nước đã đề ra việc thành lập các trung tâm R&D đánh giá thuốc thử tương đương sinh học, khuyến khích doanh nghiệp xây dựng trung tâm nghiên cứu.

Theo bà Đào Thúy Hà, có thêm các trung tâm này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp phát triển thuốc mới nhanh hơn, qua đó có thêm sản phẩm mới với chi phí hợp lý và hiệu quả điều trị cao cho người bệnh. Mặt khác, doanh nghiệp cũng mong Nhà nước hỗ trợ kết nối với giới nghiên cứu trong nước, tiếp nhận và ứng dụng kết quả khoa học vào sản xuất, từ đó cộng hưởng nguồn lực để phát triển thuốc mới và các sản phẩm sáng tạo phục vụ tốt hơn nhu cầu điều trị tại Việt Nam.