Tình trạng thiếu hụt nguyên liệu khiến thị trường vàng gặp khó khăn chưa từng có. Ảnh: Đức Thanh
Sàn vàng khó giải cơn khát nguyên liệu
Theo ông Vũ Hùng Sơn, Tổng thư ký Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam, tình trạng thiếu hụt nguyên liệu khiến thị trường vàng gặp khó khăn chưa từng có. Hiện các doanh nghiệp mong chờ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sớm cấp phép nhập khẩu vàng cũng như lập sàn giao dịch vàng.
“Theo tôi được biết, NHNN đang chuẩn bị cấp phép nhập khẩu vàng cho một số ngân hàng, doanh nghiệp. Ngoài ra, NHNN cũng đang nghiên cứu thành lập sàn vàng, thực hiện làm 3 giai đoạn. Trong giai đoạn đầu thử nghiệm, sàn vàng chỉ giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu, giai đoạn 2 sẽ bổ sung vàng miếng và vàng nguyên liệu trong nước, giai đoạn 3 mới cung cấp cả sản phẩm phái sinh, chứng chỉ vàng, khi đó thị trường vàng mới được kiện toàn”, ông Sơn thông tin.
Dù mong đợi NHNN sớm cấp phép nhập khẩu vàng và lập sàn vàng, song nhiều doanh nghiệp vàng nhỏ lo ngại, lượng vàng nhập khẩu về sẽ được các ngân hàng, doanh nghiệp lớn phục vụ hoạt động nội bộ, các doanh nghiệp vàng nhỏ vẫn tiếp tục tình trạng “đói” nguyên liệu. Khi đó, sàn giao dịch vàng dù được thành lập cũng không thể sôi động vì không có nguồn hàng.
Theo các chuyên gia, vàng miếng luôn có hai chức năng: tiền tệ và hàng hóa. Tuy nhiên, Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã siết chặt quá mức chức năng hàng hóa của vàng miếng, khiến người dân có xu hướng tìm đến các sản phẩm trang sức mang tính tích trữ. Do đó, lộ trình phát triển Sở giao dịch vàng vật chất quốc gia phải bắt đầu từ vàng nguyên liệu, để giải quyết nguồn cung cho sản xuất. Khi đầu vào ổn định, mới có thể mở rộng sang giao dịch vàng miếng - tài sản đầu tư phổ biến với người dân.
Nếu vận hành đúng chuẩn, mô hình mới sẽ giúp thị trường vàng minh bạch và hiệu quả hơn khi làm rõ cơ chế mua - bán, giao dịch vàng thật và cách sử dụng tín dụng trong hoạt động giao dịch.
Chưa thể bỏ quota nhập khẩu vàng
Đến nay, quan điểm về nhập khẩu vàng vẫn gây tranh cãi. TS. Lê Xuân Nghĩa, chuyên gia kinh tế cho rằng, chỉ nên coi vàng là hàng hóa bình thường. Mỗi năm, theo ước tính, lượng vàng nhập lậu đáp ứng sản xuất trong nước khoảng 50 tấn. Nếu nhập khẩu chính thức lượng vàng này sẽ mất khoảng 5 tỷ USD - con số quá nhỏ so với lượng ngoại tệ mỗi năm mà Việt Nam bỏ ra nhập khẩu xì gà, rượu ngoại và mỹ phẩm (11 tỷ USD). Trong khi đó, tiếp tục cấm nhập khẩu vàng sẽ khiến thị trường vàng thêm méo mó, nhập lậu gia tăng. Thậm chí, chuyên gia này cho rằng, về lâu dài, nên bỏ cơ chế hạn ngạch nhập khẩu vàng.
Mặc dù vậy, nhiều doanh nghiệp cũng thừa nhận, trong giai đoạn đầu, doanh nghiệp không kỳ vọng thị trường sẽ đón lượng vàng nhập khẩu lớn, vì nhập khẩu lượng vàng lớn để đáp ứng hết nhu cầu của người dân là rất khó trong bối cảnh thặng dư ngoại tệ của Việt Nam chỉ ở mức vừa phải, nền kinh tế còn phải ưu tiên nhiều mục đích nhập khẩu khác. Ngoài ra, làm thế nào vừa đáp ứng nhu cầu tích trữ vàng chính đáng của người dân, vừa làm giảm nhu cầu vàng vật chất là thách thức lớn.
Xuất phát từ thực tế quản lý thị trường, đại diện quản lý thị trường Hà Nội cho rằng, sự vận động của thị trường vàng hiện đã vượt ra khỏi phạm vi một mặt hàng thông thường. Vàng trở thành một yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh tài chính - tiền tệ quốc gia, đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ, bài bản và kịp thời của các cơ quan quản lý.
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cũng cho rằng, vàng sẽ luôn luôn là một mặt hàng kinh doanh có điều kiện, liên quan đến ngoại hối, dự trữ ngoại hối. “Quan điểm của tôi là không cổ súy người dân đầu tư vàng, còn việc thành lập sàn vàng phải được tính toán kỹ về dung lượng. Dù chúng ta vừa chạy, vừa xếp hàng, vừa làm, vừa thử nghiệm, nhưng những phương án căn cơ vẫn phải có”, TS. Lực bình luận.
Theo các chuyên gia, việc nhập khẩu vàng hay lập sàn giao dịch vàng là bước tiến lớn trong lộ trình thay đổi cách thức quản lý thị trường vàng, song không thể thay đổi ngay lập tức thị trường vàng, mà phải làm từng bước.
