Nhiên liệu hóa thạch vẫn là nguồn phát thải liên quan đến năng lượng chiếm ưu thế trên toàn cầu và đóng góp gần 90% lượng phát thải carbon trên toàn thế giới. Do đó, việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo là một nhu cầu cấp thiết.
Mặc dù đầu tư vào năng lượng tái tạo đã tăng nhanh chóng, đạt 2 nghìn tỷ đô la mỗi năm, nhưng con số này vẫn còn thấp hơn đáng kể so với mức 5 nghìn tỷ đô la mỗi năm cần thiết để đạt được mục tiêu phát thải carbon ròng bằng 0 vào giữa thế kỷ, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế. Khoảng cách đầu tư đáng kể này là một thách thức quan trọng đối với các nỗ lực phát triển bền vững toàn cầu.
Chúng tôi nhận thấy rằng, đầu tư vào năng lượng tái tạo bình quân đầu người ở các nền kinh tế phát triển cao hơn đáng kể so với các nền kinh tế đang phát triển, ngoại trừ Trung Quốc.
Tăng trưởng công nghiệp thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo ở các nền kinh tế phát triển, nhưng lại có tác động ngược lại ở các nền kinh tế đang phát triển. Các nền kinh tế đang phát triển, vốn bị hạn chế bởi tài chính và các hạn chế khác trong việc mở rộng quy mô năng lượng sạch, vẫn tiếp tục phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch để thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa.
Thuế môi trường nổi lên như một động lực tích cực liên tục thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo ở cả hai nhóm nền kinh tế, nhấn mạnh tầm quan trọng của các công cụ chính sách giúp giảm chi phí tương đối của năng lượng tái tạo.
Mặt khác, lạm phát có tác động tiêu cực đáng kể đến đầu tư năng lượng tái tạo ở các nền kinh tế phát triển, nhưng lại có tác động yếu hơn ở các nền kinh tế đang phát triển. Các nền kinh tế này có thể được bảo vệ khỏi các cú sốc kinh tế vĩ mô ngắn hạn như lạm phát nhờ trợ cấp công hoặc cơ cấu thuế quan cố định.
Giá dầu chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến đầu tư năng lượng tái tạo ở các nền kinh tế đang phát triển.
Một số yếu tố phi kinh tế cũng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư năng lượng tái tạo. Toàn cầu hóa xã hội, sự kết nối ngày càng tăng của con người xuyên biên giới, là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy đầu tư năng lượng tái tạo ở các nền kinh tế phát triển. Nó có tác động nhỏ hơn nhưng tích cực ở các nền kinh tế đang phát triển.
Có một mối liên hệ tích cực mạnh mẽ giữa công nghệ môi trường và đầu tư năng lượng tái tạo ở các nền kinh tế đang phát triển. Ở các nền kinh tế phát triển, có một mối quan hệ phi tuyến tính, với mối liên hệ tiêu cực ở mức đầu tư thấp hơn nhưng lại có mối liên hệ tích cực ở mức đầu tư cao hơn.
Những phát hiện này mang lại ba bài học chính cho các nhà hoạch định chính sách. Thứ nhất, tác động tương phản của các biến số, chẳng hạn như tăng trưởng công nghiệp và lạm phát, giữa hai nhóm nền kinh tế nhấn mạnh sự cần thiết phải có các chiến lược phù hợp.
Thứ hai, các nhà hoạch định chính sách cần xem xét các yếu tố phi kinh tế. Các nền kinh tế khuyến khích giáo dục, nhận thức xã hội và hội nhập số sẽ có vị thế tốt hơn để xây dựng sự ủng hộ của công chúng đối với quá trình chuyển đổi năng lượng sạch.
Thứ ba, ngay cả khi có các điều kiện kinh tế vĩ mô thuận lợi, đầu tư vào năng lượng tái tạo thường bị đình trệ nếu không có nền quản trị ổn định và uy tín thể chế. Ví dụ, việc tăng cường pháp quyền có thể giảm thiểu rủi ro cho các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng tái tạo.
Cuối cùng, việc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng tái tạo đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về cả các động lực kinh tế và phi kinh tế, cũng như cam kết kiên định với các khuôn khổ chính sách giải quyết cả hai loại động lực này.
(*) Bokhtiar Hasan, Phó Giáo sư, Khoa Tài chính và Ngân hàng, Đại học Hồi giáo, Bangladesh
Donghyun Park, Cố vấn Kinh tế (Sáng kiến Tri thức Chiến lược), Văn phòng Chuyên gia Kinh tế Trưởng của ADB và Tổng Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu và Kinh tế và Tác động phát triển
Shu Tian, Chuyên gia Kinh tế Cấp cao, Ban Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô, Vụ Nghiên cứu và Kinh tế và Tác động phát triển
