Còn nhiều trăn trở
Vào một ngày đầu mùa mưa ở miền Tây Nam bộ, đoàn công tác chúng tôi có dịp thăm Chi cục Hải quan khu vực XX - đơn vị được thành lập ngày 1/3/2025, trên cơ sở hợp nhất 3 đơn vị là Cục Hải quan Đồng Tháp, Cục Hải quan An Giang và Cục Hải quan Kiên Giang. Sau 3 tháng tái cơ cấu, bộ máy tổ chức của Chi cục đã cơ bản ổn định với hướng đi mới, dù vẫn còn nhiều thách thức.
Ông Lý Minh Hiền, Chánh văn phòng Chi cục Hải quan khu vực XX chia sẻ, quá trình sáp nhập đã hoàn thành về mặt tổ chức, song vẫn còn khó khăn về cơ sở vật chất, phương tiện đi lại và nguồn lực tài chính.
Trụ sở Chi cục đặt tại Cao Lãnh, vốn là trụ sở cũ của Hải quan Đồng Tháp, mới xây dựng, nên khá khang trang. Tuy nhiên, nhiều cán bộ chuyển về từ An Giang, Kiên Giang gặp khó khăn trong việc thích nghi với môi trường làm việc mới, đường xa, phương tiện công cộng hạn chế, nên phải dùng phương tiện cá nhân, tốn kém và vất vả. Bà Bùi Thị Thùy Giang, Phó chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực XX cho biết, đơn vị phải dùng nguồn phúc lợi thuê xe hỗ trợ cán bộ ở xa đi lại trong tuần, nhưng cán bộ vẫn phải tự lo chỗ ở và sinh hoạt. Đây là nỗi trăn trở của lãnh đạo Chi cục.
Về nhân sự, dù đã bố trí lại theo quy định, Chi cục vẫn thiếu người, đặc biệt tại các cửa khẩu trọng điểm như Phú Quốc, nơi lượng khách và chuyến bay tăng cao. Việc bố trí ca trực kéo dài, cán bộ làm việc liên tục không được nghỉ bù ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng công việc. Trong các đợt cao điểm, đơn vị phải điều động linh hoạt, tăng cường công chức để đảm bảo hoạt động thông suốt.
Trang thiết bị làm việc của đơn vị còn thiếu thốn. Nhiều máy tính, máy in đã cũ; các thiết bị chuyên dụng như máy soi, máy phát điện, xe ô tô phục vụ kiểm tra, kiểm soát thường xuyên bị hỏng, thiếu linh kiện thay thế, ảnh hưởng tới hiệu quả công việc.
Ứng dụng công nghệ thông tin cũng là thách thức lớn. Mỗi địa phương trước đây dùng phần mềm quản lý khác nhau, chưa đồng bộ dữ liệu. Mặc dù chuyển đổi số giúp giảm thủ tục và tăng minh bạch, nhưng không thể thay thế hoàn toàn vai trò của cán bộ nghiệp vụ, nhất là khi phát sinh tình huống ngoài dự liệu. Chi cục đang chờ phê duyệt dự toán để nâng cấp máy chủ, hoàn thiện hạ tầng công nghệ.
Hoạt động xuất nhập khẩu không bị ảnh hưởng nhiều, thủ tục hành chính và khai báo điện tử vẫn diễn ra bình thường, song công tác quản lý nội bộ và đồng bộ dữ liệu giữa các đơn vị còn khó khăn, cần thời gian hoàn thiện.
Từng bước thích ứng, đảm bảo hoạt động thông suốt
Trong quá trình sắp xếp tổ chức, Chi cục Hải quan khu vực XX nhận được sự quan tâm rất lớn từ Bộ Tài chính, Cục Hải quan và các ngành liên quan. Bà Giang cho biết, đơn vị duy trì công tác tuyên truyền, hướng dẫn tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp làm thủ tục hải quan, giúp họ nắm bắt kịp thời thay đổi về mô hình tổ chức, địa điểm làm thủ tục và cách khai báo. Nhờ vậy, hoạt động thông quan diễn ra thông suốt, không xảy ra ùn ứ tại các cửa khẩu.
Tính riêng tháng 5/2025, Chi cục quản lý 406 doanh nghiệp và 2 hộ kinh doanh tham gia xuất nhập khẩu, với 7.891 tờ khai, kim ngạch ước đạt 253,4 triệu USD, thể hiện sự sôi động và hiệu quả trong thương mại quốc tế khu vực. Về thu ngân sách, năm 2025, đơn vị được giao chỉ tiêu 310 tỷ đồng, đến nay đã đạt hơn 52%. Hoạt động xuất nhập khẩu chủ yếu tập trung vào nông sản, thủy sản, phế liệu và vật liệu xây dựng, phụ thuộc nhiều vào thời vụ, thị trường và chính sách của nước láng giềng, nên nguồn thu không ổn định.
Công tác phối hợp liên ngành là điểm sáng, đặc biệt trong kiểm soát buôn lậu và gian lận thương mại. Chi cục duy trì quy chế phối hợp với công an, biên phòng, quản lý thị trường và chính quyền địa phương, góp phần giữ vững an ninh trật tự khu vực biên giới. Trong 5 tháng đầu năm, đơn vị phối hợp phát hiện và bắt giữ 28 vụ vi phạm thủ tục hành chính với trị giá hàng hóa hơn 10 tỷ đồng. Tuy nhiên, kinh phí hoạt động còn hạn chế, hoạt động chủ yếu dựa vào tuần tra, kiểm soát thủ công và phối hợp liên ngành.
Từ giữa tháng 6/2025, Chi cục Hải quan khu vực XX tiếp tục sắp xếp, tổ chức lại theo Quyết định số 2019/QĐ-BTC của Bộ Tài chính nhằm đồng bộ với địa giới hành chính mới, đảm bảo hoạt động xuất nhập khẩu không gián đoạn. Theo đó, Chi cục Hải quan khu vực XX sẽ mở rộng thêm địa bàn quản lý các cửa khẩu thuộc tỉnh Tiền Giang (cũ), quản lý địa bàn Đồng Tháp, An Giang mới sau sáp nhập.
Đơn vị đang từng bước thích ứng với mô hình mới, chủ động vượt khó, phát huy trách nhiệm, phối hợp tốt với lực lượng chức năng, góp phần đảm bảo an ninh, thúc đẩy phát triển kinh tế vùng biên và hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước.
