Ngày 20/7/2000, Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP. HCM (tiền thân của Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM) khai trương, trở thành đơn vị tổ chức giao dịch chứng khoán tập trung đầu tiên của Việt Nam và tổ chức phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 28/7/2000, đánh dấu sự ra đời chính thức của thị trường chứng khoán Việt Nam.
Kênh dẫn vốn, kênh đầu tư quan trọng
Sau 22 năm vận hành, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM đã khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
Thứ nhất, thị trường phát triển đã giúp khơi thông nguồn vốn trung và dài hạn cho Chính phủ và các doanh nghiệp. Trước đây, nguồn vốn của các doanh nghiệp hầu như phụ thuộc hoàn toàn vào kênh tín dụng, khi nền kinh tế tăng trưởng, nhu cầu vốn của các doanh nghiệp tăng lên đã gây sức ép lên hệ thống ngân hàng, khiến cho dòng vốn chưa chảy đến các doanh nghiệp một cách hiệu quả.
Cho đến nay, quy mô thị trường chứng khoán đã vượt 100% GDP, tương đồng với quy mô tín dụng ngân hàng, giúp thị trường tài chính vận hành hiệu quả và bền vững hơn. Hơn nữa, việc tiếp cận nhanh chóng và dễ dàng hơn với nguồn vốn trung dài hạn qua thị trường chứng khoán cũng giúp các doanh nghiệp giảm được chi phí vốn, góp phần tăng hiệu quả kinh doanh.
Thống kê cho thấy, riêng năm 2021, giá trị huy động vốn thông qua phát hành cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp đạt 155.588 tỷ đồng, cao hơn 2,3 lần năm 2020.
Thứ hai, thị trường chứng khoán đã góp phần thúc đẩy cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước. Nhiều doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn đã cổ phần hóa và trở thành cổ phiếu trụ cột trên sàn niêm yết, có thể kể tới như BVH, VCB, VNM, BID, GAS… Các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa và niêm yết có thể tận dụng được nguồn vốn đầu tư rộng rãi từ người dân cũng như các nhà đầu tư tổ chức, qua đó cải thiện năng lực tài chính, mở rộng quy mô sản xuất - kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt động.
Thứ ba, hệ thống văn bản pháp lý cho thị trường chứng khoán liên tục được cập nhật, sửa đổi, hoàn thiện, tạo ra sự minh bạch, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp. Ngoài ra, thị trường chứng khoán cũng là nơi các quỹ đầu tư lớn, các doanh nghiệp nước ngoài có nhiều kinh nghiệm về quản trị và quản lý có thể đầu tư vào các doanh nghiệp tiềm năng, từ đó hợp tác, hỗ trợ các doanh nghiệp vận hành hiệu quả hơn.
Thứ tư, sự phát triển của thị trường chứng khoán giúp người dân có thêm kênh đầu tư hiệu quả, bên cạnh kênh gửi tiết kiệm, vàng, ngoại tệ, bất động sản. Tính đến cuối tháng 6/2022, tổng số tài khoản đầu tư cá nhân trên thị trường đạt hơn 6,1 triệu, tương đương hơn 6% dân số.
Kỳ vọng tuổi mới, tầm vóc mới
Song hành cùng sự phát triển của thị trường chứng khoán là nỗ lực của các thành viên thị trường, trong đó có những “người” mở đường - Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM.
Từ 2 doanh nghiệp niêm yết là REE và SAM, cho đến nay, Sở đã trở thành điểm đến của 403 doanh nghiệp. Các công ty niêm yết trên Sở là các công ty lớn, đầu ngành, có hoạt động kinh doanh tăng trưởng ổn định, chiếm hơn 80% giá trị vốn hóa toàn thị trường.
Tính đến cuối quý II/2022, có 46 doanh nghiệp niêm yết có vốn hóa trên 1 tỷ USD, trong đó có 3 doanh nghiệp vốn hóa trên 10 tỷ USD. Điều đó khẳng định vị trí quan trọng của Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM trong thu hút niêm yết và giao dịch cổ phiếu của các công ty lớn của nền kinh tế...
Theo thống kê, trên 80% công ty niêm yết trên Sở đã thực hiện tăng vốn điều lệ sau khi niêm yết trên thị trường chứng khoán. Nguồn vốn huy động qua thị trường chứng khoán giúp các công ty nâng cao năng lực tài chính, đầu tư cho các dự án mới, mở rộng sản xuất - kinh doanh, tăng sức cạnh tranh và hiệu quả hoạt động...
Trong 22 năm hoạt động, Sở đã đề xuất, triển khai hàng loạt các giải pháp kỹ thuật về giao dịch và đa dạng hóa sản phẩm như khớp lệnh liên tục, giao dịch trực tuyến, kéo dài thời gian giao dịch và triển khai lệnh thị trường, tăng khối lượng đặt lệnh tối đa cho 1 lệnh giao dịch... Qua đó đã cải thiện đáng kể thanh khoản trên thị trường.
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế và đất nước, thị trường chứng khoán Việt Nam được nhận định sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn, dù trên hành trình sẽ có không ít thách thức. Đồng hành cùng sự phát triển chung, 22 năm qua, Sở Giao dịch chứng khoán TP. HCM không ngừng nỗ lực để hoàn thành sứ mệnh tổ chức vận hành và đưa thị trường chứng khoán trở thành kênh huy động vốn quan trọng của nền kinh tế.
Bên cạnh cổ phiếu cơ sở, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM đã đa dạng cấu trúc sản phẩm niêm yết với trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu đô thị, chứng chỉ quỹ đóng, chứng chỉ quỹ mở và chứng quyền có bảo đảm...
Qua đó, giúp hoàn thiện cấu trúc sản phẩm trên thị trường chứng khoán Việt Nam, đa dạng hóa các lựa chọn đầu tư trên thị trường, góp phần tăng thanh khoản trên thị trường cơ sở. Đến nay, Sở đã xây dựng và tính toán hơn 30 chỉ số theo phương pháp mới có điều chỉnh tỷ lệ tự do chuyển nhượng như: VN30, bộ chỉ số HOSE-Index, các chỉ số đầu tư VNFinlead, VNFinSelect, VNDiamond.
Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM cũng chủ động đề xuất triển khai nhiều giải pháp phát triển thị trường như thực hiện đấu giá bán cổ phần của các doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa, nghiên cứu đề xuất giải pháp chứng chỉ lưu ký không có quyền biểu quyết (NVDR).
Đặc biệt, công tác đào tạo và nâng cao các yêu cầu về quản trị công ty được Sở chú trọng với mục tiêu nâng cao chất lượng hàng hóa thị trường. Cuộc bình chọn báo cáo thường niên của các doanh nghiệp niêm yết (VCLA) sau đó được mở rộng thành Cuộc bình chọn doanh nghiệp niêm yết (VLCA) do HOSE, HNX, Báo Đầu tư Chứng khoán và Dragon Capital khởi xướng đã được hưởng ứng rộng rãi, trở thành biểu tượng cho sự minh bạch và quản trị công ty trên thị trường chứng khoán. Năm nay, VLCA đã bước sang năm thứ 15 và ngày càng được nhiều doanh nghiệp quan tâm.
Bước sang tuổi mới, Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM có thêm nhiều nhiệm vụ và mục tiêu để cùng các thành viên chung tay xây dựng thị trường phát triển bền vững. Trong đó có việc đa dạng hóa các sản phẩm trên thị trường chứng khoán; triển khai các sản phẩm mới theo hướng từ đơn giản đến phức tạp, các loại chứng quyền có bảo đảm trên chỉ số/ETF, chứng quyền bán, các loại hình quỹ ETF, chứng chỉ lưu ký (DR), NVDR; phát triển thêm các chỉ số cơ sở để làm tài sản cơ sở cho thị trường chứng khoán phái sinh
Hiện đại hóa cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đưa hệ thống công nghệ thông tin mới vào hoạt động đồng bộ tại hai sở giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký chứng khoán, phục vụ quản lý, giám sát giao dịch, thanh toán bù trừ cho toàn thị trường,
Chú trọng phát triển bền vững và nâng cao tính minh bạch, chất lượng công ty niêm yết, khuyến khích các doanh nghiệp niêm yết có quy mô lớn thực hiện công bố báo cáo tài chính theo chuẩn báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) và thực hiện công bố thông tin bằng tiếng Anh…
Mục tiêu lớn mà tất cả các thành viên thị trường đều kỳ vọng là câu chuyện nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi, đã được các cơ quan quản lý đặt ra mốc hoàn thành trước năm 2025. Nếu được nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi, các dòng vốn đổ về thị trường Việt Nam ước tính sẽ đạt 8 - 9 tỷ USD, con số này tương đương 1,4 lần giá trị phân bổ của các quỹ đầu tư nước ngoài.
Khi đó, thị trường sẽ tăng trưởng về chất, giá trị doanh nghiệp tăng và thu hút được dòng tiền lớn từ các quỹ đầu tư lớn trên thế giới. Sự sôi động của thị trường, sự tham gia tích cực hơn của những nhà đầu tư nước ngoài rõ ràng sẽ giúp vai trò huy động vốn được phát huy hiệu quả tốt hơn.
22 năm phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam so với các thị trường chứng khoán phát triển trên thế giới không phải là quãng thời gian dài, bởi thế để thị trường phát triển bền vững, sẽ có rất nhiều việc phải làm, nhiều nỗ lực được chung tay. Khi thị trường chứng khoán được vận hành tốt sẽ tạo ra sân chơi minh bạch, bình đẳng, hấp dẫn mọi thành phần tham gia.
Một loạt doanh nghiệp có quy mô vừa đến lớn sẽ IPO/cổ phần hóa và niêm yết trên sàn chứng khoán, giúp các nhà đầu tư trong và ngoài nước có thêm nhiều mặt hàng tốt để đầu tư, đồng thời cũng giúp các doanh nghiệp có thể huy động vốn dài hạn hiệu quả hơn, đưa thị trường chứng khoán trở thành kênh dẫn vốn trung, dài hạn của nền kinh tế.
