Các đại biểu tại Diễn đàn “Gian lận thương mại trên không gian mạng, thách thức và giải pháp" tại VCCI, chiều 30/12.
"Nóng" hàng giả trên thương mại điện tử
Những câu chuyện "nóng" về tình trạng kinh doanh hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, gian lận thương mại trên nền tảng thương mại điện tử liên tiếp được các Chuyên gia, doanh nghiệp chia sẻ tại Diễn đàn: "Gian lận thương mại trên không gian mạng, thách thức và giải pháp ngăn chặn" do VCCI tổ chức, chiều 30/12 tại Hà Nội.
Theo thống kê của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tiếp tục diễn biến phức tạp tại nhiều tỉnh, thành phố lớn trên cả nước.
Các hành vi vi phạm trải rộng từ sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, kinh doanh hàng hết hạn sử dụng hoặc không rõ nguồn gốc đến tiêu thụ hàng nhập lậu, hàng không có hóa đơn chứng từ gây nhiều khó khăn cho lực lượng chức năng.
Ông Trần Đức Đông, Phó chánh văn phòng Ban chỉ đạo 389 quốc gia cho hay, trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái gây thất thu NSNN, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh và an ninh trật tự, mới đây Chính phủ ban hành Nghị quyết về Kế hoạch hành động chặn đẩy lùi buôn lậu, hàng giả, gian lận thương mại, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đến 2030.
Theo đó, mục tiêu là kiên quyết phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới chấm dứt, quét sạch tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, “tuyên chiến không khoan nhượng” đối với hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ...
Quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt hơn 25 tỷ USD, tăng trên 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9 – 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước, theo Bộ Công thương. Đà tăng trưởng này tiếp tục bứt phá, 9 tháng 2025, doanh thu trên các sàn thương mại điện tử lớn đã đạt 305.900 tỷ đồng (khoảng 12,2 tỷ USD), tăng 34,35% so với cùng kỳ.
Thống kê từ Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, chỉ riêng quý III/2025, các đơn vị, địa phương đã phát hiện, bắt giữ và xử lý hơn 31.000 vụ việc liên quan đến buôn lậu và gian lận thương mại. Số tiền thu nộp ngân sách nhà nước vượt 3.600 tỷ đồng. Lực lượng chức năng đã khởi tố 462 vụ án hình sự với 915 đối tượng, phản ánh mức độ gia tăng cả về quy mô lẫn tính chất tinh vi của các hành vi vi phạm.
Ông Hoàng Quang Phòng, Phó chủ tịch VCCI cho hay: "thương mại điện tử và các hoạt động kinh doanh trên không gian mạng đã trở thành động lực tăng trưởng của nền kinh tế, mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Nhưng mặt trái là hàng giả, hàng nhái trên thương mại điện tử cũng tỷ lệ thuận với sự tăng trưởng, gây không ít thiệt hại cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và nền kinh tế".
Thống kê của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương), năm 2025, cơ quan chức năng đã gỡ bỏ gần 50.000 sản phẩm và xử lý khoảng 17.000 gian hàng trên các sàn thương mại điện tử do có những dấu hiệu vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Nguyễn Phương Sơn, Giám đốc Truyền thông Công ty Amway Việt Nam cho biết, là thành viên của Tập đoàn Amway (Mỹ), đã hoạt động tại Việt Nam gần 20 năm, trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển, Amway đang phải đối mặt với các vấn đề gian lận thương mại, với các dấu hiệu kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, vi phạm pháp luật về quảng và an toàn thực phẩm cũng như hành vi bán phá giá...,
 |
Ông Nguyễn Phương Sơn, Giám đốc Đối ngoại Amway Việt Nam. |
"Amway có 11 điểm bán hàng trực tiếp tại 34 tỉnh, thành phố và không quảng cáo trên các nền tảng mạng xã hội. Tuy nhiên, vẫn có một số đại lý tự ý quảng cáo sản phẩm trên mạng xã hội với những thông tin khó kiểm soát, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến uy tín doanh nghiệp", theo ông Sơn.
Nếu thực phẩm chức năng, mỹ phẩm luôn ở trong top các sản phẩm bị làm giả, nhái, lưu hành trên thương mại điện tử nhiều nhất, thì có những sản phẩm đặc thù, thậm chí là mặt hàng kinh doanh có điều kiện như pháo hoa cũng không thoát.
Trung tá Nguyễn Quang Hiếu, đại diện Phòng Kinh doanh Công ty TNHH Một thành viên Hóa chất 21 (Z121) - Bộ Quốc phòng thừa nhận, có tình trạng sản phẩm pháo hoa do Bộ Quốc phòng sản xuất bị làm nhái, làm giả và buôn bán trái phép trên thị trường.
 |
Ông Nguyễn Quang Hiếu, đại diện Phòng Kinh doanh Công ty TNHH Một thành viên Hóa chất 21 (Z121) chia sẻ tại diễn đàn. |
Cụ thể, kể từ khi đưa pháo hoa phục vụ thị trường dân dụng, Z121 đã ghi nhận nhiều trường hợp hàng giả, hàng nhái, thậm chí hàng lậu được rao bán công khai, nhất là trên không gian mạng. Dù Bộ Quốc phòng đã tích cực phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan chức năng để ngăn chặn, tình trạng này vẫn diễn ra phổ biến trong năm qua.
Theo ông Hiếu, là ngoài thiệt hại tài sản và khó khăn trong kiểm soát an toàn cháy nổ, pháo hoa không rõ nguồn gốc còn có nguy cơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe con người bởi không đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn.
Để nhận diện sản phẩm chính hãng, ông Hiếu lưu ý, hiện nay Z121 chỉ có một website chính thức duy nhất làm kênh thông tin chính thống, nơi người tiêu dùng và các đơn vị có thể cập nhật đầy đủ, chính xác các thông tin về sản phẩm và hoạt động của doanh nghiệp.
Kỳ vọng Luật Thương mại điện
Thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, quy mô ngày càng gia tăng, việc quản lý kinh doanh trên các nền tảng số trở nên phức tạp hơn, trong bối cảnh đó, Quốc hội thông qua Luật Thương mại điện tử ngày 10/12/2025, chính thức có hiệu lực từ 7/2026 là một bước đi chiến lược, ghi nhận thực tiễn phát triển thương mại số, đồng thời tăng cường phòng, chống gian lận và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, thúc đẩy môi trường đầu tư, kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp.
Đáng chú ý, Luật Thương mại điện tử đã bổ sung nhiều quy định về trách nhiệm của người bán, người livestream và chủ quản nền tảng, nhằm tăng cường minh bạch thông tin, nâng cao trách nhiệm pháp lý của các bên và tạo cơ sở cho công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.
Bà Lê Thị Hà, Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) cho biết, Luật Thương mại điện tử, dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, sẽ là bước ngoặt quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý cho hoạt động kinh doanh trên không gian mạng.
