Những con số biết nói
Tại Đối thoại chuyên đề “Hoàn thiện pháp lý về nợ xấu sau khi Nghị quyết 42 kết thúc thí điểm” mới đây, ông Vũ Việt Hưng, Phó trưởng Ban Pháp chế Agribank cho biết, từ khi Nghị quyết 42 ra đời đã đáp ứng được nhiều kỳ vọng. So với giai đoạn 2012 - 2017, giai đoạn 2017 - 31/12/2021, số tiền thu hồi từ xử lý nợ xấu tăng 29%. Trong đó, thực hiện quyền thu giữ tài sản đảm bảo thành công đối với 335 tài sản của 348 khách hàng, nhiều tài sản đảm bảo là các dự án bất động sản và nhà xưởng sản xuất có quy mô.
Việc bán nợ theo giá thị trường cũng được đẩy mạnh với đối tượng mua nợ đa dạng, trong đó có 192 khoản nợ được bán cho VAMC là 58 khoản và 136 khoản được bán cho các tổ chức cá nhân khác.
“Theo tổng kết của chúng tôi, việc thu nợ từ phát mãi tài sản đảm bảo chiếm khoảng 8%. Khách hàng tự trả nợ chiếm khoảng 86% và bán khoản nợ chiếm khoảng 6% trên tổng số tiền thu hồi. Đây là kết quả tích cực được hưởng lợi từ Nghị quyết 42”, ông Hưng cho biết.
Cũng liên quan đến vấn đề xử lý nợ xấu, ông Đỗ Giang Nam, Phó tổng giám đốc VAMC cho biết, lũy kế từ khi thành lập VAMC đến giờ cũng mua được khoảng 375.000 tỷ đồng nợ xấu, trong đó, riêng giai đoạn từ năm 2017 đến nay, tức giai đoạn Nghị quyết 42 có hiệu lực, VAMC mua được khoảng 114.200 tỷ đồng nợ xấu, đấy là mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt.
Giai đoạn thực hiện hoạt động mua nợ thị trường từ năm 2017, tức là giai đoạn Nghị quyết 42 có hiệu lực, ông Nam cho biết, VAMC đã mua được khoảng 11.822 tỷ đồng nợ theo giá trị thị trường. Với quy mô vốn điều lệ của VAMC giai đoạn ban đầu 500 tỷ đồng sau đó tăng lên 2.000 tỷ đồng và đến hiện nay 5.000 tỷ đồng, đấy là một nỗ lực rất lớn của VAMC, mặc dù con số đó hết sức khiêm tốn.
“Kết quả xử lý nợ từ năm 2017 đến nay, VAMC cũng phối hợp với các tổ chức tín dụng xử lý được khoảng 270.000 tỷ đồng, trong đó, thu hồi trực tiếp từ khách hàng hoặc thông qua biện pháp bán nợ, bán tài sản đảm bảo, thu hồi được khoảng 125.200 tỷ đồng, tức là trong con số 270.000 tỷ đồng xử lý rủi ro bao gồm cả con số mà các tổ chức tín dụng thực hiện trích lập, mua lại trước hạn đối với trái phiếu đặc biệt từ VAMC”, ông Nam chia sẻ.
Đối với kết quả cơ cấu lại nợ, số tiền miễn giảm lãi của VAMC từ khi Nghị quyết 42 có hiệu lực đến nay, VAMC cũng phối hợp với tổ chức tín dụng thực hiện số tiền miễn giảm lãi đạt khoảng 4.031 tỷ đồng, gấp khoảng 4,2 lần so với giai đoạn 2013 - 2016. Bên cạnh đó, từ năm 2018 đến nay, VAMC cũng tổ chức đấu giá nhiều tài sản đảm bảo và nhiều khoản nợ với tổng giá trị lũy kế đạt trên 2.500 tỷ đồng.
“Đáng chú ý trong năm 2021, VAMC đã thành lập sàn giao dịch nợ và đến nay con số nợ xấu đang niêm yết ở trên giao dịch nợ của VAMC đạt được trên 30.000 tỷ đồng, đóng góp quan trọng trong việc hình thành và phát triển thị trường mua bán nợ tại Việt Nam”, ông Nam nhấn mạnh.
Cần lo từ sớm, từ xa
Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia cho rằng, cần lo từ sớm, từ xa về việc hoàn thiện pháp lý về nợ xấu sau khi Nghị quyết 42 kết thúc thí điểm chứ không để đến khi gấp rút quá hiệu quả xử lý nợ sẽ giảm đi rất nhiều.
“Nếu chúng ta không luật hóa Nghị quyết 42 tạo ra khoảng trống rất lớn về pháp lý khiến khó khăn hơn nữa trong xử lý nợ xấu. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế bất định vẫn còn rất nhiều khó khăn trong thời gian sắp tới”, TS. Lực nói.
Cụ thể những bất định được TS. Lực chỉ ra liên quan đến lạm phát, địa chính trị, các ngân hàng trung ương đẩy nhanh tiến độ tăng lãi suất tạo ra rủi ro về tài chính trả nợ, đặc biệt gần đây bàn rất nhiều về an ninh năng lượng, an ninh lương thực của các quốc gia… Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp sẽ bị thu hẹp lại do chi phí đầu vào tăng và đầu ra gặp nhiều khó khăn.
TS. Lực nhấn mạnh: “Rõ ràng đây là những thách thức rất lớn với kinh tế thế giới và cả Việt Nam”.
Các chuyên gia dự báo, năm nay nợ xấu nội bảng sẽ được đẩy lên mức 2% và nợ xấu gộp ở mức khoảng 6%. Lý do, nợ xấu nội bảng hiện chỉ đang ở mức khoảng 1,4% nhưng tháng 6 vừa qua Thông tư 14 hết hiệu lực những khoản lẽ ra không phải chuyển nhóm nợ sẽ phải chuyển nhóm và nếu phải chuyển nhóm đương nhiên nợ xấu sẽ tăng.
TS. Lực nhấn mạnh: "Chúng ta đều đồng ý với nhau Nghị quyết 42 phát huy hiệu quả rất tốt trong thời gian vừa qua nhờ thế mà bức tranh nợ xấu giảm rõ rệt. Đặc biệt, nếu không có dịch Covid, sứ mệnh đưa nợ xấu gộp xuống dưới 3% đã hoàn thành từ cuối năm 2020. Một chính sách có hiệu quả như vậy tôi đặt câu hỏi là tại sao chúng ta không làm tiếp?".
TS. Lực cho rằng, còn những vướng mắc trong thực hiện Nghị quyết 42 phải xử lý nốt trong thời gian được gia hạn. Sau đó, khi luật hóa xử lý nợ xấu phải lưu ý các vướng mắc đó để không lập lại.
"Nợ xấu là vấn đề liên tục. Làm nghề kinh doanh tiền tệ đó là rủi ro mà là rủi ro sẽ luôn luôn tiềm ẩn. Do đó, cần một khung pháp lý cho chứ không phải để cho cộng dồn tích tụ tạo nên những nguy cơ, những điểm tắc nghẽn cho kinh tế quốc gia. Bên cạnh đó, cũng góp phần hoàn thiện thể chế tăng tính hiệu lực hiệu quả cho pháp luật bởi quay trở về dùng những luật cũ ví dụ luật dân sự, luật doanh nghiệp tôi nghĩ rằng lúc đó sẽ cực kỳ lúng túng và chồng chéo", TS. Lực nói.
TS. Lực đề xuất hai bước:
Thứ nhất, Quốc hội đã phê duyệt gia hạn Nghị quyết 42 đến 31/12/2023. Như vậy, từ nay đến trước thời điểm đó phải chuẩn bị các bước để luật hóa xử lý nợ xấu không tạo ra khoảng trống pháp lý. Hoặc có một chương trong Luật tổ chức tín dụng sửa đổi bởi giữa năm tới sẽ bàn đến chuyện sửa đổi Luật tổ chức tín dụng,
Thứ hai, song song với luật hóa cũng phải từng bước xử lý vướng mắc chứ không phải để cứ tồn tại.
