Tại Hội nghị, ông Thân Văn Thanh, Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ Giao thông - Vận tải) cho biết, hiện cả nước có 1.053 HTX, liên hiệp HTX đang hoạt động trong các ngành nghề và lĩnh vực giao thông - vận tải. Số phương tiện của các HTX tham gia giao thông chiếm tỷ trọng cao, gồm gần 60.000 phương tiện vận tải hành khách và gần 10.000 phương tiện vận tải hàng hoá. Về mô hình hoạt động, có 866 HTX vận tải (chiếm 82,3%) hoạt động theo mô hình dịch vụ hỗ trợ, 187 HTX (chiếm 17,7%) hoạt động theo mô hình quản lý tập trung và hỗn hợp.
Tuy nhiên, hoạt động của các HTX thời gian qua đã bộc lộ một số nhược điểm, chủ yếu trong công tác xây dựng mô hình quản lý, đặc biệt là trong quản lý về chấp hành pháp luật an toàn giao thông. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn tới tình trạng tai nạn giao thông gia tăng”.
Ông Nguyễn Xuân Hiên, Phó chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, hiện có 3 loại mô hình HTX vận tải chủ yếu.
Thứ nhất là mô hình quản lý tập trung. Đây là mô hình có nhiều ưu điểm nhất, vừa tập trung được quản lý, vừa phát triển được và đảm bảo an toàn giao thông, nhưng đây là mô hình tương đối khó vì đòi hỏi phải có tiềm lực và trình độ quản lý nhất định. Vì thế, mô hình này hiện nay chưa phát triển nhiều.
Thứ hai là mô hình dịch vụ hỗ trợ, xã viên đăng ký tài sản vào HTX và được tự do hoạt động kinh doanh, HTX chỉ hỗ trợ một số dịch vụ nhất định như tìm luồng tuyến, bến bãi... Mô hình này phát huy được tính năng động, trách nhiệm của từng xã viên vì họ là người tự quản lý tài sản, tự chịu trách nhiệm về doanh thu và kinh doanh, nhưng về mặt quản lý của Nhà nước thì lại rất lỏng lẻo.
Thứ ba là mô hình hỗn hợp giữa quản lý tập trung và dịch vụ hỗ trợ. Sắp tới, trong khi chưa có đủ điều kiện phát triển nhiều HTX theo mô hình tập trung thì mô hình hỗn hợp giữa tập trung và dịch vụ hỗ trợ cần phải phát triển để vừa có thể đảm bảo được công tác quản lý đối với HTX, vừa phát huy tính năng động của xã viên. Về tổng thể, mô hình này hài hoà được sự quản lý của Nhà nước và điều kiện kinh doanh của xã viên.
Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ nhiệm HTX Rạch Gầm (tỉnh Kiên Giang), bày tỏ bức xúc: “Mặc dù vai trò của HTX trong hoạt động vận tải rất lớn, nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Đa phần các HTX không được cấp đất hoặc cho thuê đất làm bến bãi, không được tạo điều kiện để vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh. Cho đến thời điểm này, trong quy hoạch phát triển tại hầu hết các địa phương đều không có đất dành để phát triển bến tàu, bến xe”. Ông Liêm kiến nghị, Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần chỉ đạo các cấp triển khai thực hiện các quy định hiện hành về ưu tiên, ưu đãi, hỗ trợ, khuyến khích phát triển HTX, như cho phép các HTX được giao đất hoặc thuê đất dài hạn để lập văn phòng, bến bãi, nhà xưởng, đồng thời ban hành chính sách ưu tiên giảm thuế thu nhập, hỗ trợ vốn cho các HTX, đặc biệt là các HTX vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.
Theo ông Hồ Nghĩa Dũng, để hỗ trợ cho các HTX vận tải phát triển thì khâu đầu tiên là phải hỗ trợ đào tạo. HTX phải có những người có tâm huyết, có trình độ và vốn liếng nhất định để làm chủ nhiệm HTX. Việc này cần đến sự chủ động của chính các HTX, đồng thời phải có sự hỗ trợ rất lớn của Nhà nước. Bên cạnh đó, cũng cần có những chính sách hỗ trợ của Nhà nước về đất đai, điều kiện khai thác các luồng tuyến, vay vốn. Và quan trọng là phải xây dựng được một mô hình hoạt động của HTX, trong đó, phải có ban quản lý, có bộ phận điều hành. “Nếu chúng ta kết hợp được những yếu tố trên thì hoạt động của các HTX giao thông - vận tải sẽ phát triển tốt”, ông Dũng nhấn mạnh.
